Την προηγούμενη Κυριακή, ένα ατύχημα στο συγκρότημα πυρηνικών εγκαταστάσεων στη Νατάνζ, στο νότιο Ιράν, έγινε αφορμή να μπουν σε νέο γύρο όξυνσης, οι ήδη τεταμένες σχέσεις Ιράν – Ισραήλ. Τα ιρανικά μέσα -και ορισμένα από την πλευρά του Ισραήλ- έκαναν λόγο για κυβερνοεπίθεση στο ηλεκτρονικό σύστημα των εγκαταστάσεων της Νατάνζ. Ο επικεφαλής της υπηρεσίας ατομικής ενέργειας του Ιράν, Αλί Ακμπάρ Σαλεχί, σύμφωνα με την κρατική τηλεόραση είπε ανοιχτά ότι πρέπει η διεθνής κοινότητα και η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (IAEA) να ασχοληθούν με την πυρηνική τρομοκρατία που ασκεί το Ισραήλ.
Δύο ημέρες μετά το συμβάν, ένα εμπορικό πλοίο που ανήκει σε ισραηλινή εταιρεία έγινε στόχος επίθεσης κοντά στο λιμάνι Φουτζάιρα στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Ισραήλ κατηγόρησε το Ιράν. Την ίδια ημέρα, το Ιράν ανακοίνωσε τον στόχο του να αυξήσει το πρόγραμμα εμπλουτισμού ουρανίου από 20% που είναι σήμερα στο 60%, ενώ εκκρεμεί για σήμερα, Πέμπτη, η έναρξη των άτυπων συζητήσεων στη Βιέννη για την επιστροφή του Ιράν και των ΗΠΑ στη συμφωνία για τα πυρηνικά του 2015. Να σημειωθεί ότι η συμφωνία για τα πυρηνικά θεωρεί αποδεκτό όριο το 3,7%. Το Ιράν κάνει λόγο για εμπλουτισμό ουρανίου που θα χρησιμοποιηθεί στην εξέλιξη ραδιοακτινολογικών θεραπειών.
Ιράν: Το ατύχημα στη Νατάνζ ίσως ήταν τρομοκρατική ενέργεια
Ισραηλινό εμπορικό πλοίο δέχθηκε επίθεση - Μέσα της χώρας κατηγορούν το Ιράν
- ΗΠΑ: Επιμένουμε στη διπλωματική οδό μετά την απόφαση Ιράν για εμπλουτισμό ουρανίου 60%
Ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, Αλί Χαμενέι, ήταν σαφής, σε δήλωση που έκανε την Τετάρτη: «Οι αξιωματούχοι έχουν αποφασίσει ότι διαπραγματευόμαστε για την επίτευξη των πολιτικών μας», για να συμπληρώσει «δεν έχουμε κανένα πρόβλημα, με την προϋπόθεση ότι θα προσέξουν ώστε να μην εξαντληθούν οι διαπραγματεύσεις και τα μέρη δεν παρακωλύσουν τις διαπραγματεύσεις γιατί αυτό δεν θα ωφελήσει τη χώρα». Το όφελος της χώρας είναι, φυσικά, η άρση των κυρώσεων από τις ΗΠΑ.
Ο Πρόεδρος Χασάν Ρουχανί, ο οποίος είναι αρκετά πιεσμένος από την αντιπολίτευση στο θέμα του πυρηνικού προγράμματος ήταν αμφίσημος για το αν το Ιράν θα απομακρυνόταν από τις διαπραγματεύσεις, μέχρι τη Δευτέρα. Μετά τις δηλώσεις του Χαμενέι αρκέστηκε να πει ο ίδιος στην τηλεοπτική συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου ότι «ο Ανώτατος Ηγέτης έχει καθορίσει σαφώς το πλαίσιο των διαπραγματεύσεών μας και θα συνεχίσουμε το έργο μας εντός αυτού του πλαισίου».
Από την πλευρά του Ισραήλ, εκτιμούμε ότι η επίθεση στη Νατάνζ, καθώς και η πρόσφατη επίθεση, την περασμένης εβδομάδας στο κατασκοπευτικό πλοίο Σαβίζ στην Ερυθρά Θάλασσα, βασίζονται στην εξαγγελία του Μπέντζαμιν Νετανιάχου να σαμποτάρει τις συνομιλίες για επιστροφή του Ιράν στην συμφωνία του 2015, αλλά και να πλήξει αποφασιστικά το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, το οποίο θεωρεί απειλή για την ύπαρξη του ισραηλινού κράτους. Η ελπίδα του Νετανιάχου είναι ότι αυτές οι εξελίξεις, αν ευοδωθούν, θα του δώσουν την ευκαιρία να σχηματίσει κυβέρνηση και να μην καταδικαστεί.
Η συνομιλία Ρουχανί – Ερντογάν και η χρήση της Ελλάδας ως μπαλαντέρ
Την Τετάρτη, οι δύο ηγέτες είχαν τηλεφωνική συνομιλία και -όπως μετέδωσαν τα κρατικά μέσα στο Ιράν- η συζήτηση αφορούσε τις πρόσφατες ισραηλινές δραστηριότητες στην περιοχή της Μ. Ανατολής αλλά και την περιφερειακή και οικονομική συνεργασία που μπορεί να προκύψει μεταξύ Τουρκίας και Ιράν.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι σχέσεις Τουρκίας και Ισραήλ δεν περνούν την καλύτερη φάση τους, όμως ο Ερντογάν θέλει να τις ομαλοποιήσει, γιατί προσβλέπει κάπου ψηλότερα. Ο Τούρκος Πρόεδρος γνωρίζει ότι η μόνη φωνή που μπορεί να ακούσει ο Λευκός Οίκος είναι το Ισραήλ και σίγουρα όχι η φωνή των μοναρχιών του Κόλπου, που διαφωνούν επί του παρόντος με την Τουρκία. Κατά συνέπεια, είναι προς το συμφέρον του Ερντογάν να παίξει τον ρόλο του «ειρηνοποιού» μεταξύ Ιράν και Ισραήλ για να επηρεάσει περισσότερο τις επιλογές του Μπάιντεν, οι οποίες κινούνται στην αποκατάσταση όσων πρόλαβε να καταστρέψει ο Ντόναλντ Τραμπ.
Στο πλαίσιο των ανοιχτών συζητήσεων για την Μέση Ανατολή, πρέπει να εντάξουμε και την ξαφνική κίνηση του Ταγίπ Ερντογάν, να καλέσει τον Νίκο Δένδια στο Προεδρικό Μέγαρο, πριν από την επίσημη συνομιλία του πρώτου με τον ομόλογό του Μεβλούτ Τσαβούσογλου.
Ο Ερντογάν επιθυμεί με μια συνολική κίνηση, κάπως βεβιασμένη και με τη λογική του εκβιασμού, να πετύχει τρεις στόχους:
1. Να φανεί ως εγγυητής των πραγμάτων στη Μ. Ανατολή και ως «μεγαλόθυμη» δύναμη απέναντι σε Ισραήλ και Ιράν, πιέζοντας την Ελλάδα (που είναι στενός σύμμαχος του Ισραήλ).
2. Να οριοθετήσει το τουρκολιβυκό μνημόνιο και να θεωρηθεί περίπου ότι το ζήτημα των ερευνών για υδρογονάνθρακες έχει λήξει, με επιβεβαίωση των τουρκικών θέσεων, και
3. Να φτιάξει μια λύση-πακέτο για τα ελληνοτουρκικά και την Κύπρο, επιμένοντας στη λύση των δύο κρατών (η οποία βέβαια θα σημάνει ότι θα επιβεβαιωθεί η κατοχή ενός μέρους της Κύπρου από την Τουρκία, με ό,τι κι αν σημαίνει αυτό)
Σε κάθε περίπτωση, τα ελληνοτουρκικά χάνουν την σχετική αυτονομία που είχαν τα προηγούμενα χρόνια και εντάσσονται στον στρατηγικό σχεδιασμό της Τουρκίας για τη Μέση Ανατολή και τη Μεσόγειο και η Ελλάδα δεν μπορεί να είναι αρνητική ούτε απέναντι στην Τουρκία, ούτε απέναντι στις σχέσεις που θέλει να διατηρήσει με το Ισραήλ, συνεπώς, βρίσκεται μπροστά σε ένα παζλ για δύσκολους λύτες.
Η εξέλιξη των σχέσεων Ιράν - Ισραήλ, η οποία δεν αναμένεται να μείνει σε μικροδολιοφθορές, καθώς και οι δύο αντίπαλοι έχουν πιο μακροχρόνια στρατηγική και πιο "υπαρξιακά" προβλήματα συνύπαρξης, θα καθορίσουν κι αυτές με τη σειρά τους, τις διαπραγματεύσεις στην ευρύτερη Ανατολική Μεσόγειο και η Ελλάδα δεν έχει δείξει ακόμα την απαραίτητη ετοιμότητα για ό,τι πρόκειται να αλλάξει ως προς τις ισορροπίες ισχύος.
