Στις 6 Μαΐου πρόκειται να γνωστοποιήσει η Κομισιόν τα σχέδιά της για περαιτέρω περιθωριοποίηση του ρωσικού αερίου από το ευρωπαϊκό ενεργειακό μίγμα, στην προοπτική πλήρους εξάλειψής του μέχρι το 2027. Σύμφωνα με δημοσίευμα από το πρακτορείο Reuters, τη συγκεκριμένη ημερομηνία θα γίνουν τα αποκαλυπτήρια του σχετικού οδικού χάρτη από τις Βρυξέλλες, χωρίς ωστόσο ακόμη να είναι γνωστό τι αυτός θα περιλαμβάνει.
Υπενθυμίζεται ότι η πλήρης ενεργειακή απεξάρτηση από τη Μόσχα αποτελεί βασική κατευθυντήρια γραμμή της Ε.Ε., έπειτα από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία. Σε αυτό το πλαίσιο, οι Βρυξέλλες έχουν τοποθετήσει το «στοπ» στο ρωσικό αέριο σε μία 2ετία από σήμερα, χωρίς ωστόσο να έχουν προβλεφθεί ενδιάμεσα βήματα προς αυτή την κατεύθυνση – όπως έχει γίνει με άλλα ενεργειακά προϊόντα από τη Ρωσία.
Όπως είναι φυσικό, το κρίσιμο είναι αν το roadmap περιλαμβάνει κυρωτικά μέτρα τα οποία θα οδηγήσουν σε μηδενισμό των εισαγωγών μέχρι το 2027. Αναλυτές ωστόσο εκτιμούν πως αυτό το ενδεχόμενο δεν συγκεντρώνει πολλές πιθανότητες, με δεδομένο ότι η εφαρμογή κυρώσεων θα απαιτούσε καθολική συναίνεση στους κόλπους της Ε.Ε. – κάτι το οποίο είναι εξαιρετικά απίθανο. Έτσι, εκτιμούν ότι είναι πιθανότερο να έχει τη «φόρμουλα» δασμών.
Η «σφήνα» του αμερικανικού LNG
Ένα επίσης «αγκάθι» προς αυτή την κατεύθυνση είναι το γεγονός ότι σημαντικό μέρος των εισαγωγών γίνεται μέσω μακροχρόνιων συμβολαίων προμήθειας ευρωπαϊκών (ιδιωτικών) εταιρειών, τα οποία όπως είναι φυσικό περιλαμβάνουν ρήτρες για το ενδεχόμενο αθέτησής τους. Σύμφωνα με άλλα δημοσιεύματα, οι νομικές υπηρεσίες της Κομισιόν αναζητούν φόρμουλες ώστε οι Ευρωπαίοι εισαγωγές να μπορούν να «σπάσουν» τις συμβάσεις – επικαλούμενοι force majeure, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Ωστόσο, εκφράζονται επιφυλάξεις για το κατά πόσο ο πόλεμος μπορεί όντως να στοιχειοθετήσει λόγους ανωτέρας βίας.
Πέρα από την αποσόβηση ενός ενδεχόμενου μελλοντικού «ενεργειακού εκβιασμού» από τη Μόσχα, όπως έχει γράψει το Insider.gr, ένας ακόμη λόγος που η Κομισιόν επιδιώκει να περιθωριοποιήσει το ρωσικό αέριο είναι για να δημιουργηθεί «χώρος» για την αύξηση των εισαγωγών αμερικανικού LNG. Κι αυτό γιατί οι Βρυξέλλες προσβλέπουν στην αύξηση ως μία λύση για να επέλθει δασμολογική «εκεχειρία» με τις ΗΠΑ.
Το 2024, η Ε.Ε. κάλυψε το 16,7% των αναγκών της σε αέριο από τη Ρωσία και το 16,5% από τις ΗΠΑ. Σύμφωνα με δηλώσεις του Τραμπ, το εμπορικό ισοζύγιο ΗΠΑ – Ε.Ε. θα μπορούσε να αποκατασταθεί μόνο με ενίσχυση των ευρωπαϊκών εισαγωγών ενέργειας κατά 350 δισ. δολάρια. Πρόκειται για μία πολύ μεγάλη αύξηση, η οποία στην περίπτωση του αερίου θα παραγκώνιζε εν τοις πράγμασι το ρωσικό καύσιμο από το ενεργειακό μίγμα.
Αντεπιχειρήματα
Ωστόσο, η ενίσχυση των εισαγωγών από ΗΠΑ σκοντάφτει σε μία σειρά από εμπόδια, ξεκινώντας από την υπονόμευση της αξιοπιστίας που είχαν οι ΗΠΑ -ως υποψήφιος βασικός ενεργειακός «εταίρος» της Ευρώπης- μετά τις εξαγγελίες Τραμπ για την επιβολή δασμών. Ως συνέπεια, η εξάρτηση από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού δείχνει πλέον πως θα αφήσει ευάλωτες τις ενεργειακές αγορές της Ε.Ε. στις εκάστοτε γεωστρατηγικές επιδιώξεις της αμερικανικής πολιτικής ηγεσίας.
Επίσης, μείζον ζήτημα παραμένει ότι το αμερικανικό LNG είναι ακριβότερο από το ρωσικό αέριο αγωγού, και μόνο με δεδομένο ότι επιβαρύνεται από κόστος υγροποίησης και μεταφοράς. Επομένως, μία σημαντική ενίσχυση των εισαγωγών από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού θα παγιώσει το υψηλό ενεργειακό κόστος εντός της Ε.Ε. Κάτι που σημαίνει πως θα γίνει ακόμη πιο δύσκολο (έως αδύνατο) να διατηρήσουν τη διεθνή ανταγωνιστικότητά τους.
Σε αυτό το πλαίσιο, ήδη έχουν υπάρξει δημόσιες δηλώσεις ενεργειακών κολοσσών, οι οποίες υποστηρίζουν πως το ρωσικό αέριο θα πρέπει να συνεχίσει θέση στο ευρωπαϊκό μίγμα. Ενδεικτικές ήταν οι δηλώσεις στο Reuters του CEO της γαλλικής TotalEnergies, Πατρίκ Πουγιάν, ο οποίος προειδοποιούσε για το ενδεχόμενο υπερβολικής ενεργειακής εξάρτησης από τις ΗΠΑ, επισημαίνοντας ότι η Ε.Ε. θα πρέπει να ενισχύσει τη διαφοροποίησή της. «Η Ευρώπη δεν θα επιστρέψει ποτέ σε εισαγωγές 150 bcm από τη Ρωσία, όπως συνέβαινε πριν από τον πόλεμο… ωστόσο, θα στοιχημάτιζε στα 70 bcm», σημείωνε χαρακτηριστικά.
