Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες η υιοθέτηση του Κλιματικού Νόμου συνεπάγεται αλλαγή ακόμη και στον τρόπο διατροφής, αλλαγή κατεύθυνσης σε σπουδές και καριέρα και αναζήτηση νέων τρόπο ψυχαγωγίας συμπεριλαμβανομένης και της ανάγκης μείωσης των αεροπορικών ταξιδιών όταν αυτά γίνονται για λόγους αναψυχής.
Ο περιορισμός της χρήσης πλαστικών συσκευασιών, η αύξηση της ανακύκλωσης, η χρήση πιο καθαρών μεταφορικών μέσων (σε σχέση π.χ με το αεροπλάνο), η ανάγκη για νέες ειδικότητες που θα καλύψουν τις «πράσινες» θέσεις εργασίας, αποτελούν παράγοντες που μεταβάλλουν ριζικά τον μέχρι σήμερα τρόπο ζωής των Ευρωπαίων και κατ’ επέκταση των Ελλήνων οι οποίοι πρέπει να αλλάξουν οι ίδιοι ώστε να φέρουν εν συνεχεία στον κόσμο την αλλαγή.
Το εύρος των αλλαγών εξαρτάται από τον βαθμό υιοθέτησης των αρχών της βιώσιμης ανάπτυξης και της κυκλικής οικονομίας όχι μόνο από τις εθνικές κυβερνήσεις και την τοπική αυτοδιοίκηση (στην Ελλάδα ο Κλιματικός Νόμος προβλέπει εμπλοκή και των δήμων) αλλά και από τη δέσμευση των πολιτών και το κατά πόσο τελικά έχουν πειστεί ότι όντως μπορούν να συνεισφέρουν αυτόνομα στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Την Πέμπτη παρουσιάστηκε από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ο Κλιματικός Νόμος ο οποίος στόχος είναι να κατατεθεί στη Βουλή στις αρχές του 2022. Το νομοσχέδιο περιέχει προβλέψεις οι οποίες αλλάζουν άρδην όσα έχουμε συνηθίσει μέχρι σήμερα τουλάχιστον σε ό,τι αφορά την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών των νοικοκυριών, τις μεταφορές και τα λειτουργία των επιχειρήσεων. Η νέα πραγματικότητα θα απαιτήσει επενδύσεις από την πλευρά των Ελλήνων καταναλωτών, οι οποίες ακόμη και αν στηριχθούν μερικώς από νέες επιδοτήσεις και χρηματοδοτικά εργαλεία δεν παύουν να απαιτούν δαπάνες από την πλευρά των καταναλωτών.
Έτσι, από το 2025 η εγκατάσταση καυστήρα θα θεωρείται «απαγορευμένος καρπός» για τα κτίρια ενώ το μέτρο αυτό θα εφαρμοστεί δύο χρόνια νωρίτερα για τις νέες οικοδομές. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι οι Έλληνες θα πρέπει να καλύψουν τις ανάγκες θέρμανσης είτε με τη χρήση φυσικού αερίου είτε με ηλεκτρισμό με σημαντική συνεισφορά των ΑΠΕ και να προβούν σε αντίστοιχες επενδύσεις (με τη βοήθεια ίσως νέων προγραμμάτων τύπου «Εξοικονομώ») για τη σύνδεση με το δίκτυο φυσικού αερίου, την αγορά/εγκατάσταση εξοπλισμού κλπ.
Πρόκειται για ένα μεγάλο project καθώς αυτή τη στιγμή περίπου 550.000 κτίρια και σπίτια είναι συνδεδεμένα σο φυσικό αέριο (από ένα σύνολο 4,5 εκατ. νοικοκυριών που υπάρχουν σήμερα στην Ελλάδα). Πρακτικά (και δεδομένου ότι αυτή τη στιγμή σύμφωνα με τα στοιχεία η διείσδυση του φυσικού αερίου είναι 15%), το υπόλοιπο 85% θα πρέπει να καλυφθεί με άλλες μορφές ενέργειας, κάτι το οποίο μεγάλο μέρος ήδη το κάνει ενώ το «Νέο Εξοικονομώ» θα επιδοτεί και τις αντλίες θερμότητας.
Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας διεισδύουν όπως προβλέπεται ακόμη περισσότερο και σε εμπορικά και βιομηχανικά κτίρια (με κάλυψη μεγαλύτερη των 500 τ.μ.) για τα οποία θα καθίσταται υποχρεωτική η τοποθέτηση συστημάτων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκά ή θερμικά ηλιακά συστήματα σε ποσοστό που αντιστοιχεί τουλάχιστον στο 30% της κάλυψης.
Μία ακόμη τομή που εισάγει το νομοσχέδιο είναι η υποχρεωτική ασφάλιση κινδύνου (προϋπόθεση για την ηλεκτροδότηση του κτιρίου) από το 2025 για νέα κτίρια σε ζώνες υψηλής τρωτότητας (δυνητικά υψηλού κινδύνου πλημμύρας, πλησίον δασικών περιοχών κλπ) δηλαδή που είναι σε ευάλωτες περιοχές μετά από σχέδια που θα ετοιμάσουν οι Περιφέρειες.
Ως προς τις επιχειρήσεις, από το 2023, συγκεκριμένοι κλάδοι θα πρέπει να υποβάλλουν ετήσια έκθεση σχετικά με το ανθρακικό τους αποτύπωμα για το προηγούμενο έτος. Στην έκθεση συμπεριλαμβάνονται εθελοντικοί στόχοι και δράσεις μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου ενώ προβλέπεται πρόστιμο 100 ευρώ ανά ημέρα καθυστέρησης σε περίπτωση μη υποβολής, το οποίο δεν υπερβαίνει το 0,1% των ετήσιων εσόδων της εταιρείας. Αυτό σημαίνει μεγαλύτερη δέσμευση από την πλευρά των επιχειρήσεων και έλεγχο από την πλευρά συγκεκριμένων αρμόδιων οργάνων.
Με το νέο νόμο θα αλλάξει η ζωή και των κατοίκων και επισκεπτών στα ελληνικά νησιά καθώς και αυτά με τη σειρά τους «πρασινίζουν» συντελώντας στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων τους. Και αυτό γιατί εκτός από το στόχο μείωσης των εκπομπών κατά 80% σε σχέση με 2019, από το 2030 απαγορεύεται η χρήση μαζούτ για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στα μη διασυνδεδεμένα νησιά.
Στις μεταφορές, οι Έλληνες οδηγοί είτε πρόκειται για ιδιώτες είτε για επαγγελματίες θα πρέπει επίσης να αρχίσουν να συνηθίζουν μια νέα πραγματικότητα καθώς από το 2030, τα νέα οχήματα που θα ταξινομούνται θα πρέπει να είναι μηδενικών εκπομπών. Βέβαια, και σε αυτό το κομμάτι υπάρχουν ενδιάμεσοι στόχοι. Από το 2023, το ένα τέταρτο των νέων εταιρικών αυτοκινήτων ιδιωτικής χρήσης που ταξινομούνται πρέπει να είναι αμιγώς ηλεκτρικά οχήματα ή υβριδικά ηλεκτρικά οχήματα εξωτερικής φόρτισης ρύπων έως 50γρ CO2/χλμ. Παράλληλα, από το 2025 όλα τα νέα ταξί θα πρέπει να είναι υποχρεωτικά ηλεκτροκίνητα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, κάτι που ισχύει και για όλα τα νέα ταξί ηλεκτροκίνητα ενώ το ένα τρίτο των νέων ενοικιαζόμενων οχημάτων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη ηλεκτροκίνητα.
Ο σχεδιασμός αυτός απαιτεί επενδύσεις από την πλευρά των Ελλήνων οδηγών. Παρά το γεγονός ότι η τιμή των ηλεκτρικών οχημάτων αναμένεται (σύμφωνα με κάποιες αισιόδοξες προβλέψεις να εξισωθεί με εκείνη των συμβατικών), αυτή τη στιγμή το κόστος των ηλεκτρικών οχημάτων (περί τις 30.000 ευρώ) δεν έχει καταστεί προσιτό στο ευρύ καταναλωτικό κοινό, ενώ προβληματισμός επικρατεί και για την επάρκεια δικτύου υποδομών φόρτισης σε ολόκληρη την επικράτεια.
Φυσικά αυτή είναι μια πρώτη εικόνα των αλλαγών που δρομολογούνται μέσω του νομοσχέδιο, το οποίο αποτελεί έναν δυναμικό οδικό χάρτη ο οποίος αναμένεται να αναπροσαρμοστεί με βάση την απόδοση των προβλεπόμενων μέτρων. Ήδη προβλέπονται πολλές ενδιάμεσες αναθεωρήσεις στόχων όπως είναι αυτός της απολιγνιτοποίησης όπου η καταληκτική ημερομηνία πλήρους απολιγνιτοποίησης το 2028 θα επανεξεταστεί έως το 2023 με σκοπό την επίσπευσή της υπό την προϋπόθεση της διασφάλισης της επάρκειας ισχύος και της ασφάλειας εφοδιασμού και αυτός για τα ενοικιαζόμενα οχήματα μηδενικών ρύπων (για τα οποία θα επανεξεταστεί η καταληκτική ημερομηνία καθώς και η δυνατότητα επέκτασης του μέτρου σε άλλες περιοχές πέραν της Αττικής και της Θεσσαλονίκης με κριτήριο την επαρκή διαθεσιμότητα σταθμών φόρτισης)
Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι όλα τα παραπάνω μέτρα αναμένεται να συγκεκριμενοποιηθούν και σε κάποια σημεία να τροποποιηθούν καθώς μέσα στο επόμενο διάστημα φορείς και πολίτες αναμένεται να θέσουν τα σχόλιά τους κατά τη διαβούλευση του νομοσχεδίου. Μάλιστα, περιβαλλοντικές οργανώσεις ζητούν επιμήκυνση του αρχικά προβλεπόμενου χρόνου διαβούλευσης προκειμένου να δοθεί επαρκής χρόνος για σχόλια. Σύμφωνα πάντως με τις πρώτες αντιδράσεις, οι οποίες προήλθαν από την πλευρά εννέα περιβαλλοντικών οργανώσεων, το σχέδιο νόμου που παρουσίασε το ΥΠΕΝ «επαναλαμβάνει τους ευρωπαϊκούς κλιματικούς στόχους για το 2030 και το 2050 οι οποίοι δεν είναι συμβατοί με τον στόχο του 1,5 βαθμού Κελσίου και κινείται κάτω από τον επιστημονικά ορισμένο πήχη περιορισμού της κλιματικής κρίσης στον 1,5 βαθμό Κεσίου που είναι απαραίτητο να επιτευχθεί με εθνικές δεσμεύσεις και ουσιαστικά μέτρα και πολιτικές από κάθε χώρα του πλανήτη για τον μηδενισμό των εκπομπών το συντομότερο δυνατό και σίγουρα πριν το 2050», όπως χαρακτηριστικά σημειώνουν.
