Οι πρώτες εξορμήσεις στην παραλία έχουν ήδη ξεκινήσει και με αφορμή την επικείμενη εβδομάδα δωρεάν δερματολογικών εξετάσεων, (παραδοσιακά κάθε Μάιο), ο πρόεδρος της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας, Ευάγγελος Φιλόπουλος, μάς ενημερώνει για τους καρκίνους του δέρματος.
Ο δερματικός καρκίνος είναι και ο μόνος που είναι ορατός δια γυμνού οφθαλμού. Πόσο συχνός όμως είναι;
Οι καρκίνοι του δέρματος είναι οι πλέον συχνοί καρκίνοι. Ένας στους τρεις καρκίνους που ανιχνεύονται κάθε χρόνο σε όλο τον κόσμο είναι καρκίνος του δέρματος, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Οι δύο μορφές καρκίνου του δέρματος που σπάνια δίνουν μετάσταση, το ακανθοκυτταρικό και το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα είναι τόσο συχνές που δεν συμπεριλαμβάνονται στις στατιστικές του καρκίνου. Δηλαδή δεν μετράμε αυτά τα περιστατικά. Τα έχουμε δει όλοι στους αγρότες, τους ψαράδες, κυρίως τους κατοίκους της περιφέρειας που εργάζονται πολλές ώρες στον ήλιο και αφορούν σε αυτά τα σημάδια που έχουν στο μέτωπο, κοντά στα αυτιά, στη μύτη, στον αυχένα.
Σε αυτές τις περιπτώσεις η αντιμετώπισή τους γίνεται με την αφαίρεση τους. Το IΑRC εκτιμά ότι στην Ελλάδα καταγράφονται κάθε χρόνο περισσότερα από 1.300 περιστατικά μελανώματος. Στη χώρα μας ο αριθμός των νέων διαγνώσεων (του μελανώματος) τετραπλασιάστηκε μεταξύ 2000 και 2018, σύμφωνα με την τελευταία καταγραφή του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Globocan 2018). Εκτιμάται ότι παγκοσμίως 13,4 εκατομμύρια περιστατικά διαγιγνώσκονται κάθε χρόνο και ότι ο αριθμός των νέων περιστατικών αυξάνεται κατά 3-8% ετησίως.
Πότε μπορεί ο δερματικός καρκίνος να γίνει επικίνδυνος;
Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα δεν δίνει μεταστάσεις, ενώ το ακανθοκυτταρικό δίνει σπάνια. Η άλλη μορφή δερματικού καρκίνου, όμως που μάς απασχολεί είναι το μελάνωμα, το οποίο αποκαλούμε «κακόηθες μελάνωμα». Είναι ο μόνος καρκίνος που έχουμε προσθέσει στην ονομασία του αυτό το επίθετο (κακόηθες), ακριβώς επειδή είχε συχνά πολύ κακή έκβαση, με μεταστάσεις και φτωχή επιβίωση. Από τότε που αναπτύχθηκαν οι νέες θεραπείες (ανοσοθεραπείες), περίπου από το 2011 και μετά, είδαμε ορισμένους ασθενείς όχι απλώς να παρατείνουν την επιβίωσή τους αλλά να γίνονται καλά!
Μιλάμε για επιβίωση που ξεπερνά όχι μόνο τη δεκαετία αλλά δεκαετίες (στον πληθυντικό), μιλάμε δηλαδή για λειτουργική ίαση των ασθενών και αυτό είναι ένα επίτευγμα της επιστήμης. Ας θυμηθούμε τον Τζίμι Κάρτερ (πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ) που έζησε δεκαετίες μετά τη διάγνωση. Τώρα, το κακόηθες μελάνωμα δεν αφορά τους ανθρώπους που εργάζονται στην ύπαιθρο και εκτίθενται στην UV ακτινοβολία του ήλιου όλο τον χρόνο. Αντίθετα αφορά τους κατοίκους της πόλης που εργάζονται σε γραφεία και στις διακοπές εκτίθενται απότομα ατελείωτες ώρες στον ήλιο.
Φυσικά υπάρχουν επιδερμίδες που είναι πιο ευάλωτες, όσο πιο ανοιχτόχρωμη η επιδερμίδα, τα ανοιχτόχρωμα μαλλιά τα γαλάζια και πράσινα μάτια, σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο. Γι αυτό λοιπόν χρειαζόμαστε προστασία στον ήλιο με αντηλιακό.
Όσο πιο υψηλός ο δείκτης προστασίας του αντηλιακού, τόσο το καλύτερο για την προστασία που προσφέρει;
Όχι ακριβώς. Χρειαζόμαστε ένα αντηλιακό με δείκτη προστασίας SPF 15 τουλάχιστον. Οι μεγαλύτεροι δείκτες δεν προσφέρουν ουσιαστικά μεγάλη διαφορά στην προστασία, καθώς η καμπύλη της προστασίας είναι εκθετική και το σχήμα της φτάνει σε μια οριζόντια γραμμή. Επιπλέον τα αντηλιακά με πολύ υψηλούς δείκτες προστασίας περιέχουν περισσότερα χημικά συστατικά.
Τι πρέπει να θυμόμαστε πριν χρησιμοποιήσουμε το αντηλιακό;
Πρώτα από όλα ότι χρειάζεται λίγη ώρα για να παρέχει προστασία και πως χρειάζεται ανανέωση. Δεν αρκεί μια επάλειψη για όλη ημέρα! Βάζουμε αντηλιακό σε στεγνή επιδερμίδα και δεν χρησιμοποιούμε συσκευασίες παλιές που έχουμε ξεχάσει στο αυτοκίνητο στους 50οC το καλοκαίρι. Επίσης βάζουμε το αντηλιακό και κάνουμε προοδευτική έκθεση στον ήλιο. Την πρώτη ημέρα 10 λεπτά, μετά 15 λεπτά, κάθε φορά λίγο περισσότερο.
Την πολύτιμη βιταμίνη D θα μπορέσει να συνθέσει το δέρμα μας;
Την βιταμίνη D θα συνθέσει το δέρμα μας, καθώς εμείς κάνουμε μια βόλτα έξω στις 9-10 το πρωί, με λεπτό ρουχισμό, και τα μπράτσα ακάλυπτα. Δεν χρειάζεται να πάμε βόλτα μέσα στο καταμεσήμερο, την ώρα που καίει ο ήλιος.
Για το μπάνιο στην θάλασσα ή την πισίνα ποια είναι η πιο ιδανική ώρα;
Στην Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία έχουμε ένα motto που λέει «πηγαίνετε για μπάνιο στη θάλασσα, όχι τις ώρες που πηγαίνουν οι Έλληνες!» Δεν χρειάζεται να ψηνόμαστε στον ήλιο από τις 11.00 ή τις 12.00 μέχρι τις 4.00!
Για τα παιδιά τι ισχύει;
Τα βρέφη και τα πολύ μικρά παιδιά δεν πρέπει να βγαίνουν καθόλου στον ήλιο, άλλωστε δεν έχουν ώριμα μελανοκύτταρα, θα καούν και θα υποστούν σοβαρές αλλοιώσεις στο DNA των κυττάρων τους. Για τα μεγαλύτερα παιδιά επιβάλλεται το αντηλιακό, ενώ βοηθούν και τα ολόσωμα μαγιό και τα μαγιό- μπλουζάκια, με ειδική ύφανση που προστατεύει το δέρμα. Στα παιδιά, τα επανειλημμένα ηλιακά εγκαύματα της παιδικής και της εφηβικής ηλικίας είναι ιδιαίτερα επιβλαβή γιατί προκαλούν αθροιστικές βλάβες στο DNA που μένουν, συσσωρεύονται και δρουν αθροιστικά με τα χρόνια, με συνέπεια, όταν μεγαλώσουν να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνοεμφάνισης μελανώματος.
Ο γιός μου, κλασικός έφηβος, βαριέται να φορέσει γυαλιά ηλίου, γιατί λέει ότι δεν ξέρει τι να τα κάνει όταν πέσει ο ήλιος. Τι του απαντάτε;
Πως κάνει μεγάλο λάθος! Αν και συμβαίνει σπάνια, η ηλιακή ακτινοβολία μπορεί να προκαλέσει μελανώματα στους οφθαλμούς και τα βλέφαρα και γι αυτό εκτός από αντηλιακό, χρειαζόμαστε και γυαλιά ηλίου. Φυσικά όχι γυαλιά- «μαϊμούδες» από τα περίπτερα, αλλά γυαλιά ηλίου από καταστήματα οπτικών ειδών, με πιστοποιημένους φακούς, που αντανακλούν ή απορροφούν την UV ακτινοβολία.
Πρέπει να τα φοράμε για πολλούς λόγους, καθώς ο ήλιος μπορεί να προκαλέσει και πρώιμο καταρράκτη σε ηλικίες ακόμα και των 40 ετών και επιπλέον γερνάει και την επιδερμίδα γύρω από τα μάτια. Πρέπει να προσέχουμε τα μάτια μας, οπότε φοράμε τα σωστά γυαλιά ηλίου, κασκέτο ή καπέλο με φαρδύ γείσο και όταν δεν χρειαζόμαστε πια τα γυαλιά, τα βγάζουμε, τα βάζουμε στη θήκη τους, στην τσέπη (μαζί με τη θήκη, ώστε να μην χαραχτούν γιατί χαλάει ο φακός) ή τα κρεμάμε γύρω από τον λαιμό μας, με κορδόνια.
Το solarium βλάπτει πολύ, έτσι δεν είναι;
Ευτυχώς το solarium (sun beds) δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένο στην χώρα μας, όσο στις χώρες της βόρειας Ευρώπης. Είναι εξαιρετικά βλαβερό και καρκινογόνο και οι καμπίνες solarium θα έπρεπε να συνοδεύονται με τις ίδιες προειδοποιήσεις που αναγράφονται στα πακέτα των τσιγάρων.
