Το Σάββατο 29 Απριλίου, η θερμοκρασία στην Ισπανία κατέγραψε ένα νέο για την εποχή ρεκόρ: 39oC υπό σκιά!!! Η καθόλου φυσιολογική αυτή κατάσταση, ήλθε να συμπληρώσει την έλλειψη βροχής για ολόκληρο το χειμώνα που μας πέρασε και να συμπληρώσει το παζλ της ξηρασίας των τελευταίων ετών.
Και όλο αυτό το δραματικό σκηνικό θα το θεωρούσαμε τοπική εκδήλωση της κλιματικής αλλαγής και θα το διαβάζαμε ως είδηση, εάν δεν αφορούσε το μεγαλύτερο ίσως προμηθευτή τροφής της ΕΕ! Στη χώρα μας, η Ισπανία είναι γνωστή κυρίως για τα πολλά φρούτα και λαχανικά και το ελαιόλαδο που παράγει και αποτελεί βασικό μας ανταγωνιστή στις σχετικές αγορές. Για την ακρίβεια δεν θα πρέπει να τη θεωρούμε ανταγωνιστή αλλά διαμορφωτή τιμών σε επίπεδα που εμείς θα τα επιθυμούσαμε υψηλότερα...
Μας διαφεύγει όμως ότι, παράλληλα, είναι ο τρίτος μεγαλύτερος παγκόσμιος παραγωγός χοιρινού κρέατος, ο μεγαλύτερος παγκόσμιος παραγωγός ελαιολάδου και κατέχει το 50% των παγκόσμιων εξαγωγών του. Περίοπτη θέση κατέχει και στην πτηνοτροφία, καταλαμβάνοντας την 4η ευρωπαϊκή θέση στο κρέας πουλερικών και τρίτη στα αυγά, μια ιδιαίτερα ταραγμένη αγορά τα τελευταία χρόνια.
Η ξηρασία και οι -πρώιμες ή όψιμες- παγωνιές, βασικά χαρακτηριστικά της κλιματικής αλλαγής στη Μεσόγειο, προφανώς επηρεάζουν ολόκληρη την τροφική αλυσίδα. Τα ζώα εκτροφής είναι μεν σταβλισμένα, αλλά οι ζωοτροφές όχι. Έτσι, οι αγρότες φωνάζουν ότι «πιθανόν να μη θερίσουμε καθόλου σιτηρά φέτος», σαν αποτέλεσμα της ξηρασίας. Αυτό σημαίνει ότι οι ζωοτροφές θα πρέπει να έλθουν από αλλού, προφανώς από την ταραγμένη περιοχή της Μαύρης θάλασσας. Μπορεί η αξία κτήσης να είναι μικρότερη από αυτή που πωλούν οι Ισπανοί παραγωγοί, αλλά σε αυτό προσθέστε μεταφορικά μέχρι το λιμάνι, από το λιμάνι στην ενδοχώρα, που δεν είναι και μικρή χώρα, προσθέστε κέρδη, κερδοσκοπία, αναταράξεις λόγω πολέμου κλπ κλπ. Ήδη η τιμή του άχυρου σιταριού, ένα υποπροϊόν με σχεδόν μηδενική αξία, έχει αναρριχηθεί από τα 10 ευρώ ο τόνος στα 40!!!
Όλα τα κόστη αυτά θα πρέπει να περάσουν στην τελική τιμή των προϊόντων. Την παρούσα στιγμή, ήταν το μόνο που έλλειπε από το καλάθι της νοικοκυράς…
Η συνεχιζόμενη εδώ και χρόνια ξηρασία στην περιοχή που κορυφώθηκε πέρισυ και φέτος, έχει προκαλέσει μεγάλη μείωση παραγωγής ελαιολάδου. Δεδομένης της μεγάλης σημασίας της στο παγκόσμιο ελαιοκομικό χάρτη, η πτώση αυτή παραγωγής και κατά συνέπεια προσφοράς, έχει προκαλέσει την αύξηση των διεθνών τιμών παραγωγού περίπου στο διπλάσιο από παλαιότερα. Οι αντίστοιχες τιμές καταναλωτή θα προσαρμοστούν σταδιακά, αλλά να είστε σίγουροι πλήρως, σε αυτά τα νέα δεδομένα, όπως έγινε και με τα άλλα είδη, σιτηρά, ζάχαρη, καφές. Ας ληφθεί υπ’όψη ότι την χρονική αυτή περίοδο η ελιά χρειάζεται αρκετό νερό για να διατηρήσει τα καρποφόρα άνθη της. Σε περίπτωση έλλειψης, τα αποβάλλει. Τέλος, αρκετοί, πιθανόν λίγο θερμόαιμοι αλλά αξίζει να ακουστούν κι αυτοί, από την συνεχιζόμενη ξηρασία απειλούνται τα ίδια τα ελαιόδενδρα.
Η παραγωγή φρούτων και λαχανικών στην Ισπανία δοκιμάζεται έντονα τα τελευταία χρόνια. Η επίσημη δικαιολογία είναι οι παγωνιές σε ακατάλληλους για τα φυτά χρόνους. Επισήμως η σημασία της ξηρασίας μάλλον υποτιμάται ή ως νέο φαινόμενο δεν έχει ακόμη εκτιμηθεί σωστά. Την ίδια υποτιμητική τακτική ακολούθησε ο Ισπανός Υπουργός Γεωργίας, όταν το χειμώνα επισκέφθηκε την Βρετανία για να συμπαρασταθεί στους δοκιμαζόμενους Άγγλους καταναλωτές, που έβλεπαν τα ράφια των ΣΜΚ άδεια από φρέσκα προϊόντα, τα περισσότερα Ισπανικής προέλευσης. Βέβαια ο κ Υπουργός είχε και άλλους λόγους που υποτίμησε την ξηρασία. Μετά το BREXIT, η Αγγλία υπέγραψε προτιμησιακές συμφωνίες με την Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία και το Μαρόκο για εισαγωγές αγροτικών προϊόντων. Έτσι ο Υπουργός με το μεσογειακό ταπεραμέντο, προσπάθησε να πείσει τους συνομιλητές του στο Λονδίνο ότι ένα ατύχημα με το καιρό είχαμε από εδώ και πέρα Business as usual! Δεν υπάρχει λόγος να ψάχνετε αλλού...
Η ιστορία θα δείξει εάν έγινε πιστευτός ή όχι.
Δοκιμαζόμενοι, εκτός από τους Άγγλους καταναλωτές είναι και οι πάσης φύσεως παραγωγοί, που βρεθήκαν να πληρώνουν εν μια νυκτί τα λιπάσματα 2 και πλέον φορές πάνω και το πετρέλαιο 50% ακριβότερο. Με τις τρέχουσες τιμές, όλοι μας προσπαθούμε πια πως θα ξεγελάσουμε τα φυτά μας και θα ρίξουμε λιγότερο λίπασμα. Πιστέψτε με, κανόνας χωρίς εξαίρεση: όποιος το αμφισβητεί είτε λέει ψέματα είτε απλώς δεν ξέρει τι του γίνεται. Τα στοιχεία άλλωστε που δείχνουν παγκόσμια υποχώρηση της χρήσης λιπασμάτων το επιβεβαιώνουν. Να επισημάνουμε, ότι στον γενικό κανόνα περί διπλασιασμού της τιμής των λιπασμάτων από 15 σε 35 ή και 40 ευρώ το σακί των 40 κιλών, τα λιπάσματα που χρησιμοποιούνται στη καλλιέργεια λαχανικών έχουν φτάσει να κοστίζουν σήμερα ακόμη και 150 ευρώ τα 25 κιλά!!! Η μείωση της καλλιέργειας λαχανικών και η συνεπακόλουθη μείωση της προσφοράς στην ελεύθερη αγορά, θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη σε τέτοια επίπεδα εισροών. Σε όλα τα παραπάνω προσθέστε και τα αυξημένα κόστη για άρδευση, απαραίτητη φροντίδα για τα λαχανικά, αφού η άντληση του νερού γίνεται ακριβότερη και λόγω έλλειψης νερού και λόγω αύξησης της τιμής του ρεύματος
Ο συνδυασμός υψηλού καλλιεργητικού κόστους σε περιόδους ξηρασίας, αντιλαμβάνεται κανείς ότι είναι αποτρεπτικός για κάθε παραγωγό. Οι παγωνιές, το χαλάζι και οι πλημμύρες είναι δομικά στοιχεία της αγροτικής παραγωγής. Το γεγονός ότι έχουν ενταθεί τα τελευταία χρόνια σε συνδυασμό με την μεγάλη αύξηση του κόστους παραγωγής, αποθαρρύνει τους παραγωγούς να αναλάβουν επιπλέον του συνηθισμένου ρίσκο για την καλλιέργεια. Συχνά η εγκατάλειψη εμφανίζεται σαν η καλύτερη λύση...
Αλλά τι θα φάει ο κόσμος στο τέλος της ημέρας; Το κρέας εκτός από ιδιαίτερα πια ακριβό, είναι και επιβαρυντικό του περιβάλλοντος κι ως τέτοιο βρίσκεται σχεδόν υπό διωγμό. Τα γαλακτοκομικά ακολουθούν ένα βήμα πιο πίσω. Τα δημητριακά έφτασαν στο θεό, άσε που δεν είναι και σύγχρονη τροφή, τα λαχανικά τα αποφεύγουν οι παραγωγοί, τα φρούτα απέμειναν μόνο, που ως δενδρώδεις καλλιέργειες έχουν πιο σταθερή παραγωγή αλλά κοστίζουν πολύ.
Όλα αυτά, ισχύουν σε ολόκληρο το κόσμο, άρα και στην Ισπανία. Το ζητούμενο λοιπόν είναι με ποιο τρόπο θα δεχτεί μια καθόλου προετοιμασμένη κοινή γνώμη και ένας τρομαγμένος από το τρέχον επίπεδο τιμών τροφίμων καταναλωτής, το νέο πλήγμα στο καλάθι του που θα ακούει στο όνομα ξηρασία Ισπανίας; Όπως η ξηρασία στον Καναδά πριν 2 χρόνια, έφερε δραματική ανατροπή στην αγορά σιτηρών και κατά συνέπεια σε πλήθος αγαθών, έτσι και τώρα η ξηρασία στην Ισπανία θα προξενήσει μεγάλες ανατροπές σε πολλά προϊόντα φυτικής και ζωικής παραγωγής, κυρίως σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Κι επειδή είμαστε μέλη της ίδιας κοινής αγοράς είναι προφανές ότι θα υποστούμε τις συνέπειες, αρνητικές για τους καταναλωτές και πολλές φορές θετικές για τους παραγωγούς, όπως στο ελαιόλαδο.
Μπορεί ο Ισπανός υπουργός Γεωργίας να θέλει να υποβαθμίσει τις συνέπειες της ξηρασίας σε απλό καιρικό ατύχημα, αλλά προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι όλοι οι λοιποί αρμόδιοι σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο για τον εφοδιασμό της αγοράς με τρόφιμα σε λογικές τιμές, δεν πράττουν το παραμικρό και παρακολουθούν ως θεατές! Το ενδιαφέρον όλων μας έχει επικεντρωθεί στο πότε οι τιμές των τροφίμων θα σταματήσουν να αυξάνονται με ιλιγγιώδεις ρυθμούς. Αποδίδουμε τις αυξήσεις σε γενικόλογες τοποθετήσεις, όπως αρρυθμίες στην εφοδιαστική αλυσίδα, πόλεμος στην Ουκρανία, κλιματική αλλαγή κλπ. Μέχρι τώρα έτσι ήταν, αλλά τώρα το πρόβλημα έχει αποκτήσει ονοματεπώνυμο: ξηρασία στην Ισπανία, που μειώνει την προσφορά πολλών και σημαντικών προϊόντων σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή αγορά.
Αυτή η κατάσταση κρύβει απειλές, προβλήματα, αναστάτωση αλλά έχει κι ευκαιρίες. Και δεν είναι μόνο καιροσκοπικές, με την έννοια να καλύψουμε εμείς το κενό που θα αφήσουν οι Ισπανοί. Αναφερόμαστε στο πολυσυζητημένο σε Ευρωπαϊκό επίπεδο αλλαγής του παραγωγικού μοντέλου. Δεν μπορεί η Ισπανία να αποτελεί την διατροφική μητέρα του λόχου για ολόκληρη την Ευρώπη κατά το πρότυπο της Κίνας, που τώρα τρέχουμε και δεν φτάνουμε να διορθώσουμε. Αφήσαμε τον εφοδιασμό της αγοράς καταναλωτικών προϊόντων στη Κίνα και διατροφικών στην Ισπανία και τώρα που τα πράγματα άλλαξαν θα στερηθούμε και θα πεινάσουμε;
Χρειάζονται άμεσες παρεμβάσεις και ανατροπές αλλά ποιο9ς θα τις κάνει; Οι πάντες δηλώνουν αναρμόδιοι, ενώ η ύπαιθρος τόσο εδώ όσο και την Ισπανία ερημώνει με ταχύτατους ρυθμούς. Και ξεχάστε τους Ασιάτες μετανάστες που θα έλθουν κατά εκατοντάδες να μαζέψουν τις παραγωγές. Μέχρι να φτάσει η παραγωγή στο στάδιο της συλλογής θέλει κόπο, γνώση, προσπάθεια, έξοδα, ρίσκα. Ποιος θα τα επωμισθεί όλα αυτά; Ο γηράσκων πληθυσμός της ευρωπαϊκής υπαίθρου; Δεν μοιάζει πιθανό.
