Έναν από τους έξι βασικούς άξονες των μεταρρυθμίσεων που προβλέπει η Εθνική Στρατηγική για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία (ΑμεΑ) 2024-2030 αποτελεί ο τομέας της Υγείας, με στόχο τη βελτίωση των δεικτών υγείας για τα άτομα αυτά, που στη χώρα μας υπολογίζεται ότι υπερβαίνουν το 1.000.000.
Προ ημερών, ο Υπουργός Επικρατείας, Άκης Σκέρτσος, αρμόδιος Συντονιστής της Κυβέρνησης για τα Δικαιώματα των ΑμεΑ, έθεσε σε δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση το σχέδιο αυτό, βασική επιδίωξη του οποίου είναι η αύξηση της ορατότητας των ΑμεΑ και η ευαισθητοποίηση της κοινωνίας γι’ αυτήν την πολυάριθμη ομάδα πολιτών.
Η Εθνική Στρατηγική θέτει τις βασικές αρχές και εξειδικεύεται σε 170 οριζόντιες και στοχευμένες δράσεις, με παρεμβάσεις σε 6 άξονες για τη βελτίωση της προσβασιμότητας, της εκπαίδευσης, της απασχόλησης, της υγείας, της αποϊδρυματοποίησης και της ορατότητας των ΑμεΑ. Η υλοποίηση των δράσεων αφορά στο σύνολο των Υπουργείων, Περιφερειών και Δήμων, με εξασφαλισμένη χρηματοδότηση από εθνικούς και κοινοτικούς πόρους άνω των 600 εκατ. ευρώ.
Πρόσβαση στην υγεία
Με βασικό στόχο τη βελτίωση των δεικτών υγείας για τα ΑμεΑ, η Εθνική Στρατηγική προβλέπει τέσσερις επιμέρους στόχους:
- την εξασφάλιση της ισότιμης και πλήρους πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη,
- την αναβάθμιση των παρεχόμενων δομών και υπηρεσιών υγείας, λαμβάνοντας υπόψη την ετερογένεια της αναπηρίας,
- την επέκταση της αυτονομίας των ατόμων με αναπηρία και ειδικά με ψυχικές αναπηρίες, στη διαδικασία λήψης ιατρικών αποφάσεων και
- την ενίσχυση της ευαισθητοποίησης του γενικού κοινού και της κατάρτισης των επαγγελματιών υγείας.
Η Ελλάδα σημειώνει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά ατόμων με αναπηρία που δηλώνουν ότι οι ανάγκες τους για ιατρική εξέταση παραμένουν ανεκπλήρωτες, με το ποσοστό να ανέρχεται στο 19%, έναντι του Ευρωπαϊκού μέσου όρου στο 4%. Το αντίστοιχο ποσοστό για τον πληθυσμό χωρίς αναπηρία ανέρχεται στο 3% στην Ελλάδα, ενώ αγγίζει οριακά το 1% στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Στόχος 1: Εξασφάλιση ανεμπόδιστης πρόσβασης σε όλες τις δομές υγείας
Εντάσσονται δράσεις για τη βελτίωση της πρόσβασης των ατόμων με αναπηρία σε όλες τις δομές υγείας και σε μια προσωποκεντρική και εξειδικευμένη υγειονομική περίθαλψη.
Προς τον στόχο αυτό, η Εθνική Στρατηγική προβλέπει ότι έως το 2030 πρέπει να έχουν υλοποιηθεί οι ακόλουθες δράσεις:
• Πλήρης πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία σε ολόκληρο το φάσμα της υγειονομικής περίθαλψης, συμπεριλαμβανομένης της πρωτοβάθμιας υγείας και φροντίδας, των υπηρεσιών πρόληψης, καθώς και της σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγειονομικής περίθαλψης.
Φορέας υλοποίησης: Υπουργείο Υγείας
Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης: έως Δεκέμβριο 2030, με πρώτο ορόσημο το σχεδιασμό μεθοδολογίας αξιολόγησης πλήρους προσβασιμότητας στην υγειονομική περίθαλψη έως τον Δεκέμβριο 2025.
• Πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία σε μια προσωποκεντρική και εξειδικευμένη υγειονομική περίθαλψη χωρίς αποκλεισμούς, η οποία βασίζεται στην ελεύθερη και τεκμηριωμένη συναίνεση.
Φορέας υλοποίησης: Υπουργείο Υγείας
Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης: έως Δεκέμβριο 2030.
Πρώτο ορόσημο αποτελεί η ολοκλήρωση σχεδίου παροχής προσωποκεντρικής και εξειδικευμένης περίθαλψης έως τον Δεκέμβριο 2025.
Δείκτες παρακολούθησης
Στον πυλώνα Υγεία της Εθνικής Στρατηγικής περιλαμβάνονται επίσης και δύο δείκτες παρακολούθησης:
- Το ποσοστό ατόμων με σοβαρή αναπηρία και το ποσοστό ατόμων χωρίς αναπηρία που δεν ικανοποιεί ανάγκες σε ιατρική εξέταση ή θεραπεία τους τελευταίους 12 μήνες, λόγω οικονομικής δυσκολίας, λίστας αναμονής ή μεγάλης απόστασης/έλλειψης τρόπου μετακίνησης.
- Το ποσοστό ατόμων με αναπηρία που αξιολογούν ως «καλή» ή «πολύ καλή» την προσβασιμότητα δημόσιων νοσοκομείων, συμπεριλαμβανομένων του περιβάλλοντος χώρου, του ιατρικού και υγειονομικού εξοπλισμού, της πληροφορίας και των τρόπων επικοινωνίας
Στόχος 2: Βελτίωση δομών και υπηρεσιών αρωγής
Περιλαμβάνονται δράσεις για τη βελτίωση των δομών και υπηρεσιών στήριξης και αρωγής των ατόμων με αναπηρία με στόχο τη μείωση του χρόνου αναμονής και μετακίνησης για λόγους υγειονομικής περίθαλψης, τη βέλτιστη καταβολή παροχών υγείας και την καλύτερη εξυπηρέτησή τους σε δομές υγείας. Προς τον Στόχο αυτό, η Εθνική Στρατηγική προβλέπει ότι έως το 2030 πρέπει να έχουν υλοποιηθεί συγκεκριμένες δράσεις.
Εμβληματική δράση αποτελεί η δημιουργία Κέντρων Αναφοράς για Χρόνιες Παθήσεις, στα οποία ασθενείς θα παρακολουθούνται από το σύνολο των επαγγελματιών υγείας που απαιτείται, με στόχο τη μείωση χρόνου αναμονής και μετακίνησης και τη βελτίωση της κατάστασης υγείας τους, μέσα από την ολιστική και διεπιστημονική αντιμετώπιση.
Φορέας υλοποίησης: Υπουργεία Υγείας, Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας
Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης: έως Δεκέμβριο 2026
Παράλληλα, προβλέπεται σύσταση διεύθυνσης αποκατάστασης και διεύθυνσης για ζητήματα υγείας ατόμων με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις εντός του Υπουργείου Υγείας, με αντικείμενο τον συντονισμό και την παρακολούθηση σχετικών πολιτικών.
Φορείς Υλοποίησης: Υπουργεία Υγείας, Εσωτερικών, Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας
Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης: έως Δεκέμβριο 2026
Άλλες δράσεις που περιλαμβάνονται είναι οι εξής:
• Τροποποίηση και συμπλήρωση του Ενιαίου Κανονισμού Παροχών Υγείας (ΕΚΠΥ) και ειδικότερα του παραρτήματος με τις τεχνικές προδιαγραφές των τεχνικών βοηθημάτων ανά κατηγορία αναπηρίας.
Φορέας υλοποίησης: Υπουργείο Υγείας
Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης: έως Δεκέμβριο 2026
• Θέσπιση και εφαρμογή Εθνικής Στρατηγικής Αποκατάστασης.
Φορείς υλοποίησης: Υπουργείο Υγείας και Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας
Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης: έως Δεκέμβριο 2030 με πρώτο ορόσημο την εκπόνηση σχεδίου της Εθνικής Στρατηγικής Αποκατάστασης έως τον Δεκέμβριο 2025
• Σύσταση και λειτουργία Γραφείου Επικοινωνίας και Υποστήριξης Ασθενών για ζητήματα αναπηρίας ή/και ασθένειας με στόχο να λειτουργήσει ως κέντρο αναφοράς και να συμβάλει στην αναβάθμιση της προσβασιμότητας των ατόμων με αναπηρία.
Φορέας υλοποίησης: Υπουργείο Υγείας
Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης: έως Δεκέμβριο 2026
Δείκτης παρακολούθησης
- Ποσοστό ατόμων με σοβαρή αναπηρία που δηλώνει κακή ή πολύ κακή γενική κατάσταση υγείας.
Στόχος 3: Ενίσχυση αυτονομίας στη λήψη ιατρικών αποφάσεων
Στον παρόντα στόχο εντάσσονται δράσεις για την ενίσχυση της εκπροσώπησης των ατόμων με αναπηρία σε φορείς υγείας και της αυτονομίας και ανεξαρτησίας τους σε ιατρικό πλαίσιο.
Προς τον Στόχο αυτό, η Εθνική Στρατηγική προβλέπει ότι έως το 2030 πρέπει να έχουν υλοποιηθεί οι ακόλουθες δράσεις:
• Αναθεώρηση του θεσμού της ακούσιας νοσηλείας.
Φορέας υλοποίησης: Υπουργείο Υγείας
Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης: έως Δεκέμβριο 2026
• Εντατικοποίηση της αποασυλοποίησης και ενίσχυση της συμπερίληψης σε κοινοτικές στεγαστικές μονάδες ψυχικής υγείας με βελτίωση συστημάτων και διαδικασιών που αποσκοπούν στην αναβάθμιση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών ψυχικής υγείας για τα άτομα με αναπηρία.
Φορείς υλοποίησης: Υπουργείο Υγείας, Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας
Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης: έως Δεκέμβριο 2026
Δείκτης παρακολούθησης
- Αριθμός εισαγωγών σε ψυχιατρικά νοσοκομεία/κλινικές και κατανομή σε ακούσιες και εκούσιες νοσηλείες.
Στόχος 4: Ενίσχυση ευαισθητοποίησης και κατάρτισης
Περιλαμβάνονται δράσεις για την ενίσχυση της ευαισθητοποίησης του γενικού πληθυσμού σχετικά με σπάνιες παθήσεις και (της κατάρτισης νοσηλευτών και επαγγελματικών υγείας. Προς τον Στόχο αυτό, η Εθνική Στρατηγική προβλέπει ότι έως το 2030 πρέπει να έχουν υλοποιηθεί οι ακόλουθες δράσεις:
• Ενίσχυση της ευαισθητοποίησης και ανάπτυξη στρατηγικών στήριξης για ασθενείς με αναπηρία που σχετίζονται με σπάνιες παθήσεις και η εξέταση υιοθέτησης μηχανισμών διευκόλυνσης της πρόσβασης σε πρωτοποριακές θεραπείες, μεταξύ άλλων με την αξιοποίηση ψηφιακών καινοτομιών μεταξύ των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Φορέας υλοποίησης: Υπουργείο Υγείας
Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης: έως Δεκέμβριο 2026
• Ενίσχυση προγραμμάτων επιμόρφωσης και κατάρτισης νοσηλευτών και επαγγελματιών υγείας σε ζητήματα προσβασιμότητας, δικαιωμάτων ατόμων με αναπηρία, μεθόδων επικοινωνίας, εξυπηρέτησης και κλινικής πρακτικής προσαρμοσμένης στις ανάγκες των ατόμων με αναπηρία/χρόνιες παθήσεις.
Φορέας υλοποίησης: Υπουργείο Υγείας
Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης: έως Δεκέμβριο 2030, με πρώτο ορόσημο το σχεδιασμό και την υλοποίηση τουλάχιστον 3 δράσεων επιμόρφωσης έως τον Δεκέμβριο 2025.
Δείκτης παρακολούθησης
- Συνολικός αριθμός επιμορφωμένων νοσηλευτών και επαγγελματιών υγείας.
Τελικός σκοπός της Εθνικής Στρατηγικής είναι η επίτευξη της πλήρους συμπερίληψης των ΑμεΑ στη βάση των επιταγών της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματά τους.
