Αμβλύνεται το κλίμα διχασμού για το σχέδιο που πρότεινε η Κομισιόν για το φυσικό αέριο καθώς οι εξελίξεις πρόλαβαν το σημερινό κρίσιμο Συμβούλιο των υπουργών Ενέργειας.
Χθες Δευτέρα, ο ρωσικός κολοσσός της ενέργειας Gazprom ανακοίνωσε πως μείωσε την προμήθεια αερίου στη Γερμανία μέσω του αγωγού Nord Stream 1 από το 40% στο 20% της δυναμικότητάς του.
Ακριβώς αυτό το σενάριο ώθησε την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, να υποβάλει πρόταση για την εξοικονόμηση και την αποθήκευση αποθεμάτων αερίου σε όλη την ΕΕ, δήλωσε εκπρόσωπος της Κομισιόν στις Βρυξέλλες χθες το απόγευμα.
Τα κράτη μέλη φέρονται να έχουν συμφωνήσει στις τροποποιήσεις και στον εθελοντικό χαρακτήρα που είχε προταθεί από κάποιες χώρες για τη μείωση της κατανάλωσης του φυσικού αερίου κατά 15% ώστε να περιοριστούν οι αρνητικές συνέπειες για την ευρωπαϊκή οικονομία στο πιθανό ενδεχόμενο ξαφνικής διακοπής της ροής από τη Ρωσία.
Η εξέλιξη αυτή καθιστά πιο εύκολη μια απόφαση στο Συμβούλιο των υπουργών Ενέργειας σήμερα. Σε αυτό το πλαίσιο η Επίτροπος Ενέργειας της ΕΕ Κάντρι Σίμσον, προσερχόμενη στο Συμβούλιο πριν από λίγο, εξέφρασε την πεποίθηση ότι θα υπάρξει πολιτική συμφωνία για την ενέργεια.
Σκρέκας: Κοντά σε συμφωνία για το φυσικό αέριο
Προσερχόμενος στη σύνοδο, ο Έλληνας υπουργός Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας, εξέφρασε την εκτίμηση ότι θα επιτευχθεί μια καλή συμφωνία τονίζοντας ότι πρέπει να ληφθούν υπ’ όψιν οι ιδιαιτερότητες των κρατών-μελών.
«Σήμερα οι υπουργοί Ενέργειας θα στείλουν ένα ισχυρό μήνυμα ενότητας και αλληλεγγύης κατά του ρωσικού εκβιασμού. Είμαστε σίγουροι ότι θα καταλήξουμε σε έναν μηχανισμό ο οποίος θα εξυπηρετεί με τον καλύτερο τρόπο τις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες όλων των κρατών μελών που θα μας βοηθήσει να μειώσουμε την κατανάλωση φυσικού αερίου και την ενεργειακή εξάρτηση από το ρωσικό αέριο. Θα αναλύσουμε και την πρόταση του Έλληνα πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, για ένα καινούριο μηχανισμό μείωσης της ζήτησης που θα προσφέρει τα απαραίτητα κίνητρα που θα επιτρέψουν στις βιομηχανίες ενεργειακής έντασης να μειώσουν την κατανάλωση. Θα παρουσιάσουμε επίσης την ελληνική πρόταση για ένα νέο πανευρωπαϊκό μοντέλο ηλεκτρικής ενέργειας το οποίο καταμετρά καλύτερα το κόστος της ηλεκτροπαραγωγής αποσυνδέοντας την τιμή από αυτή του αερίου και επιβεβαιώνοντας βιώσιμες τιμές για τους καταναλωτές.
Η Ευρώπη πρέπει να είναι πάντα ενωμένη . Έχουμε κάνει πολλά πράγματα φέτος για να μειώσουμε την κατανάλωση αερίου σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Νομίζω ότι αυτός ο στόχος μπορεί να επιτευχθεί. Βέβαια υπάρχουν ζητήματα όπως είναι το αέριο που χρειάζεται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας σε εξαιρετικές συνθήκες όπως είναι για παράδειγμα ο κίνδυνος ενός μπλακ άουτ. Αν συνεκτιμηθούν όλες οι ιδιαιτερότητες των κρατών-μελών νομίζω ότι μπορούμε να συμφωνήσουμε σε έναν μηχανισμό ο οποίος πραγματικά θα εξυπηρετεί τους βασικούς στόχους, με τρόπο που δεν θα θέτει σε κίνδυνο την κοινωνική συνοχή και την παραγωγή στην ΕΕ και από την άλλη πλευρά να μειώσουμε την ενεργειακή εξάρτηση από το ρωσικό αέριο.
«Είμαστε πολύ κοντά σε ένα πολύ καλό κείμενο (συμφωνία)», σημείωσε σχετικά ο υπουργός.
Σε ποια σημεία διαφωνούσαν τα μέλη της ΕΕ - Οι προκλήσεις και οι προσδοκίες
Όπως είναι γνωστο, πολλές χώρες μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα είχαν διαφωνήσει με την οριζόντια μείωση του 15% που είχει προτείνει για όλα τα κράτη μέλη η Κομισιόν, ενώ πολλά κράτη είχαν εκφράσει αντίθεση και στην πρόθεση της Επιτροπής να έχει η ίδια τη δυνατότητα να μετατρέπει από εθελοντική σε δεσμευτική την μείωση της κατανάλωσης, σε περίπτωση ακραίων καταστάσεων.
Συγκεκριμένα, κάποιες χώρες είχαν επιμείνει η μείωση να παραμείνει εθελοντική και να λαμβάνει υπόψη το βαθμό εξάρτησης κάθε χώρας από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Χώρες όπως η Ελλάδα, η Ισπανία και η Πορτογαλία είχαν εκφράσει ανοιχτά την αντίθεσή τους στο σχέδιο της Κομισιόν ενώ σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, επιφυλάξεις στο να δοθεί το δικαίωμα στην Κομισιόν να ζητά μειώσεις στην κατανάλωση αερίου εξέφρασαν επίσης η Δανία, η Γαλλία, η Ιρλανδία, η Ιταλία, η Μάλτα, η Ολλανδία και η Πολωνία.
Η Τσεχία, η οποία έχει στο τρέχον εξάμηνο την προεδρία της ΕΕ, πρότεινε την Παρασκευή η όποια πρόταση κάνει η Κομισιόν για υποχρεωτική μείωση της χρήσης αερίου να χρειάζεται την έγκριση των κυβερνήσεων.
Η θέση της Ελλάδας
Η διαφωνία της Ελλάδας και των άλλων χωρών του Νότου είχε βασιστεί στο γεγονός ότι θα επωμίζονταν οι οικονομίες τους ένα μεγάλο βάρος για να προστατευθούν ενεργοβόρες βιομηχανίες της Γερμανίας και άλλων χωρών, οι οποίες θα είχαν τα μεγαλύτερα προβλήματα εφοδιασμού.
«Η κυβέρνηση δεν συμφωνεί επί της αρχής με την πρόταση της Κομισιόν για μείωση 15% της κατανάλωσης του φυσικού αερίου». Αυτό έκανε πρόσφατα γνωστό ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Γιάννης Οικονόμου, κατά την ενημέρωση των πολιτικών συντακτών, υπενθυμίζοντας ότι «έχουμε καταθέσει προτάσεις και όσον αφορά τις τιμές και όσον αφορά την προμήθεια και επιμένουμε σε αυτές γιατί συνεχίζουμε να υποστηρίζουμε ότι η κατεύθυνση αυτή μπορεί να δώσει λύσεις».
Μάλιστα, όπως εξήγησε, για την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για περιορισμό της ζήτησης φυσικού αερίου κατά 15% εξήγησε ότι η κυβέρνηση είπε όχι για δύο βασικούς λόγους. «Πρώτα απ' όλα, διότι εμείς το φυσικό αέριο που εισάγουμε και αξιοποιούμε, το μεγάλο του ποσοστό, το 70%, πηγαίνει για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος. Άρα, είναι μια ανελαστική διάσταση. Δεύτερον, είπαμε όχι, διότι θεωρούμε ότι μια τέτοιου είδους κίνηση, δεν θα βοηθήσει κανέναν στην Ευρώπη να αντιμετωπίσει τους κινδύνους από τα ενδεχόμενα προβλήματα που θα προκύψουν στον εφοδιασμό φυσικού αερίου και πολύ περισσότερα προβλήματα θα μετατοπίσει σε χώρες από αυτά που υποτίθεται ότι θα έλυνε. Στον αντίποδα αυτής της συζήτησης ο Έλληνας πρωθυπουργός, αλλά και άλλοι ηγέτες του ευρωπαϊκού Νότου, έχουν πρωταγωνιστήσει στην κατάθεση προτάσεων που θεωρούμε και εξακολουθούμε να υποστηρίζουμε ότι θα έδιναν πιο ουσιαστική λύση και σε ό,τι αφορά στις τιμές φυσικού αερίου και σε ό,τι αφορά στην απεξάρτηση της τιμής του ρεύματος από το φυσικό αέριο και σε ό,τι αφορά στις ενιαίες προμήθειες από εναλλακτικές, πηγές LNG, της κοινής προσπάθειας για αποθήκευση ενέργειας, της επιτάχυνσης των ηλεκτρικών διασυνδέσεων» ανέφερε.
Τι είχε προτείνει το εναλλακτικό κείμενο
Οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης είχαν επιδιώξει να αμβλύνουν το σχέδιο του μπλοκ να απαιτήσουν από αυτές να χρησιμοποιούν λιγότερο φυσικό αέριο καθώς η Ευρώπη προετοιμάζεται για έναν χειμώνα αβέβαιων προμηθειών από τον κύριο προμηθευτή φυσικού αερίου τη Ρωσία.
Οι διαβουλεύσεις είχαν ξεκινήσει εδώ και μέρες και διπλωμάτες από χώρες της ΕΕ συζητούσαν μια αναθεωρημένη πρόταση προτού οι υπουργοί ενέργειας τους επιχειρήσουν να καταλήξουν σε συμφωνία την Τρίτη.
Μια πρόταση που υποστήριζαν θερμά κάποια κράτη προέβλεπε να διατηρηθεί ο εθελεοντικός στόχο για όλες τις χώρες να περιορίσουν τη χρήση φυσικού αερίου, αλλά θα προσφέρει μια σειρά εξαιρέσεων από τον δεσμευτικό στόχο - πράγμα που σημαίνει ότι οι χώρες θα αντιμετωπίσουν διαφορετικούς υποχρεωτικούς στόχους.
«Όλοι πρέπει να συνεισφέρουν στο μέτρο του δυνατού», είπε ανώτερος διπλωμάτης της ΕΕ, προσθέτοντας ότι η τελευταία πρόταση θα πρέπει να καλύψει το χάσμα ζήτησης φυσικού αερίου των 45 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων που οι φορείς εκμετάλλευσης δικτύων φυσικού αερίου της Ευρώπης είπαν ότι μια ρωσική διακοπή θα προκαλούσε αυτόν τον χειμώνα. .
Πριν εισβάλει στην Ουκρανία, η Ρωσία προμήθευε το 40% του φυσικού αερίου της ΕΕ, ή περίπου 155 bcm ετησίως.
Άλλοι διπλωμάτες είχαν εκφράσει ανησυχίες ότι η πρόταση θα αποτύχει. Οι χώρες της ΕΕ έχουν περιορίσει μέχρι στιγμής τη συνδυασμένη χρήση φυσικού αερίου κατά μόλις 5%.
