Θετική επίδραση στο δημόσιο χρέος, άνοδο του ΑΕΠ, μικρή ενίσχυση της απασχόλησης, υψηλότερες συντάξεις σε σχέση με αυτές που δίνει το σημερινό σύστημα στους νέους και καμία βλαπτική επίδραση στις συντάξεις των παλαιών ασφαλισμένων «υπόσχεται» το νέο σύστημα επικουρικής ασφάλισης που θα ισχύσει από 1.1.2022.
Το σχετικό νομοσχέδιο βρίσκεται από χθες σε δημόσια διαβούλευση και προβλέπει πως τo κόστος μετάβασης στο νέο καθεστώς υπολογίζεται από την Εθνική Αναλογιστική Αρχή μεταξύ 49 και 78 δισ. ευρώ μέχρι το 2070.
Στο βασικό σενάριο, με επιτόκιο προεξόφλησης 3,5% και παραδοχή ότι στο νέο σύστημα θα ενταχθεί το 20% των νέων έως 35 ετών που βρίσκονται σήμερα ασφαλισμένοι στο ΕΤΕΑΕΠ, καθώς και το 5% των ελεύθερων επαγγελματιών που δεν έχει σήμερα υποχρεωτική επικουρική ασφάλιση, το κόστος μετάβασης εκτιμάται σε 56 δισ. ευρώ.
Το σενάριο αυτό υπολογίζει το επιτόκιο προεξόφλησης στο 3,5% και την παραδοχή ότι στο νέο σύστημα θα ενταχθεί το 20% των νέων έως 35 ετών που βρίσκονται σήμερα ασφαλισμένοι στο ΕΤΕΑΕΠ, καθώς και το 5% των ελεύθερων επαγγελματιών που δεν έχει σήμερα υποχρεωτική επικουρική ασφάλιση
Στο βασικό σενάριο της αναλογιστικής μελέτης, το κόστος της μετάβασης για την πρώτη δεκαετία ανέρχεται σωρευτικά σε 3 δισ. ευρώ, ωστόσο από τότε και μετά αυξάνεται σταδιακά.
Από το 2030 και έως το 2070 η εξέλιξη της περιουσίας του Ταμείου ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι πολύ σημαντική (ξεκινά το 2030 με 1,19% του ΑΕΠ με αποδόσεις 3% και φθάνει 38% του ΑΕΠ το 2070 και παραδοχή αποδόσεων 4,5%).
Η Αρχή εκτιμά ότι το νέο σύστημα θα αποφέρει στους συνταξιούχους παροχή επικουρικής σύνταξης κατά μέσον όρο 11%-13% υψηλότερη από την παροχή που υπολογίζεται χωρίς την ασφαλιστική μεταρρύθμιση.
Αν ο ασφαλισμένος δεν θεμελιώνει δικαίωμα συνταξιοδότησης, δηλαδή έχει λιγότερα από 15 έτη ασφάλισης στο σύστημα, προβλέπεται επιστροφή εισφορών.
Επιπλέον, στην εξαιρετικά απίθανη περίπτωση που οι σωρευτικές αποδόσεις των επενδύσεων του ατομικού λογαριασμού του ασφαλισμένου στο νέο σύστημα είναι αρνητικές, το κράτος εγγυάται ότι η επικουρική του σύνταξη θα αντιστοιχεί στις εισφορές που κατέβαλε ο ασφαλισμένος σε πραγματικούς όρους.
Υπενθυμίζεται πως στο νέο σύστημα θα εισέλθουν υποχρεωτικά από το 2022 οι νεοεισερχόμενοι στην αγορά εργασίας και από το 2023 όσοι θα είναι κάτω των 35 ετών, εφόσον το επιθυμούν.
Τι θα συμβεί στις συντάξεις των παλαιών ασφαλισμένων
Σήμερα το πλήθος των υφιστάμενων επικουρικών συντάξεων ανέρχεται σε 1,24 εκατομμύρια και η μέση μηνιαία επικουρική σύνταξη είναι της τάξης των 190 ευρώ, μετά την κατάργηση των περικοπών κατά το έτος 2020.
Η αναλογιστική μελέτη αποτυπώνει την «τρύπα» που θα δημιουργηθεί στο υπάρχον σύστημα επικουρικής ασφάλισης, που σταδιακά θα στερείται ασφαλισμένων και εισφορών. Χαρακτηριστικά, ενώ το 2021 η αναλογία ενεργών ασφαλισμένων προς συνταξιούχους είναι 2,67:1, έως το 2045 προβλέπεται να μειωθεί σε 1,60:1. Κατά συνέπεια, τα ποσοστά αναπλήρωσης που θα μπορεί να υποστηρίξει η υφιστάμενη επικουρική σύνταξη προβλέπεται να μειωθούν κατακόρυφα.
Σε κάθε περίπτωση, το κράτος εγγυάται την καταβολή των συντάξεων του υφισταμένου συστήματος με υπολογισμό τους όπως συμβαίνει έως σήμερα, σαν να συμμετείχαν στο σύστημα όλοι οι ασφαλισμένοι (παλαιοί και νέοι).
Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της μελέτης της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής για να διατηρηθούν οι συντάξεις των σημερινών συνταξιούχων στο τρέχον επίπεδο του διανεμητικού συστήματος και να μην υποστούν οι ασφαλισμένοι που θα παραμείνουν σε αυτό «κούρεμα», λόγω της μετάβασης από το διανεμητικό στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα, πρέπει οι τιμές για τη νοητή απόδοση και την αναπροσαρμογή των συντάξεων να είναι αυτές της ανοιχτής ομάδας του συστήματος NDC.
Η μελέτη τονίζει ότι σε περίπτωση ελλειμάτων αυτά θα καλυφθούν από τα περιουσιακά στοιχεία του ταμείου, όπως προβλέπει ο νόμος. Δηλαδή εφαρμόζεται αυτόματα ο μηχανισμός εξισορρόπησης, (μη αναπροσαρμογή των συντάξεων εφόσον προκύπτουν ετήσια ελλείμματα), τα οποία καλύπτονται από την περιουσία του Ταμείου προκειμένου να μην μειωθούν οι συντάξεις.
Ωστόσο όπως επισημαίνει η αναλογιστική αρχή θα χρειαστεί επιπλέον χρηματοδότηση από τον προυπολογισμό από το 2030 και μετά η οποία θα αυξάνεται σταδιακά κατά την περίοδο προβολής. Το 2055 θα ανέρχεται σε ποσοστό περίπου 1% του ΑΕΠ και παραμένει τουλάχιστον σε αυτό το επίπεδο και στα επόμενα έτη ως το 2070.
Οι μελέτες των ΙΟΒΕ - ΟΔΔΗΧ
Σύμφωνα με την μελέτη του ΙΟΒΕ, θα υπάρξει κλιμακούμενη θετική επίδραση στις νέες εγχώριες επενδύσεις από την ασφαλιστική μεταρρύθμιση. Επίδραση που θα κυμανθεί στο 1% ετησίως στο τέλος της περιόδου (2070) και 0,6% ετησίως μεσοσταθμικά για την περίοδο 2022-2070.
Η αύξηση των νέων εγχώριων επενδύσεων έχει θετική κλιμακούμενη επίδραση στο ΑΕΠ. Η συνολική επίδρασή της στο ΑΕΠ κυμαίνεται μεταξύ 6% και 7% στα τέλη της περιόδου (2070), συγκριτικά με το επίπεδο του ΑΕΠ που εκτιμάται ότι θα καταγραφόταν την ίδια περίοδο, χωρίς τη μεταρρύθμιση.
Συγκεκριμένα, στο σενάριο βάσης, εκτιμάται ότι το ΑΕΠ θα είναι υψηλότερο κατά 0,32% το 2032, κατά 1,18% το 2042 και κατά 6,55% το 2070.
Η αύξηση των νέων εγχώριων επενδύσεων επιδρά θετικά και στην απασχόληση, επίδραση που κυμαίνεται περί το 0,4% της συνολικής απασχόλησης στα τέλη της περιόδου (2070) συγκριτικά με το επίπεδο της απασχόλησης που εκτιμάται ότι θα καταγραφόταν την ίδια περίοδο, χωρίς τη μεταρρύθμιση.
Πιο συγκεκριμένα, η απασχόληση ενισχύεται κατά 0,08% το 2032, 0,18% το 2042 και 0,39% το 2070 λόγω της μεταρρύθμισης, σε σύγκριση με το επίπεδο απασχόλησης αν διατηρείτο το ισχύον σύστημα.
Με βάση το αισιόδοξο σενάριο (HHO), η ενίσχυση της απασχόλησης φτάνει το 0,12% το 2032, το 0,25% το 2042 και το 0,53% το 2070, σε σύγκριση με τη διατήρηση του ισχύοντος συστήματος. Με βάση το συντηρητικό σενάριο, η ενίσχυση της απασχόλησης είναι αντίστοιχα 0,05% το 2032, 0,12% το 2042 και 0,28% το 2070.
Στη δική του μελέτη για τη βιωσιμότητα του δημοσίου χρέους ο ΟΔΔΗΧ εκτιμά ότι η επίδραση της μεταρρύθμισης στο δημόσιο χρέος τα πρώτα χρόνια θα είναι αμελητέα, ενώ μακροπρόθεσμα θα επιδράσει θετικά λόγω της ενίσχυσης του ΑΕΠ.
