Η συμβολική στιγμή που τάραξε την Ε.Ε. αυτή την εβδομάδα έγινε κατά τη διάρκεια της επίσκεψης της προέδρου της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και του Προέδρου του Ευρωκοινοβουλίου Σαρλ Μισέλ, στο προεδρικό μέγαρο στην Άγκυρα. Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν είχε προβλέψει να υπάρχει θέση για την φον ντερ Λάιεν δίπλα του. Την ίδια στιγμή που οι πάντες είδαν τη σκηνή με φανερή αμηχανία, ο Σαρλ Μισέλ -σαν να μη συμβαίνει κάτι σημαντικό- κάθισε δίπλα στον Ερντογάν, στη θέση που είχε προβλεφθεί για αυτόν, ώστε να ξεκινήσει η επίσημη συνάντηση και η φον ντερ Λάιεν τακτοποιήθηκε σε παρακείμενο καναπέ.
Η μεταχείριση αυτή του Ερντογάν απέναντι στην φον ντερ Λάιεν θεωρήθηκε εξόχως υποτιμητική, αρκετοί δεν έτρεξαν να επισημάνουν ότι συμβολίζει και τυπικά την αποχώρηση της Τουρκίας από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης. Ο Μάριο Ντράγκι, ερωτώμενος για το θέμα που έλαβε τον τίτλο sofagate, δήλωσε χαρακτηριστικά: «Διαφωνώ απολύτως με τη συμπεριφορά του Ερντογάν προς την πρόεδρο φον ντερ Λάιεν. Πιστεύω πως δεν ήταν η αρμόζουσα και λυπάμαι για την ταπείνωση που αυτή υπέστη. Με αυτούς τους (ας τους αποκαλέσουμε όπως είναι) δικτάτορες, θα πρέπει κανείς να εκφράζει με ειλικρίνεια τις διαφορετικές του απόψεις και το διαφορετικό του όραμα περί κοινωνίας. Θα πρέπει επίσης κανείς να είναι έτοιμος να συνεργαστεί μαζί τους για να εξασφαλίσει τα συμφέροντα της χώρας του. Πρέπει να βρεθεί η σωστή ισορροπία». Ο Μάριο Ντράγκι, ένας άνθρωπος μαθημένο στη διαχείριση της πολιτικής επικοινωνίας στο υψηλότερο επίπεδο, ουσιαστικά επικύρωσε το sofagate.
Στη συνέχεια και άλλοι πολιτικοί της Ε.Ε. όπως ο Ζαν Κλωντ Γιούνκερ -ο οποίος πολλάκις είχε πέσει «θύμα» σκωπτικών σχολίων για την αδυναμία του στο αλκοόλ, ειδικά σε υψηλές συναντήσεις- έσπευσε επίσης να δηλώσει ότι η Τουρκία εφάρμοσε το προβλεπόμενο πρωτόκολλο κάπως αυστηρά, υποβιβάζοντας επίσης το ζήτημα, σε επίπεδο γραφειοκρατικής ασυνεννοησίας.
Μάχη πρωτοκόλλων ή μάχη κύρους
Η τούρκικη πλευρά, όπως ήταν αναμενόμενο, εστίασε στο ότι τήρησε το πρωτόκολλο και ότι φταίει η πλευρά της Ε.Ε. που δεν ήταν σαφής. Οι Βρυξέλλες ανταπάντησαν ότι η τούρκικη πλευρά δεν κατάλαβε και το γαϊτανάκι δηλώσεων συνεχίστηκε ως και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου να επιτίθεται στον Ντράγκι.
Atanmış İtalya Başbakanı Draghi’nin kabul edilemez popülist söylemini ve seçimle göreve gelmiş Cumhurbaşkanımız hakkındaki çirkin ve hadsiz ifadelerini kuvvetle kınıyor, kendisine iade ediyoruz.
— Mevlüt Çavuşoğlu (@MevlutCavusoglu) April 8, 2021
"Καταδικάζουμε έντονα την απαράδεκτη λαϊκιστική ρητορική του διορισμένου πρωθυπουργού της Ιταλίας Ντράγκι και τις άσχημες και προσβλητικές δηλώσεις του σχετικά με τον εκλεγμένο Πρόεδρό μας, και τις επιστρέφουμε σε αυτόν."
Τα παραπάνω αποτελούν ένα και μόνο σύμπτωμα. Η Ε.Ε. σε διάφορους τομείς χάνει το κύρος της όσο περνά ο καιρός. Η διαχείριση της πανδημίας και οι παρελκυστικές τακτικές με το εμβόλιο έχουν αποδυναμώσει την αντίληψη ότι μπορεί κανείς να λαμβάνει στα σοβαρά τους Ευρωπαίους ανώτερους. Επίσης, ο τρόπος που η Ε.Ε. διαχειρίζεται τις σχέσεις έντασης που έχει με ορισμένες χώρες εκτός Ε.Ε. (Ρωσία, Κίνα, Τουρκία κλπ.) επιτείνουν την αίσθηση ότι όσο περνάει ο καιρός, τόσο θα πληθαίνουν συμβάντα σαν το sofagate.
Επιπρόσθετα, το sofagate αποτελεί μια ένδειξη έντονης διαφοροποίησης στο εσωτερικό των θεσμών της Ε.Ε. Σε αντίθεση με την καθιερωμένη επωδό περί ενότητας και ισχύος στην ευρωπαϊκή οικογένεια, που συνοδεύει κάθε επίσημη συνάντηση των ευρωπαϊκών θεσμών για οποιαδήποτε ζήτημα, στην πράξη βλέπουμε ότι το Ευρωκοινοβούλιο αντιμετωπίζει την Κομισιόν ως υποδεέστερο θεσμό με ορισμένες πρακτικές αρμοδιότητες.
