Κείμενο πολιτικής των Γιάννη Τούντα, Αρίστου Δοξιάδη και Αγγελικής Κατσάπη για τον ρόλο του τουρισμού υγείας και του τουρισμού τρίτης ηλικίας στην ανάπτυξη στη μετά-Covid εποχή δημοσιεύει η Διανέοσις.
Ο τουρισμός τρίτης ηλικίας (Τ3Η) αποτελεί ταχέως αναπτυσσόμενο κλάδο της παγκόσμιας τουριστικής βιομηχανίας λόγω της γήρανσης του πληθυσμού, αλλά και της βελτίωσης της υγείας των ηλικιωμένων. Αυξανόμενη είναι διεθνώς και η ζήτηση από την πλευρά των ηλικιωμένων, κυρίως των συνταξιούχων των χωρών της Βόρειας Ευρώπης, για αγορά ή μακροχρόνια ενοικίαση δευτερογενούς κατοικίας σε πιο θερμές χώρες τουριστικού ενδιαφέροντος, όπως είναι η χώρα μας. Μέχρι σήμερα δεν έχουμε καταφέρει να ικανοποιήσουμε επαρκώς τη ζήτηση αυτή σε σύγκριση με άλλες ανταγωνίστριες χώρες, όπως η Πορτογαλία, διότι δεν διαθέτουμε στοχευμένες πολιτικές για τον Τ3Η και για την προώθηση της δευτερεύουσας κατοικίας.
Ανάλογη ανάπτυξη παρουσιάζει διεθνώς και ο τουρισμός υγείας, ο οποίος περιλαμβάνει τον ιατρικό τουρισμό, τον ιαματικό τουρισμό και τον τουρισμό ευεξίας. Η Ελλάδα διαθέτει σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα και στους τρεις αυτούς τομείς, διαθέτοντας υψηλής ποιότητας ιατρικές υπηρεσίες, κυρίως στον ιδιωτικό τομέα, πολλές ιαματικές πηγές σε περιοχές φυσικού κάλους και σύγχρονα ξενοδοχειακά συγκροτήματα ικανά να προσφέρουν ολοκληρωμένες παροχές ευεξίας, πέρα από τα συνήθη SPA. Οι υπηρεσίες τουρισμού υγείας είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς στις μεγαλύτερες ηλικίες που έχουν περισσότερες ανάγκες υγείας και υψηλότερα εισοδήματα για να τις ικανοποιήσουν. Όπως, όμως, και με τον Τ3Η, η χώρα μας δεν έχει αναπτύξει ακόμα τις αναγκαίες πολιτικές για την αποτελεσματική διεκδίκηση μεριδίου της παγκόσμιας αγοράς τουρισμού υγείας, η οποία ανερχόταν το 2015 σεπερίπου $500 δισ.
Προκειμένου να αντιμετωπιστεί η υστέρηση της χώρας μας στους τομείς του Τ3Η και του τουρισμού υγείας, προτείνονται σειρά πολιτικών και μέτρωνγια τη θέσπιση του κατάλληλου θεσμικού πλαισίου, τη δημιουργία επιτελικών οργάνων, την εκπόνηση εθνικών στρατηγικών, τη διασφάλιση των αναγκαίων χρηματοδοτικών πόρων, την εκπόνηση εκστρατείας προβολής και διαφήμισης, την κατάρτιση των εμπλεκόμενων στελεχών, τη συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, τη συνεργασία του δημόσιου με τον ιδιωτικό τομέα, την αναβάθμιση των υφιστάμενων υποδομών και υπηρεσιών και τη δημιουργία νέων, την ανάπτυξη των τομέων της Δημόσιας Υγείας και της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας.
Η αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας είναι απαραίτητη όχι μόνο λόγω των νέων αναγκών που δημιούργησε η πανδημία, αλλά και για να ανταποκριθούν αποτελεσματικάστις αυξημένες ανάγκες των ηλικιωμένων για ιατρική φροντίδα.
Η ανάπτυξη του Τ3Η και του τουρισμού υγείας για τους ηλικιωμένους θα επιφέρει σημαντικά οφέλη. Θα διαφοροποιήσει και θα αναβαθμίσει το τουριστικό προϊόν εμπλουτίζοντάς το με νέες υπηρεσίες. Θα επιμηκύνει την τουριστική περίοδο, θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας και θα συμβάλει σημαντικά στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Τα ετήσια οικονομικάοφέλη που θα προκύψουν από τον Τ3Η υπολογίζονται σε 3,7 δισ. ευρώ, από τον τουρισμό μακράς διαρκείας 1,1 δισ. ευρώ, ενώ σημαντικό θα είναι και το όφελος από την αγορά δευτερεύουσας κατοικίας. Από τον ιατρικό τουρισμό αναμένονται οφέλη της τάξεως των 1,5 δισ. ευρώ, από τον ιαματικό τουρισμό 2 δισ. ευρώ και από τον τουρισμό ευεξίας 13,5 δισ. ευρώ.
Ποια είναι η κατάσταση στην Ελλάδα σήμερα;
Προτερήματα:
+ Διαθέτει ελκυστικό κλίμα και φύση.
+ Είναι κοντά σε μεγάλους πληθυσμούς σχετικά εύπορων ηλικιωμένων από τη Βόρεια και Δυτική Ευρώπη.
+ Είναι μέλος της ΕΕ, στοιχείο που σηματοδοτεί μια σχετική ασφάλεια θεσμών, διευκολύνει τις διαδικασίες μετεγκατάστασης συνταξιούχων, και επιτρέπει την κάλυψη των ιατρικών δαπανών στην Ελλάδα από τα ασφαλιστικά ταμεία της χώρας προέλευσης.
+ Έχει χαμηλό κόστος ζωής συγκριτικά με άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
+ Αποτελεί ήδη μια τεράστια τουριστική αγορά.
+ Διαθέτει πολλούς και καλούς γιατρούς.
Αδυναμίες:
- Κακή ποιότητα υποδομών για άτομα με προβλήματα κινητικότητας.
- Κακές υπηρεσίες Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, ιδίως για ηλικιωμένους και ξένους.
- Το δημόσιο σύστημα υγείας πάσχει από ελλείψεις προσωπικού και υλικών, και από κακή οργάνωση.
- Οι χωροταξικοί κανονισμοί και διαδικασίες δυσχεραίνουν τις επενδύσεις σε οικιστικά συγκροτήματα.
- Λείπουν οι μεγάλες επιχειρήσεις με δυνατότητα να επενδύουν σε μεγάλης έκτασης εγκαταστάσεις, και να παρέχουν σύνθετα πακέτα υπηρεσιών.
- Είναι εξαιρετικά υψηλή η φορολογία στα μεσαία εισοδήματα (που αφορούν στα εξειδικευμένα στελέχη), και υψηλή η φορολογία στα εταιρικά κέρδη.
Τι μπορεί να κερδίσει η Ελλάδα;
Από τον τουρισμό τρίτης ηλικίας:
Με βάση τους πολλαπλασιαστές του ΣΕΤΕ, του ΚΕΠΕ και του ΙΟΒΕ και εφόσον επιτευχθεί η προσέλκυση 1 εκατ. επιπλέον ξένων τουριστών τρίτης ηλικίας, οι οποίοι θα δαπανήσουν €1,5 δισ., οι επιπτώσειςστην ελληνική οικονομία θα είναι πολύ σημαντικές.
€3,7 δισ. αύξηση στο ΑΕΠ (2% του συνολικού ΑΕΠ του έτους 2017)
60 χιλιάδες θέσεις εργασίας
Από τον τουρισμό μακράς διάρκειας διαμονής: €1,1 δισ. αύξηση στο ΑΕΠ και11 χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας.
Από τον ιατρικό τουρισμό: €1,5 δισ. αύξηση στο ΑΕΠ και 20 χιλιάδες θέσεις εργασίας.
Από τον ιαματικό τουρισμό: €2 δισ. αύξηση στο ΑΕΠ και 25,6 χιλιάδες θέσεις εργασίας.
Από τον τουρισμό ευεξίας: €13,5 δισ. αύξηση στο ΑΕΠ και 171 χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας.
Προτεινόμενα μέτρα άμεσης προτεραιότητας λόγω της πανδημίας
α) Η διαμόρφωση κατάλληλου θεσμικού πλαισίου για τον τουρισμό υγείας.
β) Η θεσμοθέτηση της συνεργασίας των αρμόδιων κυβερνητικών φορέων.
γ) Η κατάρτιση του εμπλεκόμενου προσωπικού στον τομέα της φιλοξενίας, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την υγεία και την ασφάλεια των ηλικιωμένων ατόμων.
δ) Η ανάπτυξη και καλύτερη οργάνωση του τομέα της Δημόσιας Υγείας με την αναβάθμιση του νόμου για τη Δημόσια Υγεία που ψηφίστηκε τον Αύγουστο του 2020, κυρίως σε ό,τι αφορά την πρόληψη και αντιμετώπιση των λοιμωδών νοσημάτων.
ε) Η ενίσχυση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ), ιδιαίτερα στις τουριστικές περιοχές με την αξιοποίηση της ηλεκτρονικής υγείας (e-health).
στ) Η διασφάλιση των αναγκαίων πόρων και των κατάλληλων χρηματοδοτικών εργαλείων για την άμεση υλοποίηση σχετικών επενδύσεων, δημόσιων και ιδιωτικών, καθώς και των αναγκαίων ΣΔΙΤ.
