Η αγορά εργασίας φαίνεται να έχει ήδη ανακάμψει από το σοκ της πανδημίας και προς το παρόν δεν επηρεάζεται αρνητικά από την τρέχουσα ενεργειακή κρίση και την πληθωριστική έξαρση. Ωστόσο, τα διαρθρωτικά της προβλήματα παραμένουν και καθιστούν την Ελλάδα ως τη χώρα με το δεύτερο χαμηλότερο ποσοστό απασχόλησης στην ΕΕ.
Σύμφωνα με έρευνα του ΙΝΕ της ΓΣΕΕ, το β’ τρίμηνο του 2022 το ποσοστό απασχόλησης ήταν το δεύτερο χαμηλότερο στην ΕΕ, ενώ η συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας ήταν κατά 22,1% χαμηλότερη του μέσου όρου της Ευρωζώνης.
Το «άρμα» των νέων προσλήψεων κρατούν σταθερά οι κλάδοι της παροχής καταλύματος και εστίασης και ακολούθως στο εμπόριο. Επί της ουσίας ο ιδιωτικός τομέας δημιουργεί μεν θέσεις απασχόλησης σε κλάδους που παράγουν χαμηλή προστιθέμενη αξία, αλλά είναι χαμηλής παραγωγικότητας και προσφέρουν χαμηλούς μισθούς.
Η απασχόληση στον τριτογενή τομέα της οικονομίας έχει ανακάμψει στο επίπεδο του 2008, ενώ η απασχόληση στον δευτερογενή τομέα παραμένει κατά 38% χαμηλότερη από το 2008.
Τα 4 «αγκάθια» στην εγχώρια αγορά εργασίας παραμένουν αναλλοίωτα και αφορούν:
- Τη χαμηλή συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας. Ενώ στο ίδιο διάστημα η συμμετοχή των αντρών στην Ελλάδα ήταν 5,9% χαμηλότερη από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης, η συμμετοχή των γυναικών ήταν 22,1% χαμηλότερη.
- Το στοιχείο της εποχικότητας της απασχόλησης, το οποίο είναι έντονο και δημιουργείται αφού ένας σημαντικός αριθμός ατόμων, κυρίως στις τουριστικές περιφέρειες, απασχολείται κατά την τουριστική περίοδο.
- Την περιορισμένη προσφορά νέων θέσεων εργασίας συγκριτικά με τον αριθμό των ατόμων που επιθυμούν να εργαστούν. Σύμφωνα με την έρευνα της ΓΣΕΕ, το β’ τρίμηνο του 2022 οι μεγαλύτερες ροές παρατηρήθηκαν μεταξύ οικονομικά μη ενεργών και ανέργων. Από τον οικονομικά μη ενεργό πληθυσμό μετέβησαν στους ανέργους 121.000 άτομα, ενώ μόλις 30.000 μη ενεργοί βρήκαν απασχόληση. Παράλληλα, 99.000 άνεργοι βγήκαν εκτός εργατικού δυναμικού και 89.000 άνεργοι βρήκαν απασχόληση.
- Την ενίσχυση του αριθμού των ημιαπασχολούμενων στο τέλος του 2021 και στις αρχές του 2022 κατά 150.000 άτομα. Αρνητικό στοιχείο στην εξέλιξη αυτή είναι ότι το 50% των νεοπροσληφθέντων ημιαπασχολούμενων, ενώ επιθυμούσε να βρει θέση πλήρους απασχόλησης, δεν τα κατάφερε, με αποτέλεσμα να ενισχύεται το ποσοστό υποαπασχόλησης του εργατικού δυναμικού.
Φθηνές θέσεις εργασίας
Η εξέλιξη της διάρθρωσης της απασχόλησης μεταξύ των κύριων τομέων παραγωγής αποτυπώνει με ευκρινέστερο τρόπο το διαρθρωτικό πρόβλημα της οικονομίας, όσον αφορά την προσφορά ποιοτικών θέσεων απασχόλησης.
H επιστημονική ομάδα της ΓΣΕΕ επισημαίνει ότι πίσω από την αύξηση της απασχόλησης και τη μείωση της ανεργίας κρύβονται η συρρίκνωση των θέσεων απασχόλησης στον δευτερογενή τομέα και η ενίσχυσή τους στον τριτογενή (όπου οι αμοιβές είναι χαμηλότερες και οι θέσεις εργασίας πιο επισφαλείς).
Συγκεκριμένα, το β’ τρίμηνο του 2022 η απασχόληση στον τριτογενή τομέα παραγωγής και κυρίως στο εμπόριο, την παροχή καταλύματος και την εστίαση, ήταν υψηλότερη από το α’ τρίμηνο του 2009 κατά 1,5%.
Στο ίδιο διάστημα, η απασχόληση στον πρωτογενή τομέα ήταν 11,4% χαμηλότερη, ενώ στον δευτερογενή 38% χαμηλότερη. Η συρρίκνωση των θέσεων απασχόλησης στον δευτερογενή τομέα και η ενίσχυσή τους στον τριτογενή δημιουργεί ζητήματα βιωσιμότητας της απασχόλησης, δεδομένου ότι οι αμοιβές στον τριτογενή τομέα είναι χαμηλότερες και οι θέσεις εργασίας πιο επισφαλείς.
