Αισιόδοξος ότι η χρηματοδότηση προς τις startups θα ανοίξει ξανά εντός του 2017 εμφανίζεται ο κ. Αρίστος Δοξιάδης, οικονομολόγος, συγγραφέας και partner του Venture Capital Openfund.
Μιλώντας στο insider.gr, στα πλαίσια του συνεδρίου StartSmart, που διοργάνωσε το ΜΙΤ Enterprise Forum Greece, υποστηρίζει πως είναι εύκολο να ξεκινήσεις μια τεχνολογική startup στην Ελλάδα, οι δυσκολίες όμως έρχονται στη συνέχεια. Παράλληλα, προτείνει στους επίδοξους επιχειρηματίες να ξεκινήσουν τις δραστηριότητές τους εντός συνόρων, έχοντας πάντα ανοικτό το βλέμμα τους στο εξωτερικό, ενώ εκτιμά ότι το η φορολογική πολιτική είναι ο μεγάλος αντίπαλος του νεοφυούς επιχειρείν.
Ποιο είναι το χαρακτηριστικό εκείνο που διαφοροποιεί το συνέδριο Start Smart σε σχέση με τις υπόλοιπες εκδηλώσεις που απευθύνονται σε startups;
Υπάρχουν πολλές εκδηλώσεις με θέμα startups στην Ελλάδα. Το StartSmart που διοργανώνει το MIT Enterprise Forum Greece ξεχωρίζει ως προς την ταυτότητα και την ποιότητα των ομιλητών, που έρχονται από το εξωτερικό. Eίναι είτε εξαιρετικά έμπειροι και επιτυχημένοι επιχειρηματίες, με τρία και τέσσερα startups, είτε επενδυτές σε Venture Capitals που έχουν και αυτοί επιχειρηματική εμπειρία. Σήμερα είχαμε τρεις πολύ ενδιαφέροντες ομιλητές, με θέματα που απασχολούν τον κάθε νέο επιχειρηματία που σχεδιάζει ένα startup: είτε το πώς θα οργανώσει τις πωλήσεις του, είτε το πώς θα στελεχώσει την ομάδα του, είτε το πώς θα βρει χρηματοδότηση από venture capitals. Στη συνέχεια, στα workshops του συνεδρίου, ο καθένας από τους ομιλητές συζητά με τους νέους επιχειρηματίες και τους δίνει συμβουλές. Το συνέδριο έκλεισε με ένα session στο οποίο συγκρίνεται το οικοσύστημα του Ισραήλ με το αντίστοιχο ελληνικό. Η εκδήλωση απευθύνεται σε επίδοξους νεοφυείς επιχειρηματίες και το 80% του κοινού ανήκε σε αυτή την κατηγορία.
Και τι αποκομίζει κανείς έχοντας παρακολουθήσει την εκδήλωση;
Η εκδήλωση δίνει απαντήσεις σε απορίες που μπορεί να έχει για το πώς θα ξεκινήσει ή πώς θα μεγαλώσει την επιχείρησή του. Αντίστοιχα, οι λίγοι πιο έμπειροι Έλληνες που βρισκόμαστε στο ακροατήριο αποκομίζουμε μια εικόνα του τι συμβαίνει στον επενδυτικό κόσμο, είτε στην Καλιφόρνια είτε στο Ισραήλ.
Πόσο εύκολο είναι να προσπαθήσει κανείς να ιδρύσει μια startup στην Ελλάδα;
Το να κάνεις ένα startup τεχνολογίας στην Ελλάδα στα πρώτα του βήματα είναι σχετικά εύκολο. Δεν έχεις γραφειοκρατικές δυσκολίες που αντιμετωπίζεις στην πορεία. Οι προκλήσεις έρχονται όταν μετά τα πρώτα βήματα –που είναι ο σχεδιασμός του προϊόντος και οι πρώτοι χρήστες- προσπαθήσεις να απευθυνθείς σε μεγαλύτερες αγορές. Πώς θα γνωρίσεις τους χρήστες τους, πώς θα ξέρεις τι τους αρέσει στο προϊόν σου και τι όχι; Για μερικά είδη προϊόντων μπορείς να το κάνεις από το γραφείο σου στην Αθήνα, για άλλα όμως πρέπει να είσαι εκεί και να μιλάς με τους χρήστες σου. Η δεύτερη πρόκληση είναι ότι θα λείπουν από την ομάδα ορισμένες ειδικότητες.
Έχουμε γενικά καλούς απόφοιτους πανεπιστημίων στην πληροφορική και σε άλλες τεχνολογίες, αλλά συνήθως αυτοί δεν έχουν εργασιακή εμπειρία. Στην Ελλάδα λείπουν άνθρωποι με τουλάχιστον πενταετή εργασιακή εμπειρία, οι οποίοι είναι πολύ πολύτιμοι για τα startups. Θα πρέπει να βρεις έναν τρόπο να καλύψεις την έλλειψη αυτή, ίσως έχοντας και κάποιους συνεταίρους στο εξωτερικό. Η τρίτη είναι ότι δεν μπορείς να βρεις πολλά κεφάλαια στην Ελλάδα. Μπορείς να βρεις ίσως τις πρώτες 100.000 ή τις πρώτες 500.000 ευρώ αλλά όταν ξεπεράσεις την κλίμακα αυτή και χρειάζεσαι 3 ή 5 εκατομμύρια, θα πρέπει να απευθυνθείς στο εξωτερικό και αυτό είναι δύσκολο όταν βρίσκεσαι στην Ελλάδα. Είναι η στιγμή που πρέπει να μεταφέρεις ένα μέρος της εταιρείας σου στο εξωτερικό.
Θα ήθελα να μείνουμε στο κομμάτι της χρηματοδότησης: Πόσο εύκολο είναι να «σηκώσει» κανείς χρήματα στην Ελλάδα σήμερα;
Αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα υπάρχει έλλειψη του κλασσικού Venture Capital. Έχουμε έξι funds, τα περισσότερα από τα οποία δεν μπορούν να επενδύσουν περισσότερο από 1.000.000 σε μια εταιρεία και σήμερα τα τέσσερα δεν έχουν διαθέσιμα χρήματα. Τη στιγμή που μιλάμε η αγορά είναι τελείως στεγνή. Ελπίζω όμως ότι αυτό θα αλλάξει από του χρόνου. Στο καινούργιο ΕΣΠΑ έχει προβλεφθεί ένα αρκετά μεγάλο κονδύλι για χρηματοδότηση Venture Capital funds και αυτό θα συνδυαστεί με χρήματα ιδιωτών επενδυτών. Έτσι, στα μέσα του 2017 θα έχουμε ξανά 4-5 νέα funds, ενδεχομένως και μεγαλύτερα από ό,τι ήταν πριν. Αυτή είναι και η μεγαλύτερη ανάγκη που υπάρχει σήμερα στην Ελλάδα. Funds για περισσότερα χρήματα θα υπάρχουν πάντα στο εξωτερικό.
Όσο για το crowdfunding, που παρουσιάζεται ως εναλλακτική πρόταση, είναι χρήσιμο για λίγες ιδέες και σπάνια δίνει πολλά χρήματα. Το να πετύχεις 100.000 ευρώ χρηματοδότηση από crowdfunding είναι σπάνιο ακόμα και στην Αμερική. Άρα, ως εργαλείο είναι χρήσιμο, αλλά δεν μπορεί να υποκαταστήσει το κλασσικό venture capital.
Θα ξεκινούσατε μια startup στην Ελλάδα ή θα επιλέγατε κάποια χώρα του εξωτερικού;
Σίγουρα θα την ξεκινούσα στην Ελλάδα, γιατί εδώ μπορείς να βρεις και τις πληροφορίες που θες και τους συνεργάτες που θες για να σχεδιάσεις το προϊόν και να κάνεις τις πρώτες σου δοκιμές. Ανάλογα με την τεχνολογία, μετά μπορεί να χρειαζόταν είτε να φύγω έξω τελείως είτε να βγάλω έξω το κομμάτι του marketing και των πωλήσεων. Αλλά τα πρώτα βήματα μπορείς να τα κάνεις στην Ελλάδα.
Δεν είναι πρόβλημα για τη χώρα το γεγονός ότι οι επιτυχημένες startups φεύγουν για το εξωτερικό;
Όταν οι επιχειρήσεις μεγαλώνουν, δεν φεύγουν αυτούσιες εκτός Ελλάδος. Φεύγουν κάποια στελέχη και δημιουργούν γραφεία στο εξωτερικό, αλλά πολλοί από τους αρχικούς ιδρυτές μένουν στη χώρα και μεγαλώνουν συνήθως τα σχετικά τμήματα. Μην ξεχνάτε ότι οι τεχνολογικές εταιρείες δεν έχουν φορολογητέα κέρδη, πάρα μόνο αφού μεγαλώσουν πολύ. Σημαντικά εισοδήματα έχουν όμως οι εργαζόμενοι που παίρνουν καλύτερους μισθούς και αυτοί φορολογούνται.
Επομένως όχι, δεν χάνει η οικονομία από το γεγονός ότι μια εταιρεία μπορεί να κάνει την έδρα της στην Αμερική ή στην Αγγλία.
Στον πρόσφατο ανασχηματισμό, είδαμε τη δημιουργία Υπουργείου Πληροφορικής. Τελικά το ελληνικό κράτος είναι σύμμαχος ή εχθρός των startups;
Είναι εχθρός τους στα φορολογικά. Ένα τεράστιο πρόβλημα που δημιουργήθηκε πρόσφατα είναι ότι έχει γίνει απίστευτα υψηλή η φορολογία στα μεσαία εισοδήματα, αν αθροίσουμε και τις ασφαλιστικές εισφορές. Αυτό αφορά καθαρά εισοδήματα της τάξης των 2.000 ή 3.000 ευρώ το μήνα, ποσό που ένας καλός προγραμματιστής μπορεί να βρει από το σπίτι του, κάνοντας δουλειές με το εξωτερικό. Έτσι, τα ελληνικά startups έχουν πρόβλημα καθώς οι καλύτεροί τους τεχνικοί υπερφορολογούνται. Αλλο εμπόδιο είναι ότι δεν υπάρχουν αρκετά κίνητρα στο ερευνητικό προσωπικό των πανεπιστημίων, ώστε να συνεργαστούν με startups, προσφέροντας το αποτέλεσμα της έρευνας τους. Αυτό δεν είναι μόνο θέμα νόμων, είναι και θέμα κουλτούρας. Σε πολλά πανεπιστήμια αντιδρούν οι συνάδελφοι αν είσαι ερευνητής και θέλεις να μπεις σε ένα startup. Στην Ελλάδα κάνουμε καλή έρευνα αλλά δεν την αξιοποιούμε.
Όσον αφορά το νεοσύστατο υπουργείο, δεν πιστεύω ότι μπορεί να κάνει πολλά πράγματα απευθείας για τον ιδιωτικό τομέα. Αυτό που ελπίζω είναι ότι θα οργανώσει σωστά τα δημόσια δεδομένα και θα τα κάνει προσβάσιμα. Να έχει πολιτική ανοιχτής πρόσβασης. Δυστυχώς όμως, αυτό που είδαμε με την αδειοδότηση της τηλεόρασης, όπου επιχειρήθηκε να δημιουργηθεί ένα ολιγοπώλιο τεσσάρων καναλιών, αντί να ανοίξει η πλατφόρμα σε πολλούς παρόχους, είναι κακό σημάδι. . Δεν υπάρχει η φιλοσοφία της ανοιχτής και ελεύθερης επικοινωνίας.
Και ποια συμβουλή θα δίνατε σε κάποιον που θέλει να ξεκινήσει τη δική του startup;
Να εντοπίσει μια ανάγκη που έχουν κάποιοι χρήστες –είτε καταναλωτές, είτε επιχειρήσεις -- , που να την καταλαβαίνει, να βρει μια καινούργια απάντηση σε αυτή την ανάγκη, να έχει έναν ή δύο συνεταίρους που θα καλύπτουν τα δικά του κενά, να φτιάξει ένα σχέδιο του προϊόντος που να είναι κατανοητό για επενδυτές, και να ξεκινήσει.
