Η είδηση για τον τρόπο ενίσχυσης της Lufthansa δεν ήχησε καλά στα αυτιά του Ευτύχη Βασιλάκη. Το γερμανικό δημόσιο θα στηρίξει τον αερομεταφορέα με 9 δισ. ευρώ , αλλά ως αντάλλαγμα θα πάρει το 25% συν μία μετοχές και δύο θέσεις στο εποπτικό συμβούλιο της εταιρείας. Και αυτό, ενώ τη Δευτέρα ο ισχυρός άνδρας της Aegean ζητούσε μεν κρατική χρηματοδότηση, δίχως όμως κρατική συμμετοχή ή έλεγχο.
Όπως μου έλεγε κορυφαίος γνώστης των οικονομικών και τραπεζικών θεμάτων, «οι Γερμανοί μπορεί να είναι πολλά πράγματα, αλλά σίγουρα δεν είναι χαζοί. Και για να επέλεξαν να στηρίξουν τη Lufthansa με αυτό τον τρόπο, είναι σίγουρα μια καλή επιλογή».
Όσο για την Aegean, πρώτα από όλα να ξεκαθαρίσω ότι είμαι υπέρ της κρατικής στήριξης. Είναι μια εταιρεία που στην προ Covid εποχή «πετούσε» (pun intended) επιχειρηματικά, έχοντας θέσει σε εφαρμογή ένα εξαιρετικό σχέδιο ανάπτυξης. Επιπλέον, καθηλώθηκε όχι από δική της επιλογή, αλλά επειδή –σωστά- το κράτος απαγόρευσε τις πτήσεις.
Άρα, υπάρχει και ηθική ευθύνη από την πλευρά του δημοσίου για να προσφέρει στήριξη. Παράλληλα, όταν βλέπεις να στηρίζονται άλλοι αερομεταφορείς ανά τον κόσμο, αν δεν δώσεις κρατικό χρήμα, όντως βιώνεις αθέμιτο ανταγωνισμό, όπως είπε και ο κ. Άδωνις Γεωργιάδης.
Από αυτό όμως μέχρι το κρατικό χρήμα χωρίς συμμετοχή ή έλεγχο υπάρχει ένα τεράστιο κενό. Γιατί, αν τελικά γίνει έτσι, δημιουργείται ένα τεράστιο ηθικό και όχι μόνο θέμα απέναντι στους φορολογούμενους πολίτες, αλλά και τις υπόλοιπες πληττόμενες επιχειρήσεις.
Όπως (ελπίζω ότι) όλοι γνωρίζουμε, το χρήμα δεν έρχεται δωρεάν. Άρα δίνοντας κάποιες εκατοντάδες εκατομμύρια στην Aegean αφενός τα πληρώνουμε, αφετέρου τα στερούμε από άλλους τομείς της οικονομίας που τα έχουν ανάγκη. Εξάλλου και οι τράπεζες, όταν έδωσαν πριν λίγες εβδομάδες συνολικά 120 εκατ. νέα δάνεια στην εταιρεία, προφανώς χρέωσαν επιτόκιο.
Άρα, και στην περίπτωση της κρατικής ενίσχυσης είναι ξεκάθαρο ότι το κράτος θα πρέπει κάτι να προσδοκά, εφόσον η εταιρεία ανακάμψει στο μέλλον, που είναι εξάλλου και το ζητούμενο.
Μπορεί αυτό να είναι προνομιούχες μετοχές με συγκεκριμένη τιμή εξαγοράς. Μπορεί να είναι κοινές μετοχές, με δικαίωμα της εταιρείας να τις εξαγοράσει πρώτη σε προσυμφωνημένο τίμημα. Μπορεί να είναι COCO’s, δηλαδή μετατρέψιμος δανεισμός με συγκεκριμένο επιτόκιο. Λύσεις υπάρχουν, οι οποίες και δεν θα γονατίσουν την εταιρεία αλλά και δώσουν στο κράτος και στο φορολογούμενο μερίδιο από τα κέρδη της ανάκαμψης.
Στον αντίποδα, αν τελικά η εταιρεία πάρει χρήμα χωρίς να δώσει τίποτε, ανοίγει ο ασκός του Αιόλου για ολόκληρη την οικονομία. Γιατί να μην ισχύσει το ίδιο και για τον εστιάτορα που αναγκάστηκε να κλείσει το μαγαζί του; Ή για τον ξενοδόχο; Και η λίστα δεν σταματά, μέχρι την οριστική χρεοκοπία του κράτους.
Όσο για τον έλεγχο, συμφωνώ στη διατήρηση του τρέχοντος management, το οποίο μέχρι την κρίση της πανδημίας φαινόταν εκ του αποτελέσματος να κάνει εξαιρετική δουλειά. Όταν όμως έχει μπει –με τον έναν ή τον άλλο τρόπο- μέτοχος σε μια εταιρεία, δικαιούσαι να γνωρίζεις εκ των έσω τι γίνονται τα λεφτά σου. Δεν λέω να καθορίζεις την πολιτική ή να κάνεις ρουσφέτια με τα αεροπλάνα, αλλά να έχεις έναν εποπτικό ρόλο των όσων συμβαίνουν μέχρι να αποπληρωθεί η οφειλή.
Και σε τελική ανάλυση, αν η διοίκηση της Aegean δεν συμφωνεί με τα παραπάνω, ο δρόμος των αγορών είναι ανοικτός. Μπορεί να εκδώσει ομόλογα, να ζητήσει επιπλέον δάνεια ή να κάνει και αύξηση μετοχικού κεφαλαίου και να μην έχει κανέναν πάνω από το κεφάλι της. Όταν όμως στρέφεσαι στον “lender of last resort”, οφείλεις να αποδεχθείς και τους όρους του.
