Δημοσιονομική «βόμβα» μεγατόνων συνιστά η χθεσινή απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου που έκρινε αμετάκλητα αντισυνταγματική την παρακράτηση της εισφοράς αλληλεγγύης από τους συνταξιούχους του δημοσίου και των σωμάτων ασφαλείας, ανοίγοντας έτσι το δρόμο για επιστροφή αναδρομικών.
Σύμφωνα με την Ένωση για την Υπεράσπιση της Εργασίας και του Κοινωνικού Κράτους (ΕΝΥΠΕΚΚ) τα αναδρομικά υπολογίζονται συνολικά σε 4 δισ. ευρώ, τα οποία θα πρέπει να επιστρέψει η κυβέρνηση σε 500.000 συνταξιούχους.
Δικαίωμα στα αναδρομικά θα έχουν και όσοι δεν είχαν καταθέσει προσφυγές, αλλά για μικρότερο χρονικό διάστημα. Ενώ με βάση πρόσφατες αποφάσεις του Διοικητικού Πρωτοδικείου Αθηνών, δικαιούχοι των αναδρομικών μπορούν να είναι οι κληρονόμοι των συνταξιούχων από τους οποίους παρακρατήθηκε η εισφορά αλληλεγγύης από τις συντάξεις τους.
Η απόφαση αυτή αναμένεται να προκαλέσει νέο κύκλο προσφυγών από συνταξιούχους - δικαιούχους, που θα διεκδικήσουν την επιστροφή των ποσών της εισφοράς που κατέβαλλαν (και κρίθηκε αντισυνταγματική) και μάλιστα αναδρομικά.
Η κυβέρνηση θα κληθεί να αποφασίσει αν θα δώσει πολιτική λύση στο θέμα, επιστρέφοντας τα ποσά που παρακρατήθηκαν παράνομα σε όλους τους δικαιούχους τους, ή θα «τροφοδοτήσει» με την στάση της ένα νέο «χορό» προσφυγών, όπως συνέβη με την τελευταία απόφαση του ΣτΕ για τις μνημονιακές περικοπές του 11μηνου (Ιούνιος 2015- Μάιος 2016).
Αξίζει να σημειωθεί πως η συγκυρία είναι ιδιαίτερη κρίσιμη, καθώς την επόμενη εβδομάδα ξεκινούν οι διαπραγματεύσεις με τους θεσμούς στο πλαίσιο της 10ης μεταμνημονιακής αξιολόγησης που θα κρίνει την εκταμίευση 770 εκατ. ευρώ.
Οι θεσμοί, που πιέζουν για την εξόφληση των ληξιπρόθεσμων οφειλών του κράτους προς τους ιδιώτες, έχουν προειδοποιήσει την ελληνική κυβέρνηση για το δημοσιονομικό αποτύπωμα που θα είχε το ενδεχόμενο χορήγησης νέου πακέτου αναδρομικών σε κοινωνικές ομάδες (όπως οι συνταξιούχοι).
Άλλωστε στην τελευταία έκθεση του 2020 οι θεσμοί χτύπησαν «καμπανάκι» στο οικονομικό επιτελείο, για τον κίνδυνο να χρειαστεί η καταβολή αναδρομικών, εκτός από τις κύριες και για τις επικουρικές συντάξεις και τα δώρα, σε εφαρμογή της απόφασης του ΣτΕ (Οκτώβριος 2019).
Σύμφωνα με την ΕΝΥΠΕΚΚ, τα νέα αναδρομικά θα είναι πενταετίας και πλέον, με τόκο 6%, για όσους είχαν ασκήσει αγωγή ή είχαν υποβάλλει αίτηση για διακοπή της παραγραφής.
Το Ανώτατο Ακυρωτικό Δημοσιονομικό Δικαστήριο έκρινε αγωγή στρατιωτικών εν αποστρατεία (συνταξιούχων του ΕΦΚΑ) οι οποίοι ζήτησαν να καταργηθεί η ΕΑΣ και να αναγνωριστεί η υποχρέωση του εναγόμενου Ελληνικού Δημοσίου να τους καταβάλει αποζημίωση προς αποκατάσταση της ζημίας την οποία υπέστησαν από την παρακράτηση της εισφοράς αλληλεγγύης από τη σύνταξή τους, κατά την πενταετία 24.8.2012 μέχρι 29.11.2017.
To σκεπτικό της απόφασης
Στις 26-3-2021 με την υπ’αριθ. 15112/24-3-2021 απόφαση του Προέδρου του Ελεγκτικού Συνεδρίου κ.Ιωάννη Σαρμά, δημοσιεύθηκε η υπ’αριθ. 504/2021 απόφαση της Ολομέλειας του ΕλΣυν.
Με την 504/2021 απόφαση, η Ολομέλεια του Ελεγκτικού Συνεδρίου αποφάνθηκε επί προδικαστικού ερωτήματος (κατ’ εφαρμογή του άρθρου 108 Α παρ. 2 του π.δ/τος 1225/1981), αναφορικά με την αντίθεση στο Σύνταγμα αφενός μεν των διατάξεων του ν. 4387/2016, με τις οποίες υπήχθησαν οι στρατιωτικοί υπάλληλοι και συνταξιούχοι στο ενιαίο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης του ν. 4387/2016 και, αφετέρου, μετά την ένταξή τους στο καθεστώς αυτό, της παρακράτησης από τη σύνταξή τους της εισφοράς αλληλεγγύης συνταξιούχων (κατ’ εφαρμογή των διατάξεων των άρθρων 38 του ν. 3863/2010 και 11 του ν. 3865/2010 και, συνακόλουθα, των άρθρων 44 παρ. 10 του ν. 3986/2011 και 2 παρ. 13 του ν. 4002/2011), το οποίο υποβλήθηκε με την 278/2019 απόφαση του ΙΙΙ Τμήματος του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
Το Ανώτατο Δημοσιονομικό Δικαστήριο της χώρας και με τη νεώτερη αμετάκλητη αυτή απόφασή του (504/2021) επανέλαβε ακριβώς όσα με την προγενέστερη υπ’αριθ. 244/2017 απόφαση (επίσης της ΟλΕλΣυν) είχε κρίνει αμετάκλητα για την ΕΑΣ.
Ειδικότερα στη σκέψη 37 η Ολομέλεια αποφάνθηκε ότι: «Με τη 244/2017 απόφαση της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, που εκδόθηκε με τη διαδικασία του άρθρου 108 Α του π.δ/τος 1225/1981, για την επίλυση του γενικότερου ενδιαφέροντος ζητήματος, που έχει συνέπειες για ευρύτερο κύκλο προσώπων, της συνταγματικότητας των διατάξεων του άρθρου 11 του ν. 3865/2010 και των όμοιων του άρθρου 38 του ν. 3863/2010, κρίθηκε ότι οι διατάξεις αυτές, καθ’ ο μέρος επιβάλλουν την παρακράτηση εισφοράς αλληλεγγύης στις συντάξεις του Δημοσίου και, συνακόλουθα και οι ρυθμίσεις των άρθρων 44 παρ. 10 του ν. 3986/2011 και 2 παρ. 13 του ν. 4002/2011, με τις οποίες αυξήθηκε το ύψος της επίμαχης εισφοράς για τους συνταξιούχους του Δημοσίου, η οποία είχε ως σκοπό, κατά το πρώτο στάδιο επιβολής της την κάλυψη ελλειμμάτων των φορέων κοινωνικής ασφάλισης και κατά το δεύτερο στάδιο αυτής την κάλυψη και προνοιακών σκοπών, είναι αντίθετες προς τις ρυθμίσεις των άρθρων 4 παρ. 1 και 5, 2 παρ. 1, 5 παρ. 1, 22 παρ. 5 και 25 παρ. 1 και 4 του Συντάγματος και τις από αυτά απορρέουσες αρχές.».
Με την ιστορικής σημασίας απόφαση 504/2021, η Ολομέλεια του ΕλΣυν κατέληξε ότι οι διατάξεις των άρθρων 38 του ν. 3863/2010 και 11 του ν. 3865/2010 (με τις οποίες επιβλήθηκε εισφορά αλληλεγγύης στις συντάξεις των πρώην δημοσίων λειτουργών και υπαλλήλων, πολιτικών και στρατιωτικών) και, συνακόλουθα, οι διατάξεις των άρθρων 44 παρ. 10 του ν. 3986/2011 και 2 παρ. 13 του ν. 4002/2011 (με τις οποίες αυξήθηκε το ύψος της) αντίκεινται, μετά την ένταξή τους στο ενιαίο συνταξιοδοτικό σύστημα του ν. 4387/2016 όπως τροποποιήθηκε, σε συνταγματικές διατάξεις, για τους λόγους που εκτέθηκαν στις σκέψεις 56-61 και ότι για το χρονικό διάστημα έως 31.12.2018 αντίκεινται στα άρθρα 4 παρ. 1 και 5 και 25 παρ. 1 και 4 του Συντάγματος και στις από αυτά απορρέουσες αρχές.
Τέλος, στο διατακτικό της η υπ’αριθ. 504/2021 απόφαση: «Αποφαίνεται, κατά τα αναφερόμενα στη σκέψη 64, υπέρ της αντίθεσης των άρθρων 38 του ν. 3863/2010, και 11 του ν. 3865/2010, 44 παρ. 10 του ν. 3986/2011 και 2 παρ. 13 του ν. 4002/2011 στις διατάξεις των άρθρων 4 παρ. 1 και 5 και 25 παρ. 1 και 4 του Συντάγματος και στις από αυτά απορρέουσες αρχές, για το χρονικό διάστημα έως τις 31.12.2018.».
Με το άρθρο 38 του ν. 3863/2010 θεσπίστηκε η Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ) για όλες τις κύριες συντάξεις που υπερέβαιναν το ποσό των 1.400 ευρώ (μεικτά). Ειδικότερα, με τις ρυθμίσεις του άρθρου αυτού, όπως συμπληρώθηκε με το άρθρο 2 (παρ. 9) του ν. 4024/2011 και τροποποιήθηκε με το άρθρο 30 (παρ. 4) του ν. 4075/2012 και το άρθρο 29 (παρ. 2 και 3) του ν. 4325/2015, ορίστηκε ότι:
- από 1.8.2010 θεσπίζεται Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων η οποία τηρείται σε Λογαριασμό με οικονομική και λογιστική αυτοτέλεια, στο Ασφαλιστικό Κεφάλαιο Αλληλεγγύης Γενεών, σκοπός του οποίου είναι, μέχρι τις 31.12.2018, η κάλυψη ελλειμμάτων των κλάδων κύριας σύνταξης των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης καθώς και η χρηματοδότηση του Προγράμματος «Πρόγραμμα κατ’ οίκον φροντίδας συνταξιούχων (παρ. 1).
- Η Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων παρακρατείται μηνιαία κατά την καταβολή της σύνταξης από τις συντάξεις κύριας ασφάλισης των συνταξιούχων του Δημοσίου, ΝΑΤ και των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης αρμοδιότητας Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης και καθορίζεται α. Για συντάξεις από 1.400,01 € έως 1.700,00 €, ποσοστό 3%. β. Για συντάξεις από 1.700,01 € έως 2.000,00 €, ποσοστό 6%. γ. Για συντάξεις από 2.000,01 € έως 2.300,00 €, ποσοστό 7%. δ. Για συντάξεις από 2.300,01 € έως 2.600,00 €, ποσοστό 9%. ε. Για συντάξεις από 2.600,01 € έως 2.900,00 €, ποσοστό 10%. στ. Για συντάξεις από 2.900,01 € έως 3.200,00 €, ποσοστό 12%. ζ. Για συντάξεις από 3.200,01 € έως 3.500,00 €, ποσοστό 13%. η. Για συντάξεις από 3.500,01 € και άνω, ποσοστό 14% (παρ. 2, όπως τα ποσοστά αναπροσαρμόστηκαν με το άρθρο 44 του ν. 3986/2011).
Εξάλλου με το άρθρο 44 παρ. 13α και 13β του ν. 3986/2011 (ΦΕΚ Α’ 152) θεσπίστηκε η Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ) επί όλων των επικουρικών συντάξεων που υπερέβαιναν τα 300 ευρώ μεικτά. Συγκεκριμένα η διάταξη αυτή ανέφερε:
«13. α) Από 1.9.2011 θεσπίζεται Ειδική Εισφορά Συνταξιούχων Επικουρικής Ασφάλισης, η οποία τηρείται σε λογαριασμό με οικονομική και λογιστική αυτοτέλεια, στο Ασφαλιστικό Κεφάλαιο Αλληλεγγύης Γενεών (Α.Κ.Α.ΓΕ.), το οποίο συστάθηκε με τις διατάξεις του άρθρου 149 του ν. 3655/2008 (Α΄ 58). Σκοπός του Λογαριασμού είναι η κάλυψη ελλειμμάτων φορέων και κλάδων επικουρικής σύνταξης.
Η Ειδική Εισφορά Συνταξιούχων Επικουρικής Ασφάλισης παρακρατείται μηνιαία κατά την καταβολή της σύνταξης των συνταξιούχων των φορέων επικουρικής ασφάλισης, αρμοδιότητας όλων των Υπουργείων, καθώς και των νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου (Ν.Π.Ι.Δ.), τα οποία χορηγούν επικουρικές συντάξεις, δυνάμει ασφάλισης η οποία έχει χωρήσει σε υποκατάσταση υποχρεωτικής ασφάλισης σε Φ.Κ.Α.. Η εισφορά υπολογίζεται στο συνολικό ποσό της σύνταξης και καθορίζεται ως εξής:
- Για συντάξεις από 300,01 € έως 350,00 €, ποσοστό 3%
- Για συντάξεις από 350,01 € έως 400,00 €, ποσοστό 4%
- Για συντάξεις από 400,01 € έως 450,00 €, ποσοστό 5%
- Για συντάξεις από 450,01 € έως 500,00 €, ποσοστό 6%
- Για συντάξεις από 500,01 € έως 550,00 €, ποσοστό 7%
- Για συντάξεις από 550,01 € έως 600,00 €, ποσοστό 8%
- Για συντάξεις από 600,01 € έως 650,00 €, ποσοστό 9%
- Για συντάξεις από 650,01 € και άνω, ποσοστό 10%.».
