Επειδή σε αυτή τη χώρα δεν υπάρχουν αυτονόητα, ας βάλουμε κάποια πράγματα στη θέση τους αναφορικά με την πρώτη κατοικία και την προστασία της.
Αλήθεια πρώτη: Το δικαίωμα στην κατοικία πρέπει να προστατεύεται
Εφόσον μιλάμε για κοινωνικό κράτος δυτικού τύπου, το δικαίωμα στην κατοικία είναι θεμελιώδες και πρέπει να προστατεύεται. Προσοχή, δεν μιλάω αποκλειστικά για την πρώτη κατοικία όσων πήραν δάνειο και δεν μπορούν να ανταποκριθούν. Αντίστοιχα πρέπει να προστατεύονται και όσοι έχουν οικονομικές δυσχέρειες και μένουν στο νοίκι. Αν αυτό θα γίνει με κάποιο επίδομα στους πραγματικά αναξιοπαθούντες, με δωρεάν στέγαση από το κράτος ή με κάποιο άλλο τρόπο, το συζητάμε. Αλλά το δικαίωμα στην κατοικία για όσους έχουν πραγματικά ανάγκη είναι αδιαπραγμάτευτο.
Αλήθεια δεύτερη: Η απόλυτη ατιμωρησία οδηγεί στην ασυδοσία
Αν ξέρω ότι μπορώ να κλέψω και δεν θα υποστώ καμία ποινή, πιθανότατα θα το κάνω. Αν ξέρω ότι μπορώ να μην πληρώνω το ενοίκιό μου και ο ιδιοκτήτης του σπιτιού δεν μπορεί να μου κάνει έξωση, πιθανότατα θα το κάνω. Αν μπορώ να μην πληρώνω καμία δόση του στεγαστικού μου και η τράπεζα δεν μπορεί να βγάλει το ακίνητο σε πλειστηριασμό, δεν έχω κανένα λόγο να είμαι τυπικός στην υποχρέωσή μου. Το πλήρες «πάγωμα» των πλειστηριασμών ενδεχομένως να είχε νόημα μέσα στη βαθιά κρίση, όσο όμως παγιώνεται η νοοτροπία ότι κάποιος μπορεί να μην πληρώνει χωρίς καμία συνέπεια, έχουμε πρόβλημα.
Αλήθεια τρίτη: Δεν είναι όλες οι περιπτώσεις ίδιες
Ο δανειολήπτης που πλήρωνε για 15 χρόνια κάθε μήνα και δυσκολεύτηκε λόγω κρίσης δεν έχει καμία σχέση με εκείνον που «βάρεσε πιστόλι» από την πρώτη μέρα. Η μεζονέτα των 200 τ.μ. στο Χαλάνδρι δεν έχει καμία σχέση με το διαμέρισμα των 80 τ.μ. στα Πατήσια. Αν τα βάλουμε στο ίδιο τσουβάλι –για καλό ή για κακό- το μόνο που καταφέρνουμε είναι να δημιουργούμε στρεβλώσεις που διαιωνίζουν την κατάσταση.
Αλήθεια τέταρτη: Οι τεράστιες καθυστερήσεις στη δικαιοσύνη είναι πρόβλημα
Ο Νόμος Κατσέλη στη βάση του έχει αρκετά προτερήματα και σε πολλές περιπτώσεις λειτουργεί. Όχι όμως όταν για να οριστεί δικάσιμος και να βγει μια απόφαση χρειάζονται χρόνια ή και δεκαετίες. Στην τρέχουσα μορφή του, εγκλωβίζει τράπεζες και δανειολήπτες, δημιουργώντας στρεβλώσεις. Και βέβαια, δεν είναι το μόνο παράδειγμα καθυστερήσεων από πλευράς Ελληνικής Δικαιοσύνης. Στην εποχή της πληροφορικής και των αυτόματων διασταυρώσεων τα στοιχεία και οι αιτήσεις πρέπει να καταχωρούνται άμεσα και οι αποφάσεις πρέπει να εκδίδονται αν όχι σε μέρες, το πολύ σε κάποιες βδομάδες.
Αλήθεια πέμπτη: Οι μαζικοί πλειστηριασμοί δεν συμφέρουν κανέναν
Ας μη γελιόμαστε, το να βγουν μαζικά σπίτια στο σφυρί δεν είναι προς όφελος κανενός. Και δεν μιλάω για τα «φιλέτα», δηλαδή ακριβές μεζονέτες, ρετιρέ με θέα και εξοχικές κατοικίας. Κανένας, ούτε τα funds, ούτε οι τράπεζες, ούτε η κυβέρνηση έχουν κάτι να κερδίσουν βγάζοντας οικογένειες στο δρόμο από διαμερίσματα των 50, των 75 ή των 90 τ.μ., αναβιώνοντας μνήμες Ισπανίας. Απαιτείται ευελιξία, από όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές.
Προφανώς, τα παραπάνω δεν αρκούν για να λύσουν το πρόβλημα. Αλλά τουλάχιστον αποτελούν μια βάση σοβαρής συζήτησης ώστε να φτάσουμε σε ένα μοντέλο λειτουργικό για τις τράπεζες, για την οικονομία αλλά και για τους πολίτες.
