Το 2022, οι γεννήσεις έπεσαν για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας κάτω από τις 80.000, έναντι 150.000 το 1980. Ο µισός πληθυσμός της Ελλάδας είναι σήμερα πάνω από 46 ετών (έναντι 39 το 2000).
Περισσότερο από 1 στους 5 κατοίκους της χώρας είναι πάνω από 65 ετών (16% το 2000). Το ποσοστό των άνω των 80 ετών είναι 6% (διπλάσιο σε σχέση µε αυτό του 2000).
Το 2070, οι γυναίκες 90+ θα είναι η πολυπληθέστερη οµάδα του πληθυσµού, ενώ τα παιδιά 0-4 ετών θα είναι η µικρότερη πληθυσµιακή οµάδα και στα δύο φύλα.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, έως το 2070 ο πληθυσμός της Ελλάδας θα μπορούσε να συρρικνωθεί έως και 25%, πολύ πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ που είναι 4%.
Το δημογραφικό «καμπανάκι» ώθησε το υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας και την αρμόδια υπουργό, Σοφία Ζαχαράκη, να εκπονήσει ένα Εθνικό Σχέδιο Δράσης, το οποίο παρουσίασε στο Υπουργικό Συμβούλιο την περασμένη Δευτέρα.
«Παρουσίασα επισήμως στον Πρωθυπουργό και στο Υπουργικό Συμβούλιο το αποτέλεσμα της πολύμηνης προσπάθειας του ΥΚΟΙΣΟ να φτιάξουμε ένα σχέδιο 10ετίας που στοχεύει να μετριάσουμε τις δυσμενείς συνέπειες της δημογραφικής κρίσης που βιώνει η χώρα από τις αρχές της δεκαετίας του ‘ 80» δήλωσε χαρακτηριστικά η κα Ζαχαράκη.
«Οι στατιστικές και τα μοντέλα πρόβλεψης για τη δημογραφική εξέλιξη είναι δυσοίωνες. Αλλά οφείλουμε όλοι μαζί να κάνουμε υπερπροσπάθεια για την υπέρβαση. Θέλουμε να διαμορφώσουμε ένα ευνοϊκό για την οικογένεια και το παιδί περιβάλλον, το οποίο θα σέβεται τις επιθυμίες, θα παρέχει επιλογές και θα υποστηρίζει τις ανάγκες των πολιτών.
Απώτερος στόχος η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου μέσα από το σχεδιασμό, την εφαρμογή, το συντονισμό και αξιολόγηση δράσεων που αφορούν το σύνολο των πολιτών σε όλο τον κύκλο ζωής. Το σχέδιο των 5 αξόνων, των 20 στόχων και των περισσοτέρων από 200 δράσεων, αφορά όλους τους πολίτες και απαιτεί το μέγιστο από όλους τους φορείς της διοίκησης. Είναι εθνικό πρόσταγμα».
Σκοπός του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για το Δημογραφικό είναι η ανάπτυξη της στρατηγικής, ο καθορισμός των στόχων, η διαμόρφωση των πολιτικών και η εφαρμογή των κατάλληλων μέτρων, ώστε να μετριαστούν οι συνέπειες των δυσμενών δημογραφικών εξελίξεων στη δημοσιονομική βιωσιμότητα, τη μακροπρόθεσμη ανταγωνιστικότητα, την ευημερία και την κοινωνική συνοχή.
Το ΕΣΔΔ με ορίζοντα δεκαετίας (έως το 2035), δεν περιορίζεται απλά στην προσπάθεια ανάκαμψης των γεννήσεων, αλλά προσβλέπει στη συνολική διαχείριση των επιπτώσεων της αλλαγής που έχει επέλθει στην ηλικιακή δομή του πληθυσμού.
Προκειμένου να επιτευχθούν οι προαναφερόμενοι σκοποί, δίνεται έμφαση:
• στη δημιουργία ενός ευνοϊκού για την απόκτηση οικογένειας περιβάλλοντος,
• στην ενίσχυση της απασχόλησης,
• στη διαχείριση της μακροβιότητας και της ευζωίας των πολιτών,
• στην προώθηση της τοπικής ανάπτυξης,
• στην ενημέρωση των πολιτών και
• στην ευαισθητοποίηση και ενεργοποίηση της κοινωνίας.
Οι 5 άξονες του ΕΣΔΔ
Το ΕΣΔΔ οργανώνεται σε 3 επίπεδα: άξονες – στόχους – δράσεις. Κάθε άξονας έχει στόχους που προωθούνται μέσα από συγκεκριμένες δράσεις:
1. Ενίσχυση Γεννήσεων - Στήριξη Οικογένειας
2. Ενίσχυση Απασχόλησης
3. Διαχείριση της Μακροζωίας - Γήρανσης
4. Τοπική Ανάπτυξη - Προώθηση Καινοτομίας
5. Ενημέρωση - Ευαισθητοποίηση – Έρευνα
Οι παραπάνω άξονες καταλήγουν σε περισσότερες από 100 δράσεις συνολικής δαπάνης 20 δις ευρώ, συμπεριλαμβανομένων των μέτρων που έχουν ληφθεί ήδη από το 2019, οι οποίες αφορούν σε όλες τις ηλικιακές ομάδες του πληθυσμού.
Ενίσχυση Γεννήσεων – Στήριξη Οικογένειας
• Προγεννητικός έλεγχος / ΑΜΗ
• Πρώιμη παιδική παρέμβαση
• Ευνοϊκή φορολόγηση οικειοθελών παροχών
• Αύξηση χρηματοδότησης «Νταντάδες της Γειτονιάς»
• Αύξηση εισοδηματικών κριτηρίων για vouchers
• Αύξηση επιδόματος παιδιού (Α21)
• Αύξηση Θέσεων βρεφονηπιακών
• Διεύρυνση ωραρίου βρεφονηπιακών
• Παιδικοί σταθμοί στο χώρο εργασίας (ή vouchers)
• Ολοήμερο σχολείο / Ενισχυτική Διδασκαλία
• Κατάργηση φόρου ασφαλίστρων για παιδιά
• Κοινωνική Κατοικία / Κοινωνικός Οικογενειακός τουρισμός
• Ισόβια ιδιότητα τριτέκνων
• Ελεύθερες μετεγγραφές / Αυξημένη Μοριοδότηση ΑΣΕΠ
Κόστος 280 εκατ. € ανά έτος
Ενίσχυση Απασχόλησης
• Επαγγελματική Εκπαίδευση
• Γυναικεία Επιχειρηματικότητα Upskilling
• Κώδικας δεοντολογίας για Τηλεργασία
• Απασχόληση ηλικιωμένων
Εκτιμώμενο κόστος 25 εκ. έως το 2027
Διαχείριση Μακροζωίας
• Θεσμοθέτηση Γηριατρικής
• Προληπτική Ιατρική
• Αναβάθμιση ΚΑΠΗ
• Επέκταση «Βοήθεια στο Σπίτι»
• Φροντιστές της Γειτονιάς
• Δια βίου Εκπαίδευση / Ψηφιακή Εκπαίδευση
• «Η τρίτη ηλικία πάει Πανεπιστήμιο»
Εκτιμώμενο κόστος 4,5 εκατ. € έως 2027
Τοπική Ανάπτυξη - Προώθηση Καινοτομίας
• 13 Περιφερειακά Σχέδια Δράσης
• Σύγχρονες Φοιτητικές Εστίες
• Τηλεϊατρική
• Εθνικός Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας
• Εντοπιότητα Διαγωνισμοί ΑΣΕΠ
• Κοινωνική Κατοικία (σε συνεργασία με Δήμους)
• Αναβάθμιση Προσβασιμότητας Κτηρίων
• Ψηφιακές δεξιότητες
• Θέσπιση Βραβείου Προσβάσιμης Πόλης
Εκτιμώμενο κόστος 710 εκατ. € έως 2030
Ενημέρωση – Ευαισθητοποίηση – ‘Έρευνα
• Παρατηρητήριο για το Δημογραφικό
• Δημιουργία πλατφόρμας“MyPaidi”
• Ενημέρωση για θέματα γονιμότητας και υγείας
• Πανελλαδική καμπάνια ενημέρωσης
• Σήμα «Φιλική προς την οικογένεια εταιρεία»
• Συμμετοχή σε Ευρωπαϊκές Έρευνες (σε συνεργασία με Crete Population Center - ΟΟΣΑ)
Εκτιμώμενο κόστος 11 εκατ. ευρώ έως το 2027
Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης καλύπτει όλες τις ηλικίες:
Από 0 έως 4 ετών
o Επίδομα γέννησης
o Παιδιατρικές εξετάσεις
o Πρώιμη παιδική παρέμβαση
o Επέκταση βρεφονηπιακών σταθμών/Νταντάδες της Γειτονιάς
Από 5 έως 14 ετών
o Ενημέρωση για τον υγιή τρόπο ζωής/αναπαραγωγική υγεία
o Σχολικό πρωϊνό
o Ολοήμερο σχολείο
o Ψηφιακό Φροντιστήριο
o Επέκταση Κατασκηνώσεων
Από 15 έως 29 ετών
o Κίνητρα δημιουργίας οικογένειας
o Επέκταση Στεγαστικών Προγραμμάτων
o Οικονομική στήριξη γονέων
o Δια βίου εκπαίδευση/κατάρτιση
o Εξετάσεις προγεννητικού ελέγχου
o Ιατρικώς Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή - Πλατφόρμα #myPaidi
o Στήριξη work life balance
o Προληπτική Ιατρική
o Brain gain
Από 30 έως 44
o Επαγγελματική Εκπαίδευση
o Καλύτερη σύνδεση Εκπαίδευσης με την Αγορά Εργασίας/Αξιοποίηση diagnostic tool
o Ενημέρωση για θέματα γονιμότητας/οικογένειας - Μητέρα πριν τα 30
o Επέκταση Φοιτητικών εστιών μέσω ΣΔΙΤ
o Επιδότηση απόκτησης επαγγελματικής εμπειρίας
Από 45 έως 64 ετών
o Συνέχιση στήριξης εργασιακής επανένταξης - Προγράμματα upskilling - reskilling
o Προώθηση επιχειρηματικότητας
o Προληπτική Ιατρική
Από 65 έως 80 ετών
o Κίνητρα παραμονής στην εργασία
o Εκπαίδευση/προγράμματα up-skilling
o Θεσμοθέτηση Γηριατρικής
o Έξυπνη γήρανση
o Αυτόνομη διαβίωση
o Πλατφόρμα υγιούς και ενεργού γήρανσης
Από 80+
o Γερνάω στο Σπίτι
o Μακροχρόνια φροντίδα
o Ανακουφιστική φροντίδα
Το ΕΣΔΔ στοχεύει στην διαμόρφωση ενός ευνοϊκού για την οικογένεια και το παιδί περιβάλλοντος, το οποίο παράλληλα θα σέβεται τις επιθυμίες, θα παρέχει επιλογές και θα υποστηρίζει τις ανάγκες των πολιτών. Απώτερος στόχος η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου μέσα από το σχεδιασμό, την εφαρμογή, το συντονισμό και αξιολόγηση δράσεων που αφορούν το σύνολο των πολιτών σε όλο τον κύκλο ζωής. Ο εθνικός σχεδιασμός συμπεριλαμβάνει στοχευµένες πρωτοβουλίες για την αλλαγή της οπτικής απέναντι στην οικογένεια και την απόκτηση παιδιών.
Ο σχεδιασμός και η υλοποίηση σύγχρονης δημογραφικής πολιτικής αποτελούν εθνικό στόχο στον οποίον εμπλέκονται όλοι οι φορείς διοίκησης, οργανώσεις, επαγγελματικές ομάδες.
