Η Τουρκία επινόησε ένα μυστικό σχέδιο για να δημιουργήσει ρήξη μεταξύ της Σουηδίας και της Φινλανδίας, καθώς επιδιώκουν να ξεπεράσουν τις τουρκικές αντιρρήσεις για την ένταξη στο ΝΑΤΟ, με τον Ταγίπ Ερντογάν να ελπίζει να λάβει περισσότερες παραχωρήσεις κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων.
Όπως αναφέρει το Nordic Monitor, το τουρκικό πλάνο σχεδιάστηκε προσεκτικά μεταξύ των συμβούλων του Ερντογάν και αρκετών διπλωματών στο υπουργείο Εξωτερικών και είχε μια διττή προσέγγιση. Η μια βασίζεται σε ιδιωτικές επικοινωνίες με αντιπροσωπείες που εκπροσωπούν τις δύο χώρες για να υπονοηθεί ότι η Τουρκία μπορεί να βλέπει ευνοϊκότερα τη μία έναντι της άλλης. Οι Τούρκοι κατέθεσαν αρκετές προτάσεις, για να ενισχύσουν την εντύπωση ότι η μία χώρα έχει περισσότερες πιθανότητες από την άλλη εάν συμμορφωθεί με τις τουρκικές απαιτήσεις.
Το δεύτερο μέρος της τουρκικής τακτικής επικεντρώθηκε στη διαμόρφωση του δημόσιου διαλόγου, με παρατηρήσεις και σημεία συζήτησης γύρω από υποτιθέμενες διαφορές μεταξύ των δύο χωρών και πώς η Τουρκία θα ήθελε να προσεγγίσει την κάθε αίτηση ξεχωριστά.
Διαβάστε ακόμα - Τουρκία: Δεν αποτελεί προθεσμία για ένταξη Σουηδίας-Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ η σύνοδος κορυφής της Μαδρίτης
Ο κύριος στόχος ήταν πάντα η Σουηδία, η κυρίαρχη δύναμη μεταξύ των σκανδιναβικών κρατών, σύμφωνα με τους ανθρώπους του Ερντογάν, που μισούν τη σκανδιναβική χώρα για όλα όσα δεν τους αρέσουν: Από μια ισχυρή παράδοση υπεράσπισης των δικαιωμάτων και ελευθεριών, την αποστροφή των συγκρούσεων, την οικοδόμηση συναίνεσης, την επιδίωξη μιας παγκόσμιας τάξης βασισμένης σε κανόνες και αυτό που η Σουηδία χαρακτηρίζει ως «φεμινιστική εξωτερική πολιτική».
Τον περασμένο μήνα το Reuters ανέφερε πώς ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών επιτέθηκε στη Σουηδή ομόλογό του κατά τη διάρκεια της συνόδου των υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ στο Βερολίνο, υψώνοντας τη φωνή του στη Σουηδή ΥΠΕΞ Αν Λίντε, παραβιάζοντας το διπλωματικό πρωτόκόλλο και λέγοντας ότι ήταν εκνευρισμένος με τη «φεμινιστική πολιτική» της Λίντε.
Η πρώτη φάση του σχεδίου τέθηκε σε εφαρμογή όταν οι αντιπροσωπείες της Σουηδίας και της Φινλανδίας έφτασαν στην Άγκυρα για να πραγματοποιήσουν τον πρώτο γύρο συνομιλιών στις 25 Μαΐου 2022. Η τουρκική πλευρά ζήτησε χωριστές συνομιλίες με κάθε αντιπροσωπεία προκειμένου να καθορίσει εάν κάποια από τις δύο χώρες θα ήταν πρόθυμη να διαπραγματευτεί ανεξάρτητα.
To «σκληρό καρύδι»
Στα μάτια της τουρκικής πλευράς, η Φινλανδία θεωρούνταν αδύναμος κρίκος, ενώ η Σουηδία ήταν το «σκληρό καρύδι». Ως εκ τούτου, η πρώτη συνάντηση που φιλοξένησε η τουρκική πλευρά ήταν με τη φινλανδική αποστολή και ακολούθησε η σουηδική ομάδα.
Τόσο η σουηδική αντιπροσωπεία, με επικεφαλής τον Όσκαρ Στένστρομ, υφυπουργό Εξωτερικών και πρώην πρεσβευτή, όσο και η φινλανδική αντιπροσωπεία, με επικεφαλής τον ΥΦΥΠΕΞ Γιούκα Σαλοβάρα, κατέστησαν σαφές στην τουρκική αντιπροσωπεία, εκπροσωπούμενη από τον εκπρόσωπο της τουρκικής προεδρίας Ιμπραήμ Καλίν και τον Σεντάτ Ονέλ, αναπληρωτή υπουργό Εξωτερικών, ότι δεν ήθελαν χωριστές διαπραγματεύσεις και ήθελαν οι συζητήσεις να προχωρήσουν μαζί.
Ως αποτέλεσμα, οι δύο αντιπροσωπείες πραγματοποίησαν από κοινού μια τρίτη συνάντηση με την τουρκική πλευρά, για να μεταφέρουν στο ευρύ κοινό το μήνυμα ότι οι δύο χώρες θέλουν να προχωρήσουν μαζί, όπως έκαναν στην υποβολή επίσημης αίτησης στο ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες.
Αν και η τουρκική πλευρά είδε ότι το σχέδιο διχασμού της Σουηδίας και της Φινλανδίας είχε αποτύχει στην πρώτη προσπάθεια, Τούρκοι αξιωματούχοι συνεχίζουν να κάνουν δημόσιες παρατηρήσεις με στόχο να δημιουργήσουν την αντίληψη ότι υπάρχει ρήξη μεταξύ των δύο κρατών, με σκοπό την κινητοποίηση της κοινής γνώμης και της αντιπολίτευσης σε αυτές τις χώρες ενάντια στις κυβερνήσεις τους.
Σε συνέντευξή του στο κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Anadolu, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου είπε ότι η κυβέρνησή του βλέπει την αίτηση της Φινλανδίας σχετικά θετικά, σε αντίθεση με την αντίστοιχη της Σουηδίας, αλλά είπε ότι και οι δύο χώρες καθώς και το ΝΑΤΟ θέλουν να προχωρήσουν ταυτόχρονα με τις αιτήσεις ένταξης.
Σε δημόσιες δηλώσεις του από τότε που η Τουρκία δήλωσε την αντίθεσή της στις υποψηφιότητες της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ πριν επιλυθούν τα εκκρεμή ζητήματα, ο πρόεδρος Ερντογάν εστίασε τις επιθέσεις του ιδιαίτερα στη Σουηδία και όχι στη Φινλανδία. Σε ομιλία του στις 19 Μαΐου, μίλησε συγκεκριμένα για τη Σουηδία και είπε: «Η Σουηδία είναι κόμβος τρομοκρατών και επέβαλε εμπάργκο όπλων στην Τουρκία». Παρόμοιες παρατηρήσεις έκανε ο Ερντογάν και το επόμενο διάστημα.
Απογοητευμένη από την αποτυχία της προσπάθειά της να δημιουργήσουν ρήγμα μεταξύ των δύο χωρών, η τουρκική κυβέρνηση απέφυγε να πραγματοποιήσει νέες τριμερείς συναντήσεις. Ο Τσαβούσογλου αποκάλυψε στις 31 Μαΐου ότι ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, πρότεινε τη διεξαγωγή τριμερών συναντήσεων στις Βρυξέλλες, πρώτα σε τεχνικό επίπεδο, ακολουθούμενες από τους υπουργούς Εξωτερικών και των τριών χωρών υπό τη μεσολάβηση του Στόλτενμπεργκ.
Όπως όμως δήλωσε αργότερα ο Τούρκος ΥΠΕΞ, η Τουρκία απέρριψε την πρόταση γιατί δεν έβλεπε κανένα όφελος από τη διεξαγωγή τέτοιων συνομιλιών, χωρίς συγκεκριμένη πρόοδο στη Φινλανδία και τη Σουηδία να ικανοποιήσουν τις τουρκικές απαιτήσεις. «Δεν έχει κανένα νόημα να δίνουμε την αντίληψη ότι «εμείς» (το ΝΑΤΟ μαζί με τη Σουηδία και τη Φινλανδία) έχουμε πείσει κατά κάποιο τρόπο την Τουρκία (διεξάγοντας τέτοιες συναντήσεις)», είπε ο Τσαβούσογλου. Επίσης υπενθύμισε ότι η Τουρκία είχε παραδώσει ένα έγγραφο, που απαριθμούσε όλα τα αιτήματά της και ότι η Σουηδία και η Φινλανδία πρέπει να απαντήσουν στο έγγραφο πριν από μια τέτοια συνάντηση.
Ωστόσο, την 1η Ιουνίου, μια ημέρα μετά την άρνηση του Τσαβούσογλου, ο Στόλτενμπεργκ είπε στους δημοσιογράφους σε κοινή εκδήλωση Τύπου με τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν, ότι προγραμματίστηκε συνάντηση στις Βρυξέλλες ανώτερων αξιωματούχων και από τις τρεις χώρες υπό την ηγεσία του τις επόμενες ημέρες. Μέχρι στιγμής δεν έχει γίνει τέτοια συνάντηση.
Οι εκλογές, αλλά και η Halkbank
Το θέμα έχει να κάνει σε πολύ μεγάλο βαθμό με την εσωτερική πολιτική της Τουρκίας και τις επερχόμενες εκλογές στην Τουρκία, που σύμφωνα με ένα σενάριο, πιθανότατα θα διεξαχθούν τον Σεπτέμβριο, νωρίτερα από την προγραμματισμένη ημερομηνία του επόμενου έτους. Ο Ερντογάν και οι οπαδοί του θέλουν να χρησιμοποιήσουν τη Σουηδία και τη Φινλανδία ως σάκους του μποξ, για να συσπειρώσουν τον πυρήνα των ισλαμιστών ψηφοφόρων και να ρίξουν ένα κόκκαλο στους εθνικιστές και νεοεθνικιστές συμμάχους της κυβέρνησης, που είναι και οι δύο σκληρά αντιδυτικοί.
Ο Πρόεδρος Ερντογάν θέλει επίσης να χρησιμοποιήσει το θέμα για να διαπραγματευτεί με την αμερικανική κυβέρνηση.
Το ζήτημα αφορά την υπόθεση της τουρκικής κρατικής τράπεζας Halkbank και τις παράνομες συναλλαγές της με ιρανικές οντότητες οι οποίες παραβίασαν τις δυτικές κυρώσεις κατά του Ιράν και που έγιναν με την προσωπική του έγκριση.
Η εκδίκαση της υπόθεσης Halkbank πρόκειται να ξεκινήσει σύντομα σε ομοσπονδιακό δικαστήριο της Νέας Υόρκης και θα μπορούσε να εκθέσει τον Τούρκο πρόεδρο σε ποινικές κατηγορίες.
Η δίκη αναμένεται να ξεκινήσει σύντομα, αφού απέτυχαν οι κάθε είδους τακτικές καθυστέρησης που χρησιμοποίησαν οι δικηγόροι που εκπροσωπούν την τουρκική κυβέρνηση στις ΗΠΑ.
Επιμέλεια Τέρρυ Μαυρίδης
