Μιλάμε για μια αλλαγή υποδείγματος που εγκαινιάζει μια νέα εποχή προστατευτισμού στο παγκόσμιο εμπόριο, ανατρέποντας τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η παγκόσμια οικονομία ή για μια εμπορική διαμάχη που δεν θα έχει μεγάλη διάρκεια; Αυτό είναι το βασικό ερώτημα που απασχολεί πολιτικούς, αναλυτές και επενδυτές μετά από την επιβολή δασμών από τον Ντόναλντ Τραμπ και το οποίο εντέλει θα καθορίσει τον «λογαριασμό» της νέας πολιτικής των ΗΠΑ.
Για μια «θεμελιώδη αλλαγή στο παγκόσμιο εμπορικό σύστημα» και «μια εξέλιξη που ανατρέπει τα δεδομένα» έκανε λόγο ο προϊστάμενος του οικονομικού γραφείου του πρωθυπουργού, Μιχάλης Αργυρού, χθες το βράδυ στο ΣΚΑΪ, εκτιμώντας πως «είμαστε στην αρχή μια δύσκολης περιόδου».
Πώς θα αντιδράσει η ΕΕ στους δασμούς
Το μεγάλο ζήτημα, όπως εξήγησε ο ίδιος, είναι το πως θα αντιδράσουν οι εμπορικοί εταίροι των ΗΠΑ και ειδικά η Ευρώπη. «Η αντίδραση των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης οφείλει να είναι συντονισμένη», υπογράμμισε ακόμη ο κ. Αργυρού σημειώνοντας πως η Ελλάδα «θα συμμετέχει στις συζητήσεις και θα έχει πολύ ισχυρή αντιπροσώπευση». «Πρέπει να διατηρήσουμε ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας με τις ΗΠΑ και να κάνουμε τις κατάλληλες διαπραγματεύσεις, προκειμένου να γίνουν συμφέρουσες συμφωνίες», τόνισε ακόμη ο κ. Αργυρού.
Ευρωπαϊκές πηγές με τις οποίες συνομίλησε το insider.gr απέφυγαν να κάνουν οποιαδήποτε εκτίμηση για την αντίδραση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, παραπέμποντας στις ανακοινώσεις της προέδρου της Κομισιόν, Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν. Εξάλλου συνεχίζονται και σήμερα οι διαπραγματεύσεις των αντιπροσώπων της ΕΕ με τις ΗΠΑ, που θα καθορίσουν σε σημαντικό βαθμό τα ευρωπαϊκά αντίμετρα. Όπως σημειώνουν αναλυτές πάντως η επιβολή δασμών στα αμερικανικά προϊόντα θα αυξήσει τις τιμές και στην ΕΕ.
Κυριαρχεί η αβεβαιότητα
Χαρακτηριστική ήταν η τοποθέτηση του βουλευτή Επικρατείας και πρώην υπουργού Ενέργειας, Θόδωρου Σκυλακάκη στη Βουλή. «Σήμερα το μόνο βέβαιο δεδομένο που έχουμε σίγουρα μπροστά μας είναι η ακραία αβεβαιότητα», τόνισε ο κ. Σκυλακάκης εξηγώντας πώς «δεν ξέρουμε αν αυτός ο εμπορικός πόλεμος θα είναι βραχυχρόνιος ή μακροχρόνιος, δεν ξέρουμε αν οι δασμοί που μπαίνουν έχουν στόχο την αλλαγή των όρων εμπορίου ή το δημοσιονομικό έλλειμμα των ΗΠΑ. Δεν ξέρουμε αν θα μείνουν μετά από την πρώτη θητεία Τράμπ, στην περίπτωση που είναι μόνιμες, ή θα φύγουν.
Σε κάθε περίπτωση τα δεδομένα σύμφωνα με τον κ. Σκυλακάκη είναι τα εξής: Οι δασμοί θα μειώσουν το παγκόσμιο εμπόριο, θα υπάρξει μια πολύ μεγάλη αναταραχή στις αλυσίδες εφοδιασμού παγκοσμίως και θα υπάρξουν και αναβολές στις επενδύσεις. Ακόμη θα αυξηθεί ο πληθωρισμός στις ΗΠΑ και όχι μόνο.
Δασμοί ΗΠΑ και Ελλάδα
Σε πρώτη φάση οι αμερικανικο δασμοί στα ευρωπαϊκά προϊόντα θα έχουν περιορισμένες άμεσες επιδράσεις στις ελληνικές εξαγωγές. Έμμεσα όμως οι κίνδυνοι είναι τεράστιοι καθώς ο εμπορικό πόλεμος μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση τιμών και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού και να προκαλέσει κλυδωνισμούς στις μεγαλύτερες οικονομίες της Ευρωζώνης προκαλώντας αναταράξεις όχι μόνο στο εμπόριο αλλά και σε όλους τους τομείς όπως ο τουρισμός.
Σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση της Alpha Bank, μολονότι οι ελληνικές εξαγωγές αγαθών προς τις ΗΠΑ έχουν αυξηθεί την τελευταία τριετία, το ποσοστό τους επί των συνολικών εξαγωγών παραμένει σχετικά χαμηλό. Συγκεκριμένα, οι εξαγωγές της χώρας μας προς τις ΗΠΑ ανήλθαν σε 2,4 δισ. ευρώ το 2024, με το 23% αυτών να αφορούν εξαγωγές ορυκτών καυσίμων, ενώ ακολούθησαν τα τρόφιμα -κυρίως φρούτα και λαχανικά- και τα βιομηχανικά προϊόντα.
Οι έμμεσες επιδράσεις είναι σημαντικότερες και σχετίζονται με τον αντίκτυπο που θα έχει η πιθανή επιβολή δασμών σε ευρωπαϊκά κράτη με έντονη εξαγωγική δραστηριότητα στις ΗΠΑ (Γερμανία και Ιταλία), τα οποία, παράλληλα, αποτελούν και βασικούς εμπορικούς εταίρους της χώρας μας και κύριες χώρες προέλευσης της εισερχόμενης τουριστικής κίνησης.
Συγκεκριμένα, η Γερμανία και η Ιταλία διατηρούν σημαντικά εμπορικά πλεονάσματα με τις ΗΠΑ, τα οποία για το 2024 ανήλθαν σε 92 δισ. ευρώ και 39 δισ. ευρώ αντίστοιχα, αντιπροσωπεύοντας μαζί με το εμπορικό πλεόνασμα της Ιρλανδίας (51 δισ. ευρώ) περίπου το 92% του συνολικού εμπορικού πλεονάσματος της ΕΕ-27 έναντι των ΗΠΑ (198 δισ. ευρώ). Επιπρόσθετα, το 10,5% των ελληνικών εξαγωγών αγαθών κατευθύνθηκε το 2024 στην Ιταλία και το 7,1% στη Γερμανία, με τις δύο χώρες να αποτελούν διαχρονικά από τις κυριότερες τουριστικές αγορές για τη χώρα μας.
Οι επιπτώσεις των δασμών ΗΠΑ σε τουρισμό – ενέργεια – επενδύσεις
Σύμφωνα με ανάλυση της Εθνικής Τράπεζας, πλεονέκτημα για την ελληνική οικονομία αποτελεί ο σημαντικός ρόλος του τουρισμού που δεν επηρεάζεται άμεσα από τα μέτρα, ενώ εμφανίζει χαμηλή ευαισθησία στις διεθνείς οικονομικές διακυμάνσεις τα τελευταία χρόνια.
Τα τουριστικά έσοδα από τις ΗΠΑ ανήλθαν σε 1,4 δισ. ευρώ το 2023, από 0,7 δισ. ευρώ το 2016, και το 2024 έφτασαν σε νέο υψηλό. Το πλεόνασμα στο συνολικό διμερές εμπόριο υπηρεσιών με τις ΗΠΑ ανήλθε στα 2,6 δισ. ευρώ το 2023 (12% του συνολικού ελληνικού πλεονάσματος εξαγωγικών υπηρεσιών).
Ακόμη, η ισχυροποίηση του δολαρίου ενισχύει την ανταγωνιστικότητα κόστους των ελληνικών εξαγωγών, αλλά η θετική επίδραση αντισταθμίζεται σε μεγάλο βαθμό από το υψηλό ποσοστό των, τιμολογούμενων σε δολάριο, ελληνικών εισαγωγών.
Στο ενεργειακό πεδίο, η αναμενόμενη ενίσχυση της εξορυκτικής δραστηριότητας στις ΗΠΑ εκτιμάται ότι θα συντείνει σε χαμηλότερες τιμές καυσίμων αν και οι βραχυπρόθεσμες επιδράσεις από τις τριβές που προκαλούν οι νέοι δασμοί και οι γεωπολιτικές εντάσεις παραμένουν σημαντικές. Η Ελλάδα θα επωφεληθεί μεσοπρόθεσμα από ενδεχόμενη μείωση των διεθνών τιμών πετρελαίου και φυσικού αερίου − λόγω της σχετικά υψηλής χρήσης τους στις μεταφορές, τη θέρμανση και την ηλεκτροπαραγωγή.
Όσον αφορά τις Άμεσες ξένες επενδύσεις, οι εισροές κεφαλαίων από τις ΗΠΑ στην Ελλάδα ανήλθαν στα 1,3 δισ. ευρώ συνολικά την περίοδο 2021-23, αντιστοιχώντας περίπου στο 7,5% των συνολικών εισροών αυτής της περιόδου. «Η όξυνση του ανταγωνισμού μέσω παροχής ισχυρότερων επενδυτικών κινήτρων από τις ΗΠΑ είναι πιθανό να προσελκύσει ξένα κεφάλαια, μειώνοντας συνολικά τις επενδύσεις προς την ΕΕ αλλά και προς την Ελλάδα, καθώς και να καταστήσει ακόμη δυσκολότερη την προσέλκυση παραγωγικών επενδύσεων, ειδικά σε τομείς έντασης έρευνας και τεχνολογίας», σημειώνει η ανάλυση.
