Το πλαστικό θεωρείται ως ο νούμερο ένα παράγοντας που δυναμιτίζει τους στόχους της κυκλικής οικονομίας όταν αυτό δεν συλλέγεται και δεν ανακυκλώνεται. Το 70%-80% των πλαστικών που καταλήγουν στη θάλασσα προέρχονται από τη στεριά αλλά το σημαντικότερο είναι ότι τα πλαστικά απορρίμματα έχουν την ιδιότητα να σπάνε σε κομμάτια τα οποία εισέρχονται στην τροφική αλυσίδα.
Στις θάλασσες της Μεσογείου και στην Ελλάδα καταλήγουν πλαστικά και από άλλες γειτονικές χώρες όπως είναι η Τουρκία και η Αίγυπτος και η μεγαλύτερη πρόκληση, εκτός από τον περιορισμό της παραγωγής αποβλήτων, είναι η συλλογή τους καθώς αυτά καταλήγουν είτε στο βυθό είτε σε απόκρημνες παραλίες.
Συχνά τα απόβλητα στη θάλασσα μπλέκονται στα δίχτυα των ψαράδων, κάτι που βάζει ενεργά και τους αλιείς στο παιχνίδι. Οι αλιείς αποτελούν τους πιο εξοικειωμένους επαγγελματίες οι οποίοι μπορούν να χρησιμοποιήσουν τη γνώση και τον εξοπλισμό τους για να καθαρίσουν το βυθό ή τις ακτές. Σε αυτή τη λογική βασίζεται και η Εναλεία, μια αστική μη κερδοσκοπική κοινωνική επιχείρηση που αντιμετωπίζει δύο άμεσα σχετιζόμενα προβλήματα για το θαλάσσιο περιβάλλον: τη μείωση των αποθεμάτων ψαριών και την πλαστική θαλάσσια ρύπανση. Αυτό το πετυχαίνει με επιμορφωτικές δράσεις προς τους αλιείς αλλά και με την «επιστράτευση» των αλιέων (έναντι αμοιβής και ανταποδοτικού οφέλους) για το σκοπό αυτό.
Ο οργανισμός συνεργάζεται συνολικά με 1600 αλιείς και με περισσότερα από 229 αλιευτικά σκάφη σε Ελλάδα και Ιταλία και συλλέγουν 15.000 κιλά πλαστικό κάθε μήνα από τη θάλασσα. Ακόμα, στα πλαίσια της πρόληψης, οι αλιείς με τους οποίους συνεργαζόνται παραδίδουν τα αλιευτικά εργαλεία που πλέον δε χρησιμοποιούν, αντί αυτά να καταλήξουν στα ΧΥΤΑ ή στη θάλασσα.
Ταυτόχρονα, στα πλαίσια της πρόληψης, οι επαγγελματίες αλιείς σε 21 λιμάνια της Ελλάδας και της Ιταλίας μας παραδίδουν τα δίχτυα τους έτσι ώστε να τα αποτρέψουμε από το καταλήξουν στην θάλασσα ή σε ΧΥΤΑ και αντ’ αυτού να αξιοποιηθούν για την δημιουργία προϊόντων μέσω ανακύκλωσης ή upcycling.
Ενδεικτικά αναφέρεται ότι κατά την αλιευτική περίοδο Οκτώβριος 2020 - Μάιος 2021, πάνω από 400 αλιευτικά σκάφη καθάρισαν θαλάσσια απορρίμματα σε 28 λιμάνια σε Ελλάδα και Ιταλία και 14.000kg θαλάσσιων απορριμμάτων καθαρίστηκαν από τη θάλασσα κατά μέσο όρο σε μηνιαία βάση.
Η δράση τους εκτείνεται σε πολλά σημεία της Ελλάδος, όπως στον Αργοσαρωνικό, τον Θερμαϊκό (στη Μηχανιώνα, τα Μουδανιά και την Αμμουλιανή), την Κρήτη, τη Σάμο, την Κέρκυρα, την Κύμη, την Κυλλήνη, τη Χαλκίδα, τον Πειραιά, την Πάτρα, την Καβάλα, την Αμοργό, την Αστυπάλαια, την Κεφαλονιά, την Ιθάκη αλλά και στο Ρίμινι και την Ανκόνα της Ιταλίας και πολλές φορές τους «σοκάρουν αντικείμενα που βγάζουν από τη θάλασσα».
Ο οργανισμός συνεργάζεται με πιστοποιημένους οργανισμούς ανακύκλωσης, οι οποίοι αναλαμβάνουν την ανακύκλωση μεγάλου μέρους αυτών των απορριμμάτων και τη δημιουργία νέων προϊόντων.
Συγκεκριμένα, τα πλαστικά μπουκάλια (PET) στέλνονται στην εταιρεία μόδας Ecoalf στη Μαδρίτη, όπου μετασχηματίζονται σε προϊόντα όπως σακίδια, τζάκετ και παπούτσια, ενώ τα χρησιμοποιημένα δίχτυα των αλιέων-αλλά και τα δίχτυα που συλλέγονται από τη θάλασσα- στέλνονται στον περιβαλλοντικό οργανισμό Healthy Seas, στην Ολλανδία, ο οποίος φροντίζει ώστε να μετασχηματιστούν σε νέα προϊόντα, όπως μαγιό και κάλτσες. Για τη διαχείριση και ανακύκλωση των υπόλοιπων πλαστικών, η Εναλεία συνεργάζεται με τις Ελληνικές εταιρείες ανακύκλωσης Antipollution & Skyplast, ενώ σε συνεργασία με τον οργανισμό Keep Sea Blue, πιστοποιείται η συλλογή του πλαστικού από τη θάλασσα, μέσω τεχνολογίας blockchain».
«Συμβάλλουμε στην κυκλική οικονομία, κάνοντας ταυτόχρονα τόσο τον καθαρισμό όσο και τη διαχείριση αυτών των θαλάσσιων απορριμμάτων. Συγκεκριμένα, στέλνουμε τα πλαστικά μπουκάλια σε εταιρεία μόδας στη Μαδρίτη η οποία τα μετατρέπει σε ρούχα ενώ τα δίχτυα που καθαρίζουμε από τη θάλασσα τα στέλνουμε στον περιβαλλοντικό οργανισμό Healthy Seas, ο οποίος μετατρέπει αυτά τα δίχτυα σε χρηστικά προϊόντα όπως μαγιό και κάλτσες. Με αυτόν τον τρόπο μειώνεται η ποσότητα πλαστικού και εκπομπών CO2 που παράγεται για τη δημιουργία νέων προϊόντων και έτσι η δύναμη του μηνύματος που θέλουμε να περάσουμε πολλαπλασιάζεται», αναφέρει χαρακτηριστικά ο οργανισμός.
Η πλαστική ρύπανση στην περιοχή της Μεσογείου αναμένεται πως θα συνεχίσει να αυξάνεται με ραγδαίους ρυθμούς τα επόμενα χρόνια, ενώ η παραγωγή πλαστικών απορριμμάτων στην ίδια περιοχή υπολογίζεται ότι θα τετραπλασιαστεί έως το 2050 (WWF-Greece,2019). Το αποτέλεσμα αυτού θα είναι ότι έως το 2050 θα υπάρχουν περισσότερα πλαστικά στην θάλασσα απ' ότι ψάρια (Ellen MacArthur Foundation).
