Πλέον νόμος του Κράτους 4738/2020 είναι ο νέος πτωχευτικός νόμος που φέρνει μεγάλες αλλαγές στη ρύθμιση οφειλών των φυσικών και νομικών προσώπων. Ονομάζεται και δεύτερη ευκαιρία και ενδεχομένως να είναι για μια μερίδα οφειλετών, ιδίως όσων έχουν εξαιρετικά υψηλές οφειλές, ή όσων δεν έχουν ακίνητη περιουσία. Για την πλειοψηφία όμως των δανειοληπτών θα αποτελεί κατάρριψη των έως τώρα προσδοκιών τους και θα οδηγεί σε αναγκαστική απώλεια περιουσιακών στοιχείων.
Να σημειωθεί ότι δεν προστατεύεται ούτε η κύρια κατοικία παρά μόνο για μια μερίδα δανειοληπτών που ονομάζονται ευάλωτοι από το νόμο και πληρούν κριτήρια εισοδήματος εξαιρετικά χαμηλά που αποκλείουν στην πραγματικότητα τη μεγαλύτερη μερίδα οφειλετών. Στις περιπτώσεις αυτές η κύρια οικία θα μεταβιβάζεται σε φορέα απόκτησης και επαναμίσθωσης και ο οφειλέτης θα αποκτά δικαίωμα μίσθωσης διάρκειας 12 ετών με επιδότηση του ενοικίου και καταβολή μισθώματος με δικαίωμα επαναγοράς στο τέλος της μίσθωσης. Σε περίπτωση μη καταβολής τριών μισθωμάτων ο οφειλέτης θα αποβάλλεται, θα τον διώχνουν δηλαδή από το ακίνητο, και θα χάνει το δικαίωμα επαναγοράς του ακινήτου. Αν όλα πάνε καλά και καταβάλλει τα μισθώματα σε 12 έτη θα πρέπει να επαναγοράσει το ακίνητο στην αξία της εμπορικής του αξίας την οποία ορίζει πιστοποιημένος εκτιμητής. (άρθρο 219 παρ 5)
Πιο αναλυτικά. Ο νόμος ξεκινά παρέχοντας τη δυνατότητα σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα να υποβάλλει αίτηση για εξωδικαστική ρύθμιση των οφειλών του. Το θετικό είναι ότι γίνεται καθολική ρύθμιση οφειλών δηλαδή και για τράπεζες, εφορία, ασφαλιστικά τα ταμεία. Επίσης θετικό είναι ότι δίνεται αναστολή μέτρων εκτέλεσης μέχρι την περάτωση της διαδικασίας (άρθρο 18). Εν τούτοις δεν μπορούν να κάνουν αίτηση στην πλατφόρμα όσοι έχουν κάνει αίτηση στο νόμο Κατσέλη, ή στο νόμο 4605/2019 ή στο νόμο 4469/2017 (είναι οι νόμοι για εξωδικαστικό συμβιβασμό επιχειρήσεων και πλατφόρμα προστασίας κύριας οικίας) εκτός αν παραιτηθούν. Έκπληξη αποτελεί ότι δεν μπορεί να υπαχθεί στον εξωδικαστικό μηχανισμό οφειλέτης που ουσιαστικά χρωστά μόνο σε έναν πιστωτή, πχ οφειλέτη με ένα μόνο στεγαστικό δάνειο δεν μπορεί να κάνει αίτηση στην πλατφόρμα. Εν τούτοις υπάρχουν άλλες διέξοδοι για αυτόν.
Η αίτηση γίνεται στην ειδική ηλεκτρονική πλατφόρμα και οι πιστωτές «δύνανται» (άρθρο 14 του νόμου) να καταθέσουν πρόταση ρύθμισης δηλαδή οι πιστωτές δεν υποχρεούνται να απαντήσουν στο αίτημα ρύθμισης. Νέο δεδομένο είναι ότι πλέον οι υπάλληλοι δεν θα έχουν καμία ευθύνη για τη σύμβαση αναδιάρθρωσης, αν υπογραφεί και αν επέλθει συμφωνία (άρθρο 20). Ο νόμος περιέχει ως τρόπο διευθέτησης των οφειλών την τραπεζική διαμεσολάβηση όπου ο δανειολήπτης για μπορεί να απευθυνθεί σε διαπιστευμένο διαμεσολαβητή και να γίνει τραπεζική διαμεσολάβηση.
Πτωχευτική ικανότητα έχουν τα φυσικά πρόσωπα δηλαδή δημόσιοι υπάλληλοι, ιδιωτικοί υπάλληλοι , συνταξιούχοι, ελεύθεροι επαγγελματίες που βρίσκονται σε παύση πληρωμών. Δηλαδή πολύ γενικά δεν καταβάλλουν υποχρεώσεις προς Δημόσιο, ή φορείς κοινωνικής ασφάλισης, ή τράπεζες τουλάχιστον για περίοδο 6 μηνών ο νόμος επεξηγεί θέματα επ αυτού (άρθρο 77). Αρμόδιο δικαστήριο είναι το Πολυμελές Πρωτοδικείο στον τόπο κατοικίας του φυσικού προσώπου και για μικρού αντικείμενου πτωχεύσεις το Ειρηνοδικείο του τόπου κατοικίας του οφειλέτη.
ΠΡΟΣΟΧΗ Το σημαντικότερο όλων. Την αίτηση για κήρυξη πτώχευσης μπορεί να καταθέσει εκτός από τον οφειλέτη (που προφανώς δεν θα θέλει να το κάνει εκτός κάποιων περιπτώσεων) και οι πιστωτές, αλλά και ο εισαγγελέας πρωτοδικών. Πρακτικό παράδειγμα. Τράπεζα από την οποία έχεις πάρει δάνειο και δεν το έχεις πληρώσει για χρόνια μπορεί να κάνει αίτηση πτώχευσης στο δικαστήριο και να κληθείς ως δανειολήπτης να παραστείς στη δίκη 15 μέρες πριν τη δικάσιμο. Άρα όλα γίνονται πολύ γρήγορα. Εφ όσον γίνει δεκτή η αίτηση το δικαστήριο κηρύσσει την πτώχευση και διορίζει εισηγητή, δικαστή και σύνδικο πτώχευσης και διατάσσει τη σφράγιση της πτωχευτικής περιουσίας. Κατά της απόφασης αυτής χωρεί ανακοπή και αίτηση αναστολής. Αν ικανοποιηθούν οι πιστωτές, δηλαδή με απλά λόγια αν ο οφειλέτης βρει χρήματα (βέβαια πού θα τα βρεί;) και τους πληρώσει τις οφειλές τότε μπορεί να ανακληθεί η απόφαση πτώχευσης.
Τι χάνει ο οφειλέτης. Η πτωχευτική περιουσία περιλαμβάνει το σύνολο της περιουσίας του και το εισόδημά του εφ όσον ξεπερνά το ποσό των εύλογων δαπανών διαβίωσης. Προσοχή εξαιρούνται και δεν ανήκουν στην πτωχευτική περιουσία τα ακατάσχετα περιουσιακά στοιχεία και τα ακατάσχετα εισοδήματα του οφειλέτη. Επίσης δεν χάνει το εισόδημά του ο οφειλέτης αν\ από την απόφαση χάσει την κύρια οικία του ή άλλη περιουσία που υπερβαίνει το 10% των οφειλών του και αξίζει τουλάχιστον 100.000 ευρώ.
Εγγυητές και συνοφειλέτες. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι και μετά την πτώχευση ή και την απαλλαγή του οφειλέτη οι εγγυητές και συνοφειλέτες εξακολουθούν να ευθύνονται έναντι των πιστωτών αν δεν έχει καλυφθεί ολόκληρη η απαίτηση τους.
Ύποπτη περίοδος. Από την ημέρα που σταμάτησε να πληρώνει ο οφειλέτης έως την πτώχευσή του οι μεταβιβάσεις που έκανε, αν θεωρηθούν επιζήμιες για τους πιστωτές μπορούν να ανακληθούν. Προσοχή υπάρχουν και ποινικές ευθύνες στην περίπτωση αυτή
Ακολουθούν διατάξεις του νόμου που αναλυτικά ορίζουν τη διαδικασία ρευστοποίησης της περιουσίας από το σύνδικο της πτώχευσης. Γίνεται ηλεκτρονικός πλειστηριασμός και η τιμή πρώτης προσφοράς προσδιορίζεται από πιστοποιημένους εκτιμητές.
Ο οφειλέτης απαλλάσσεται από τα χρέη μετά από τρία έτη, ή μετά από ένα έτος αν έχει χαθεί περιουσία του ακίνητη (πιο συγκεκριμένα άρθρο 192 παρ 2).
Ο νόμος αυτός είναι υποστηρικτικός για πρόσωπα και επιχειρήσεις που έχουν εξαιρετικά υψηλά χρέη (για παράδειγμα χρέη 1.000.000 ευρώ) ακόμα και αν έχουν ακίνητη περιουσία καθώς τα χρέη αυτά είναι αδύνατον να καλυφθούν στην πλειοψηφία των περιπτώσεων από τους δανειολήπτες. Έως σήμερα στις περιπτώσεις αυτές γινόταν πλειστηριασμός, αλλά μετά εξακολουθούσαν να οφείλουν, ενώ πλέον θα διαγράφονται τα χρέη. Επίσης όσοι δεν έχουν ακίνητη περιουσία έχουν πλεονέκτημα καθώς μετά από καταβολές τριών ετών θα διαγράφονται τα χρέη.
Εν τούτοις η μερίδα των δανειοληπτών φυσικών προσώπων που έχει χαμηλότερα χρέη (100.000 ή 200.000 ευρώ) και έχουν το οικονομικό προφίλ του μέσου συνταξιούχου ή δημοσίου ή ιδιωτικού υπαλλήλου με ένα ακίνητο ως κύρια οικία, δεν επιθυμούν με τίποτα να διακινδυνεύσουν την απώλεια των περιουσιακών τους στοιχείων. Για αυτούς η πτώχευση και η απώλεια της περιουσίας είναι αποφευκτέο, ή εφιαλτικό σενάριο. Στις περιπτώσεις αυτές η μόνη διέξοδος είναι ο εξωδικαστικός συμβιβασμός με τους πιστωτές είτε μέσω της πλατφόρμας της ειδικής γραμματείας διαχείρισης ιδιωτικού χρέους, είτε με τραπεζική διαμεσολάβηση.
