Κάτω από τις αυξανόμενες πιέσεις του πολέμου, το ρωσικό στρατιωτικό-βιομηχανικό σύστημα αντιμετωπίζει έντονες ελλείψεις σε ανθρώπινο δυναμικό. Με τόσους πολλούς εργαζόμενους να έχουν επιστρατευτεί και τα θύματα του πολέμου να αυξάνονται, (τώρα υπολογίζεται ότι είναι «σημαντικά, πολύ πάνω από» 100.000), οι ρωσικές αρχές αρχίζουν να εξετάζουν μια άλλη, δοκιμασμένη και στο παρελθόν πηγή φθηνού εργατικού δυναμικού - τον πληθυσμό των φυλακών.
Όπως αναφέρει σε ανάλυση του το think tank του CEPA, οι κατάδικοι σπάνια ήταν τόσο «περιζήτητοι» στη Ρωσία, τουλάχιστον σε βαθμό που έχουμε να τον δούμε από την εποχή του Στάλιν. Η διαβόητη ομάδα μισθοφόρων Wagner, ο ιδιωτικός στρατός που έχει τεθεί στην υπηρεσία του Κρεμλίνου, έχει ήδη στρατολογήσει καταδικασμένους εγκληματίες υπό το καθεστώς ότι αν επιβιώσουν επί έξι μήνες στην ουκρανική πρώτη γραμμή, η ποινή τους διαγράφεται και αφήνονται ελεύθεροι.
Όμως το θέμα κατάδικοι δεν περιορίζεται στους μισθοφόρους της Wagner, καθώς αυτοί έχουν αρχίσει να γίνονται περιζήτητοι στην βιομηχανία κατασκευής αρμάτων και άλλων όπλων.
Η ζήτηση στη Ρωσία για βιομηχανικούς εργάτες έχει αυξηθεί δραματικά από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος στην Ουκρανία και προφανώς δεν υπάρχει άλλος τρόπος για να ικανοποιηθεί.
Δεν είναι μυστικό ότι η χώρα βιώνει έλλειψη ειδικοτήτων όπως κλειδαράδες, συγκολλητές και τορναδόροι εδώ και πολύ καιρό. Και τώρα η Ρωσία απλά δεν έχει αρκετούς εργάτες για να κατασκευάσει πυραύλους και τανκς για τον πόλεμο του Πούτιν στην Ουκρανία.
Η Uralvagonzavod, ο μεγαλύτερος κατασκευαστής αρμάτων μάχης στη χώρα, δεν κατάφερε να προσλάβει αρκετούς εργάτες, ακόμη και ανειδίκευτους, και δεν έχει άλλη επιλογή από το να χρησιμοποιήσει καταδίκους για να καλύψει το κενό στο εργατικό της δυναμικό. Εκατοντάδες κρατούμενοι από μια φυλακή στην περιοχή Σβερντλόφσκ (στα Ουράλια) θα σταλούν σύντομα στο Uralvagonzavod.
Σύμφωνα με τη ρωσική κυβέρνηση, η έλλειψη εργαζομένων στον στρατιωτικό-βιομηχανικό τομέα θα φτάσει σύντομα τα 400.000 άτομα, συμπεριλαμβανομένων 120.000 επαγγελματιών με τριτοβάθμια εκπαίδευση. Δεδομένου ότι ο κλάδος απασχολεί δύο εκατομμύρια εργάτες και μηχανικούς, αυτός είναι ένας πολύ σημαντικός αριθμός. Αρχικά, τα εργοστάσια προσπάθησαν να καλύψουν τις ελλείψεις προσελκύοντας προσωπικό από την ιδιωτική βιομηχανία -μετά την επιστράτευση, οι στρατιωτικές βιομηχανίες μπορούσαν να προσφέρουν προστασία έναντι της κλήσης στο στράτευμα- και με συνταξιούχους. Ο κορυφαίος κατασκευαστής τεθωρακισμένων οχημάτων μεταφοράς προσωπικού, το εργοστάσιο Kurgan, υποσχέθηκε μάλιστα να παρέχει στέγαση και να εγγυηθεί την απασχόληση των μελών της οικογένειας του κάθε εργαζομένου.
Όμως δεν έλυσε το πρόβλημα: Μόνο τον περασμένο Σεπτέμβριο, τον μήνα της επιστράτευσης, οι ελλείψεις σε ανθρώπινο δυναμικό στον στρατιωτικό τομέα αυξήθηκαν κατά 7%. Έτσι η ανάγκη για κατάδικους έγινε επιτακτική.
Με συνταγή Στάλιν
Η παράδοση της χρήσης εργατικού δυναμικού προερχόμενου από τις φυλακές, για την ικανοποίηση των αναγκών του κράτους ξεκίνησε από την εποχή του Στάλιν, όταν εκατομμύρια κρατούμενοι στα στρατόπεδα εργασίας- τα διαβόητα για τις απάνθρωπες συνθήκες που επικρατούσαν, γκουλάγκ- εργάστηκαν ανελέητα για να χτιστούν δρόμοι και εργοστάσια, να σκάψουν κανάλια και να εξορύξουν ορυκτά.
Το Κρεμλίνο του σήμερα δεν ντρέπεται για την ταύτιση του με την σταλινική εποχή.
Ακόμη και πριν από τον πόλεμο, το 2021, η κυβέρνηση υποστήριξε το σχέδιο που αναπτύχθηκε από την κρατική εταιρεία σιδηροδρόμων RZD σε συνεργασία με τη ρωσική σωφρονιστική υπηρεσία, για χρήση καταδίκων στην κατασκευή ενός νέου τμήματος της σιδηροδρομικής γραμμής Βαϊκάλη- Αμούρ, που εκτείνεται από την ομώνυμη λίμνη στην ανατολική Σιβηρία μέχρι τη θάλασσα της Ιαπωνίας στην Άπω Ανατολή.
Αυτό το έργο, που ξεκίνησε από τον Στάλιν τη δεκαετία του 1930, στοίχισε τη ζωή σε δεκάδες χιλιάδες κρατούμενους στα γκουλάγκ, αλλά αυτό δεν εμπόδισε το Κρεμλίνο να αποδεχτεί την ιδέα της χρήσης δωρεάν εργασίας προερχόμενης από τις φυλακές. Ο πόλεμος έδωσε απλώς μια δικαιολογία για επιστροφή στις παλιές μεθόδους.
Εφόσον το σχέδιο του Πούτιν να κερδίσει έναν σύντομο πόλεμο στην Ουκρανία εμφανώς απέτυχε, η Ρωσία είναι έτοιμη να διεξαγάγει έναν μακρύ και καταστροφικό πόλεμο. Για να γίνει αυτό, πρέπει να προσαρμόσει την οικονομία της στις νέες συνθήκες και να αυξήσει την παραγωγή όπλων. Πολλά στρατιωτικά εργοστάσια και κατασκευαστές εργάζονται όλο το εικοσιτετράωρο εδώ και μήνες, αλλά ακόμα δεν μπορούν να ικανοποιήσουν την αυξανόμενη ζήτηση χωρίς την ενίσχυση του εργατικού τους δυναμικού. Ο πληθυσμός των 450.000 έγκλειστων στις φυλακές της Ρωσίας, παρέχει έναν δυνητικά μεγάλο αριθμό ανειδίκευτων εργαζομένων.
Όμως, η σταλινική... «εργατική παράδοση», δεν περιοριζόταν μόνο στους ανειδίκευτους και αναλώσιμους κρατούμενους των γκουλάγκ. Ήταν εξίσου αδίστακτη με τους επιστήμονες και τους υψηλά καταρτισμένους. Όταν οι υπηρεσίες ασφαλείας του Στάλιν χρειάστηκε να διεξαγάγουν μυστικές έρευνες, απλώς συλλάμβαναν επιστήμονες και μηχανικούς, τους οποίους έστειλαν σε ειδικές εγκαταστάσεις, τα «σαράσκα», που ήταν κλειστά κέντρα ερευνών, τα οποία τελούσαν υπό ισχυρή φρούρηση.
Το «κίνητρο» που είχαν αυτοί οι επιστήμονες και μηχανικοί, ήταν ότι αν αποτύγχαναν να παρουσιάσουν γρήγορα αποτελέσματα, αυτοί θα κατέληγαν στα (ακόμα χειρότερα) στρατόπεδα εργασίας. Ο Αλεξάντρ Σολζενίτσιν ήταν ο πιο διάσημος «καλεσμένος» μιας τέτοιας εγκατάστασης, ενός «σαράσκα» στο Μαρφίνο, στα ανατολικά της Μόσχας. Η εγκατάσταση εξακολουθεί να υπάρχει και είναι τώρα ένα από τα πιο επιτυχημένα ρωσικά ερευνητικά κέντρα τεχνολογιών επιτήρησης και παγκόσμιος ηγέτης στις τεχνολογίες βιομετρικής αναγνώρισης- εκεί έχει αναπτυχθεί λογισμικό με το οποίο μπορεί να αναγνωριστεί η ταυτότητα ενός ομιλητή από τη φωνή του στο τηλέφωνο.
Ορισμένα μέλη της Κρατικής Δούμας (ρωσικής Βουλής), συμπεριλαμβανομένου του αντιπροέδρου, Μπόρις Τσερνίσοφ, είχαν εκφράσει ήδη από τον περασμένο Οκτώβριο την ιδέα να ανασυσταθούν οι μηχανισμοί της εποχής του Στάλιν. «Εμείς όλοι μαζί- επιστήμονες, κυβέρνηση, στρατιωτικοί- πρέπει να επιστρέψουμε στις παλιές καλές σοβιετικές παραδόσεις. Οι επιστήμονες θα κληθούν να λύσουν όχι μόνο στρατιωτικά, αλλά και κρατικά προβλήματα», είπε ο Τσερνίσοφ.
Η Ρωσία του Πούτιν, που ποτέ δεν αποθαρρύνθηκε από τις συγκρίσεις με το αιματηρό σοβιετικό παρελθόν της χώρας, δίνει σωρεία ενδείξεων ότι θα προχωρήσει ακόμα βαθύτερα στην κατασταλτική εργαλειοθήκη του Στάλιν.
Επιμέλεια: Τέρρυ Μαυρίδης
