Την περασμένη Τετάρτη, ο ΟΠΕΚ+ ανακοίνωσε μείωση της παραγωγής πετρελαίου κατά δύο εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα και παράταση της συμφωνίας συνεργασίας μεταξύ των βασικών χωρών του ΟΠΕΚ, της Ρωσίας και άλλων παραγωγών έως το 2023. Όπως αναφέρει το think tank του Center For Strategic & International Studies, η επιδείνωση των οικονομικών προοπτικών και η πτώση των τιμών του πετρελαίου τους τελευταίους μήνες, δημιούργησαν ισχυρά κίνητρα στον ΟΠΕΚ+ να μειώσει την παραγωγή, αλλά η κίνηση είχε από πίσω και γεωπολιτικούς παράγοντες. Εν όψει των προτεινόμενων κυρώσεων της ΕΕ και ενός πιθανού ανώτατου ορίου τιμών στις ρωσικές εξαγωγές πετρελαίου, η Σαουδική Αραβία και οι άλλοι παραγωγοί του ΟΠΕΚ+ προσπαθούν να επανακτήσουν τον έλεγχο της αγοράς. Εξήγησαν την απόφαση με τεχνοκρατικούς όρους διαχείρισης της αγοράς, αλλά η περικοπή αψηφούσε παράλληλα τις εκτεταμένες πιέσεις που ασκήθηκαν από τον Λευκό Οίκο, κάτι που ερμηνεύτηκε από πολλούς ως κίνηση υποστήριξης της Ρωσίας. Ο ΟΠΕΚ+ θέλει να κερδίσει το πάνω χέρι, καθώς οι δυτικοί υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής είναι έτοιμοι να επιβάλουν έναν ακόμη γύρο κυρώσεων σε έναν μεγάλο παραγωγό πετρελαίου.
Η απόφαση όπως ήταν αναμενόμενο προκάλεσε αναταραχή, αλλά κυρίως δημιούργησε ερωτήματα αναφορικά με το πού οδεύουν και πώς θα εξελιχθούν οι σχέσεις των ΗΠΑ με τη Σαουδική Αραβία. Το προφανές είναι ότι εισέρχονται σε εποχή αναταράξεων...
Η απόφαση του ΟΠΕΚ+ είχε στόχο τις Ηνωμένες Πολιτείες;
Σίγουρα θα εκληφθεί ως πρόκληση για τις Ηνωμένες Πολιτείες, λόγω των εκτεταμένων πιέσεων από τον Λευκό Οίκο για διατήρηση (ή και αύξηση) της παραγωγής, που ξεκίνησε με την επίσκεψη του προέδρου Μπάιντεν στη Σαουδική Αραβία τον Ιούλιο και τη συνεχιζόμενη ευθυγράμμιση του Ριάντ με τη Ρωσία. Θα επηρεάσει επίσης την πολιτική των ΗΠΑ, με τις τιμές του φυσικού αερίου να αυξάνονται ενόψει των ενδιάμεσων εκλογών και τον πρόεδρο να απορρίπτεται τόσο δημόσια. Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι η ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας δεν το κατάλαβε αυτό και δεν φαίνεται να έχουν κάνει τίποτα για να αμβλύνουν τον αντίκτυπο. Πράγματι, το γεγονός ότι ο ΟΠΕΚ+ συγκεντρώθηκε στη Βιέννη για πρώτη φορά από το 2020 για να ανακοινώσει αυτές τις περικοπές, υποδηλώνει ότι ήθελαν να στείλουν ένα ισχυρό μήνυμα. Ο πρόεδρος δεν περίμενε ότι οι Σαουδάραβες θα υποχωρούσαν εντελώς, αλλά δεν μπορούσε να περιμένει ότι θα τον αγνοούσαν ή θα τον σνομπάρουν.
Πώς θα αντιδράσει ο Λευκός Οίκος;
Ο Λευκός Οίκος θα πρέπει να αντιδράσει τόσο για πολιτικούς, όσο και για διπλωματικούς λόγους. Υπάρχει ήδη μια γραμμή επιχειρημάτων ότι οι Σαουδάραβες ταπείνωσαν τον πρόεδρο μετά την επίσκεψή του τον Ιούλιο στο Βασίλειο. Ο Λευκός Οίκος πρέπει επίσης να ανησυχεί από την προοπτική να μείνει η εντύπωση ότι ο πρόεδρος μπορεί να αψηφηθεί ατιμώρητα. Ο Μπάιντεν πιθανότατα θα αφήσει το Κογκρέσο να αναλάβει πρωτοβουλία επικρίνοντας τη Σαουδική Αραβία, καθώς το πιθανότερο είναι να μη θα θέλει να βγει ο ίδιος μπροστά σε μια διένεξη με τη χώρα της αραβικής χερσονήσου. Ωστόσο, ο Μπάιντεν θα νιώσει την ανάγκη να αποδείξει ότι το «άδειασμα» του προέδρου έχει σοβαρές συνέπειες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να αναζητήσουν κάποιες νέες κινήσεις στο μέτωπο της ενέργειας, αλλά και να προβούν στην παύση ορισμένων προσπαθειών των ΗΠΑ, που οι Σαουδάραβες ενδιαφέρθηκαν να συνεχίσουν.
Αυτό σημαίνει ότι το ταξίδι Μπάιντεν στη Σαουδική Αραβία τον Ιούλιο ήταν αποτυχία;
Το ταξίδι Μπάιντεν τον Ιούλιο δεν αφορούσε μόνο την ενέργεια - εστίαζε σε μια μακροπρόθεσμη ατζέντα για την ευρύτερη διμερή σχέση. Εξέτασε θέματα οικονομικής συνεργασίας, εκπαιδευτικής συνεργασίας, τεχνολογικής συνεργασίας και μια σειρά άλλων πραγμάτων. Αλλά σίγουρα υπήρχε το ενεργειακό ζήτημα. Το πιο σημαντικό, υπήρχε η ελπίδα ότι πραγματοποιώντας την επίσκεψη, ο πρόεδρος θα έθετε τις βάσεις για μια στενότερη συνεργασία μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Σαουδικής Αραβίας. Όπως εξελίχθηκε αυτό, φαίνεται ότι οι Σαουδάραβες δεν ενδιαφέρονται για μια ευρύτερη συνεργασία με την κυβέρνηση Μπάιντεν. Η πρόκληση για την ομάδα Μπάιντεν τώρα είναι το πώς θα διατηρήσει μια αρκετά σταθερή θέση, ώστε να αλλάξει τη στάση της Σαουδικής Αραβίας, ενώ δεν θα κλείνει την πόρτα σε στενότερη συνεργασία, κάτι που προσπάθησε να προωθήσει το ταξίδι του Ιουλίου.
Τι σημαίνει αυτό για το μέλλον των σχέσεων ΗΠΑ-Σαουδικής Αραβίας;
Η εικόνα είναι σίγουρα λιγότερο φωτεινή από ό,τι ήταν πριν από μια εβδομάδα. Οι Σαουδάραβες στέλνουν ένα μήνυμα ότι δεν θέλουν μια στενή συνεργασία με τις Ηνωμένες Πολιτείες σε θέματα ενέργειας και οικονομίας και θέλουν να είναι αδέσμευτοι στη γεωπολιτική, γιατί αυτή η κίνηση βοηθά τη Ρωσία. Ταυτόχρονα, θέλουν μια στενή συνεργασία με τις Ηνωμένες Πολιτείες σε θέματα περιφερειακής ασφάλειας και ιδιαίτερα ζητήματα που αφορούν το Ιράν. Είναι δύσκολο να επιλέξεις με αυτόν τον τρόπο και θα πρέπει να αναμένεται ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα είναι λιγότερο κοντά με τη Σαουδική Αραβία σε τομείς κοινού ενδιαφέροντος στο μέλλον. Θα πρέπει επίσης να προσέχουμε το Κογκρέσο, το οποίο εδώ και καιρό ασκεί κριτική στη Σαουδική Αραβία. Έχει εισαχθεί νομοθεσία για την απόσυρση των αμερικανικών στρατευμάτων και συστημάτων αντιπυραυλικής άμυνας από τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) και τα μέλη του Κογκρέσου επικαλούνται για άλλη μια φορά την ιδέα να επιδιώξουν να υπονομεύσουν τον ΟΠΕΚ. Αν και δεν μπορεί να λάβει χώρα μια τέτοια δράση αυτόν τον μήνα που το Κογκρέσο δεν συνεδριάζει, καθώς τον Νοέμβριο ακολουθούν οι ενδιάμεσες εκλογές, μια πλήρης δράση του Κογκρέσου κατά της Σαουδικής Αραβίας θα ήταν δύσκολο να περιοριστεί. Το Κογκρέσο έχει κινηθεί μερικές φορές (και μάλιστα αιφνιδιάζοντας) με νομοθεσίες κατά της Σαουδικής Αραβίας, όπως έκανε με τον νόμο για τη «δικαιοσύνη κατά των χορηγών της τρομοκρατίας». Η Βουλή ενέκρινε το νομοσχέδιο της Γερουσίας από τον Μάιο του 2016 με φωνητική ψηφοφορία τον Σεπτέμβριο και υπερέβη το βέτο του Προέδρου Ομπάμα.
Ξεκίνησε
Σε μια εξέλιξη της τελευταίας στιγμής, ο Πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας των ΗΠΑ, Ρόμπερτ Μενέντεζ, ανακοίνωσε ότι θα μπλοκάρουν τις πωλήσεις όπλων στη Σαουδική Αραβία μετά την ανακοίνωση του ΟΠΕΚ+ για περιορισμό στην παραγωγή πετρελαίου, μια κίνηση που θεωρείται ως σηματοδότηση ευθυγράμμισης με τη Ρωσία.
Ο Γερουσιαστής υποστήριξε ότι η ώθηση της Σαουδικής Αραβίας για περικοπές του ΟΠΕΚ+ ισοδυναμούσε με υποστήριξη της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, αποκαλώντας την «μια τρομερή απόφαση που οδηγείται από οικονομικό συμφέρον».
Κατηγόρησε το Ριάντ ότι βοήθησε «να διαγραφεί ο πόλεμος (του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν) μέσω του καρτέλ του ΟΠΕΚ+» και κάλεσε για άμεσο πάγωμα «όλων των πτυχών της συνεργασίας μας με τη Σαουδική Αραβία, συμπεριλαμβανομένης κάθε πώλησης όπλων και συνεργασίας στον τομέα της ασφάλειας πέρα από αυτό που είναι απολύτως απαραίτητο για την υπεράσπιση Προσωπικό και συμφέροντα των ΗΠΑ».
Για το σκοπό αυτό, ο Μενέντεζ υποσχέθηκε ότι «δεν θα δώσει πράσινο φως σε καμία συνεργασία με το Ριάντ έως ότου το Βασίλειο επανεκτιμήσει τη θέση του σε σχέση με τον πόλεμο στην Ουκρανία».
