Ροή
Ο κύριος λόγος που καθορίζει το αν κινείται ή όχι η αγορά είναι το αν υπάρχουν ή όχι λεφτά στο πορτοφόλι. Αν υπάρχει αγοραστική δύναμη ή όχι. Προφανώς και οι περιορισμοί στις μετακινήσεις και τη λειτουργία των καταστημάτων έχει παίξει σημαντικό ρόλο στην υποχώρηση του εμπορικού τζίρου, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι αυτομάτως η κατάργηση των... click, είτε away είτε inside, θα σημάνει και τη θεαματική αναθέρμανση της αγοράς. Ούτε θα λύσει δια μαγείας τα πολύ βαθιά προβλήματα του εμπορικού κόσμου. Εννοείται ότι θα βοηθήσει σημαντικά, αλλά για όσους προσδοκούν εκτόξευση, δεν θα ήμουν και τόσο σίγουρος...
Η κατανάλωση προϋποθέτει δύο πράγματα. Ρευστότητα και ψυχολογία. Σε ό,τι αφορά στο πρώτο, φαίνεται ότι η αύξηση των καταθέσεων κατά 20 δισ. το 2020, τάση που παρατηρείται και το 2021, εκ των οποίων τα μισά περίπου προέρχονται από τα νοικοκυριά, έχει προκαλέσει προσμονή και προσδοκία ότι ένα μέρος αυτών θα μετατραπεί πολύ γρήγορα σε εμπορικό τζίρο. Σε ό,τι αφορά στην ψυχολογία προσδοκάται ότι η σχεδόν άρση της καραντίνας μετά το Πάσχα και η αύξηση των εμβολιασμών θα δημιουργήσουν μία θετική πλέον ψυχολογία βοηθούντος και του καλού καιρού.
Πολύ πιθανό και μακάρι να είναι έτσι. Γιατί υπάρχει και μία άλλη ανάγνωση της κατάστασης που δεν είναι και τόσο ρόδινη. Που ερμηνεύει την αύξηση των καταθέσεων από τα νοικοκυριά και ως ανασφάλεια για το μέλλον όχι μόνο για υγειονομικούς λόγους αλλά για καθαρά οικονομικούς. Που οδηγεί σε συσσώρευση και ενθυλάκωση της διαθέσιμης ρευστότητας. Δύσκολα πείθεται κανείς ότι η επόμενη ημέρα μετά την Πανδημία δεν θα είναι δύσκολη. Ότι δεν θα υπάρξει εργασιακή ανασφάλεια και δεν θα αυξηθούν κατακόρυφα οι υποχρεώσεις καθώς το προστατευμένο περιβάλλον σε ότι αφορά υποχρεώσεις προς εφορία, ταμεία και τράπεζες αργά ή γρήγορα θα τελειώσει. Ότι τα σημερινά μέτρα στήριξης δεν θα προκαλέσουν αύριο ή μεθαύριο την ανάγκη νέας δημοσιονομικής προσαρμογής. Και ότι οι επενδύσεις και το Σχέδιο Ανάκαμψης και τα κονδύλια από το εξωτερικό θα περάσει καιρός μέχρι να διαχυθούν ως όφελος στην κοινωνία.
Όλα αυτά δεν είναι και ο τέλειος καταλύτης για την ψυχολογία. Και δεν πρέπει να παρερμηνεύεται ότι η ανάγκη για ξέσπασμα, για διασκέδαση, για έξοδο, για ταξίδια θα φέρει αντίστοιχη εκτόξευση στην εμπορική κατανάλωση. Καλή και απαραίτητη η σταδιακή επιστροφή στην κανονικότητα αλλά τα «click» δεν είναι το μόνο πρόβλημα. Είναι ευρύτερο και βαθύτερο. Και για τον εμπορικό κόσμο αλλά και για τους καταναλωτές.
