Σε κορωνίδα της προσέλκυσης άμεσων ξένων επενδύσεων έχει αναδειχθεί το πρόγραμμα της Χρυσής Βίζας για την Ελλάδα στη μεταμνημονιακή εποχή.
Η χώρα μας παρέχει άδεια διαμονής στους πολίτες χωρών εκτός Ευρώπης που επενδύουν τουλάχιστον 250.000 ευρώ σε ακίνητα και, σύντομα, και σε χρηματοοικονομικούς τίτλους.
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αυτά είναι όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για το αμφιλεγόμενο, κατά πολλούς, πρόγραμμα επενδυτικών κινήτρων:
1. Τι είναι τα προγράμματα «Golden Visa»;
Τα προγράμματα χορήγησης άδειας διαμονής σε επενδυτές παρέχουν δικαίωμα διαμονής στην επικράτεια κράτους μέλους σε υπηκόους τρίτων χωρών με βάση επενδύσεις στη χώρα. Οι άδειες διαμονής εκδίδονται σε εθνικό επίπεδο και, επομένως, δεν επιτρέπουν στον κάτοχό τους να διαμένει εκτός του κράτους μέλους έκδοσής της. Ωστόσο, παρέχουν το δικαίωμα στον κάτοχό τους να ταξιδεύει ελεύθερα στον χώρο Σένγκεν για μέγιστο χρονικό διάστημα 90 ημερών εντός οποιασδήποτε περιόδου 180 ημερών.
2. Ποια κράτη παρέχουν Χρυσή Βίζα;
Σήμερα, 20 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης εφαρμόζουν αυτά τα προγράμματα: Η Βουλγαρία, η Κροατία, η Κύπρος, η Τσεχική Δημοκρατία, η Εσθονία, η Γαλλία, η Ελλάδα, η Ιρλανδία, η Ιταλία, η Λετονία, η Μάλτα, οι Κάτω Χώρες, η Πολωνία, η Πορτογαλία, η Σλοβακία, η Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο.
3. Ποια είναι η αρμοδιότητα της ΕΕ;
Η χορήγηση άδειας διαμονής σε ξένους επενδυτές δεν ρυθμίζεται σε επίπεδο ΕΕ και συνεχίζει να διέπεται από το εθνικό δίκαιο. Η νομοθεσία της ΕΕ ρυθμίζει τους όρους εισόδου για ειδικές κατηγορίες υπηκόων τρίτων χωρών (για παράδειγμα, σπουδαστές και ερευνητές, εποχιακούς εργαζομένους και ενδοεταιρικώς μετατιθέμενα πρόσωπα).
4. Τι είδους επενδύσεις απαιτούνται στο πλαίσιο αυτών των προγραμμάτων;
Τα προγράμματα χορήγησης ιθαγένειας σε επενδυτές έχουν πολύ διαφορετικά χαρακτηριστικά, ιδίως όσον αφορά τη φύση και το ποσό της επένδυσης. Τα ποσά των επενδύσεων κυμαίνονται από 13.500 ευρώ έως περισσότερα από 5 εκατ. ευρώ υπό μορφή επενδύσεων κεφαλαίου, επενδύσεων σε ακίνητα, επενδύσεων σε κρατικά ομόλογα ή δωρεών για δραστηριότητες που εξυπηρετούν το συνολικό δημόσιο όφελος ή εφάπαξ συνεισφορών στον εθνικό προϋπολογισμό. Οι επιλογές αυτές δεν αποκλείουν η μία την άλλη και ορισμένα κράτη μέλη επιτρέπουν διαφορετικά είδη επενδύσεων και τον συνδυασμό τους.
5. Ποιους κινδύνους έχει εντοπίσει η Κομισιόν;
- Ασφάλεια: Στον χώρο Σένγκεν, όπου δεν υπάρχουν έλεγχοι στα εσωτερικά σύνορα, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να εξασφαλιστεί ότι οι από κοινού συμφωνηθέντες έλεγχοι ασφαλείας εφαρμόζονται πλήρως, για παράδειγμα μέσω κεντρικών συστημάτων πληροφοριών. Η έκθεση της Επιτροπής έχει προσδιορίσει τόσο την έλλειψη διαθέσιμων πληροφοριών όσο και σημαντικό επίπεδο διακριτικής ευχέρειας στον τρόπο με τον οποίο τα κράτη προσεγγίζουν τους ελέγχους ασφαλείας. Για τους λόγους αυτούς, η Επιτροπή θα παρακολουθεί στενά τη συμμόρφωση των υφιστάμενων προγραμμάτων χορήγησης άδειας διαμονής σε επενδυτές με το δίκαιο της ΕΕ, προκειμένου να διασφαλίσει ότι τα κράτη μέλη διενεργούν συστηματικά και αποτελεσματικά όλους τους υποχρεωτικούς υφιστάμενους ελέγχους των συνόρων και τους ελέγχους ασφαλείας.
- Ξέπλυμα χρήματος: Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι τα κεφάλαια που καταβάλλονται από αιτούντες σε προγράμματα χορήγησης ιθαγένειας αξιολογούνται σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Αυτό περιλαμβάνει ενισχυμένους ελέγχους δέουσας επιμέλειας ως προς τον πελάτη για πρόσωπα που δεν είναι υπήκοοι της ΕΕ και υποβάλλουν αίτηση για τη χορήγηση άδειας διαμονής και, όπως και με άλλες χρηματοοικονομικές συναλλαγές ή δραστηριότητες υψηλού κινδύνου, πλήρη διαφάνεια γύρω από τα προγράμματα χορήγησης άδειας διαμονής, ώστε να διασφαλίζεται η ακεραιότητα των κεφαλαίων που εισέρχονται στο ενωσιακό χρηματοπιστωτικό σύστημα. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να διασφαλίζουν ότι οι αρχές που εφαρμόζουν προγράμματα χορήγησης άδειας διαμονής σε επενδυτές είναι υποχρεωμένες να ελέγχουν την προέλευση των κεφαλαίων στα προγράμματα για τους επενδυτές.
- Νόμιμη μετανάστευση: Οι άδειες διαμονής που αποκτώνται από επενδύσεις, αλλά με περιορισμένη ή καθόλου απαιτούμενη φυσική παρουσία του επενδυτή στο συγκεκριμένο κράτος μέλος, θα μπορούσαν να επηρεάσουν τα δικαιώματα που συνδέονται με το καθεστώς του επί μακρόν διαμένοντος στην ΕΕ, καθώς και την εφαρμογή αυτών των δικαιωμάτων. Ελλείψει αποτελεσματικής παρακολούθησης της συνέχειας της διαμονής, οι επενδυτές που θεωρείται ότι διαμένουν σε κράτος μέλος με βάση εθνική άδεια διαμονής για πέντε έτη μπορούν να αποκτήσουν το καθεστώς του επί μακρόν διαμένοντος στην ΕΕ και τα παρεπόμενα δικαιώματα, ιδίως τα δικαιώματα κινητικότητας, χωρίς να πληρούν την πραγματική προϋπόθεση της συνέχισης της διαμονής για πέντε έτη. Κάτι τέτοιο δεν θα ήταν σύμφωνο με την οδηγία σχετικά με τους επί μακρόν διαμένοντες.
- Ταχεία διαδικασία χορήγησης ιθαγένειας: Μερικές φορές, η άδεια διαμονής που χορηγείται λόγω επένδυσης και χωρίς να απαιτείται οποιαδήποτε φυσική παρουσία μπορεί να εξασφαλίσει ταχεία πρόσβαση ή δεσμό για τη στοιχειοθέτηση μόνιμης διαμονής και στη συνέχεια τη χορήγηση ιθαγένειας. Στα κράτη μέλη που διαθέτουν τόσο προγράμματα χορήγησης ιθαγένειας σε επενδυτές όσο και προγράμματα χορήγησης άδειας διαμονής σε επενδυτές, η επένδυση που απαιτείται για το πρόγραμμα χορήγησης άδειας διαμονής μπορεί να ληφθεί υπόψη για την υπαγωγή στο πρόγραμμα χορήγησης ιθαγένειας σε επενδυτές.
- Φοροδιαφυγή: Υπάρχει κίνδυνος η χρήση προγραμμάτων χορήγησης άδειας διαμονής σε επενδυτές να διευκολύνει τις καταχρήσεις, επειδή τα έγγραφα που εκδίδονται στο πλαίσιο ορισμένων από αυτά τα προγράμματα μπορεί να καταστήσουν πολύ δύσκολο για τους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς τον ορθό προσδιορισμό των νόμιμων τόπων φορολογικής κατοικίας. Για τον λόγο αυτό τα κράτη μέλη θα πρέπει να αξιοποιούν τα διαθέσιμα εργαλεία στο πλαίσιο διοικητικής συνεργασίας της ΕΕ κατά της φοροαποφυγής, ιδίως την ανταλλαγή πληροφοριών.
6. Τι έχει προτείνει η Επιτροπή ως επόμενα βήματα;
Η Επιτροπή θα παρακολουθεί τη συμμόρφωση των κρατών μελών με το δίκαιο της ΕΕ, ιδίως με τους υφιστάμενους κανόνες της ΕΕ για τη νόμιμη μετανάστευση και την οικογενειακή επανένωση, καθώς και τους υφιστάμενους κανόνες σχετικά με τη χρήση και την εφαρμογή των ενωσιακών συστημάτων πληροφοριών για τη μετανάστευση, τα σύνορα και την ασφάλεια.
