Ακραία κύματα καύσωνα, πυρκαγιές, προειδοποιήσεις για υποχώρηση της στάθμης των υδάτων, πλημμύρες και ερημοποίηση των εκτάσεων αποτελούν εικόνες που χρησιμοποιεί η επιστημονική κοινότητα για να αναδείξει τον επείγοντα χαρακτήρα της κλιματικής κρίσης ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση υλοποιεί (ή επιχειρεί να υλοποιήσει) ένα μακροπρόθεσμο πλάνο πολλών δισεκατομμυρίων για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.
Η απώλεια της βιοποικιλότητας λόγω της ρύπανσης και της ανθρώπινης παρέμβασης στο οικοσύστημα έχει οδηγήσει ορισμένους επιστήμονες να υποστηρίζουν ότι εισερχόμαστε σε μια μαζική εξαφάνιση. Σύμφωνα με σχετική μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Nature Sustainability», σχεδόν το 50% των ειδών του πλανήτη βιώνουν ταχεία μείωση του πληθυσμού τους ενώ η υπερθέρμανση του πλανήτη θα μπορούσε να εκτοπίσει ένα δισεκατομμύριο ανθρώπους μέχρι το τέλος του αιώνα. Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι η θερμοκρασία αναμένεται να αυξηθεί 2,7 βαθμούς Κελσίου και ότι περίπου δύο δισεκατομμύρια άνθρωποι θα έρθουν αντιμέτωποι με μέσες ετήσιες θερμοκρασίες πάνω από 29 βαθμούς έως το 2030, επίπεδο σπάνιο σε όλη την ιστορία της ανθρωπότητας.
Το φετινό καλοκαίρι αναμένεται ότι θα είναι από τα πιο θερμά που έχει βιώσει ο πλανήτης με τις θερμοκρασίες να ξεπερνούν τους 50 βαθμούς στις ΗΠΑ και την Κίνα ενώ προς αυτά τα επίπεδα οδεύουν και αρκετές περιοχές της Ευρώπης. Οι πυρκαγιές έχουν ήδη σαρώσει μεγάλες εκτάσεις των ΗΠΑ και της νότιας Ευρώπης, απειλώντας τα σπίτια και τις ζωές των ανθρώπων ενώ, εδώ και μήνες, χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Ισπανία βιώνουν πρωτόγνωρη ξηρασία.
Η κλιματική κρίση έχει επιπτώσεις και στη στάθμη των υδάτων με τα πρόσφατα στοιχεία να είναι ιδιαίτερα ανησυχητικά: στις ΗΠΑ η στάθμη της θάλασσας αναμένεται ότι θα ανέβει 30 εκατοστά έως το 2050, στο Αιγαίο η στάθμη ανεβαίνει με διπλάσιους ρυθμούς από το μέσο όρο της Μεσογείου ενώ στην Κρήτη σημειώνεται υποχώρηση της στάθμης των υδάτων.
Η παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και οι φιλόδοξοι στόχοι που … έμειναν πίσω
Πριν από λίγες ημέρες, το Ευρωκοινοβούλιο ψήφισε νομικά δεσμευτικούς στόχους για την προστασία και την αποκατάσταση της φύσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση απαιτώντας από τα κράτη - μέλη να θεσπίσουν μέτρα για την αποκατάσταση της φύσης στο ένα πέμπτο της ξηράς και της θάλασσας εντός των συνόρων τους έως το 2030. Παρά το γεγονός ότι πάνω από το 80% των ευρωπαϊκών οικοτόπων είναι σε κακή κατάσταση, η συμφωνία επήλθε εν μέσω έντονων διαφωνιών καθώς εκπρόσωποι φορέων και πολιτών υποστηρίζουν ότι πρόκειται για μια δαπανηρή παρέμβαση δεδομένης της υψηλής αξίας της γης σε πολλές περιοχές της γηραιάς ηπείρου.
Από την άλλη, τα μέτρα που έχει λάβει μέχρι τώρα η ΕΕ φαίνεται ότι δεν αποδίδουν, καθιστώντας επιτακτική την υιοθέτηση πιο φιλόδοξων πολιτικών. Και αυτό επειδή μπορεί η ΕΕ να έθεσε φιλόδοξους στόχους για τη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου μέχρι το 2020 (τους οποίους και πέτυχε) αλλά σύμφωνα με τις τελευταίες προβλέψεις των κρατών μελών βάσει των υφιστάμενων μέτρων, οι εκπομπές ρύπων αναμένεται να μειωθούν μόνο κατά 41% έως το 2030. Πρόκειται για επιδόσεις χαμηλότερες των προσδοκιών δεδομένου ότι ο στόχος για το 2030, έτσι όπως καθορίστηκε στον ευρωπαϊκό νόμο , προβλέπει μείωση των εκπομπών τουλάχιστον κατά 55% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990.
Αλλά ούτε τα χρήματα που έχουν δαπανηθεί μέχρι τώρα φαίνεται να «έχουν πιάσει τόπο». Ένα πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το κλίμα ύψους 729 εκατομμυρίων ευρώ δεν είχε αποδεδειγμένο αντίκτυπο στην ανθεκτικότητα των χωρών στην κλιματική αλλαγή, απέτυχε να επικεντρωθεί στους πιο αδύναμους και δεν εστίασε στην προσαρμογή, σύμφωνα με αναφορά του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου.
Όσον αφορά στην επόμενη ημέρα, όπως είναι γνωστό, κατά τη διάρκεια της περιόδου 2021-2027, η ΕΕ πρόκειται να δαπανήσει τουλάχιστον το 30% του προϋπολογισμού της σε στόχους που σχετίζονται με το κλίμα. Για την συγκεκριμένη περίοδο, ο προϋπολογισμός της ΕΕ – συμπεριλαμβανομένου του NextGenerationEU – προβλέπεται να συνεισφέρει 578 δισεκατομμύρια ευρώ στις δαπάνες για το κλίμα, που αντιπροσωπεύουν το 32,6% των κονδυλίων του προϋπολογισμού.
Κλιματική αλλαγή: Τι έργα έχει χρηματοδοτήσει μέχρι τώρα η ΕΕ
Η ΕΕ έχει χρηματοδοτήσει ήδη κάποια έργα και δράσεις. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι στο πλαίσιο του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, έως το τέλος του 2022, πραγματοποιήθηκαν εκταμιεύσεις για την εκπλήρωση 134 ορόσημων και στόχων στον τομέα της πράσινης μετάβασης. Αυτά περιελάμβαναν έργα ΑΠΕ και ενεργειακής απόδοσης σε ευρωπαϊκά κράτη.
Η συνεργασία Sustainable Blue Economy Partnership στο πλαίσιο του Horizon Europe στοχεύει στη συγκέντρωση επενδύσεων έρευνας και καινοτομίας και ευθυγράμμιση εθνικών προγραμμάτων σε πανευρωπαϊκή κλίμακα, λαμβάνοντας υπόψη τις θαλάσσιες περιοχές της Μεσογείου, Μαύρης Θάλασσας, Βαλτικής και Βόρειας Θάλασσας) καθώς και του του Ατλαντικού Ωκεανού.
Μέσω των μέτρων ενεργειακής απόδοσης έργων που υποστηρίζονται από την InvestEU, το πρόγραμμα συνέβαλε στην παραγωγή άνω των 4. 716 μεγαβάτ ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Στο πλαίσιο του διαστημικού προγράμματος, η Υπηρεσία Κλιματικής Αλλαγής Copernicus συνεργάζεται με επιχειρήσεις και κυβερνητικούς φορείς σε όλο τον κόσμο για να μετατρέψει τα ακατέργαστα δεδομένα για το κλίμα σε συγκεκριμένες πληροφορίες για κάθε τομέα που απευθύνεται σε χρήστες εντός του πεδίου, όπως επιχειρήσεις, ερευνητές και υπεύθυνους χάραξης πολιτικής. Η υπηρεσία αναπτύσσει προσαρμοσμένα προϊόντα πληροφόρησης για βασικούς δείκτες όπως η θερμοκρασία, ο θαλάσσιος πάγος και τα επίπεδα CO2.
Ακόμη, η κοινή γεωργική πολιτική υποστηρίζει την αποθήκευση άνθρακα και συμβάλλει στην πρόληψη και τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Οι εκπομπές από τη γεωργική παραγωγή μειώθηκαν από 483 εκατομμύρια τόνους το 1990 σε 382 εκατομμύρια τόνους το 2020.
Το 2022, το Connecting Europe Facility ανέπτυξε περισσότερα από 70 σημεία παροχής ηλεκτρικής φόρτισης κατά μήκος του διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών της Τσεχίας, της Κροατίας, της Πολωνίας και της Σλοβακίας.
Στο ίδιο πλαίσιο, πριν από τέσσερις μήνες, η ΕΕ ανακοίνωσε επενδύει πάνω από 116 εκατ. ευρώ σε στρατηγικά έργα για τη φύση, το περιβάλλον και το κλίμα μέσω του προγράμματος LIFE, ενώ στο ίδιο πνεύμα σε εξέλιξη είναι άλλα προγράμματα όπως αυτό που αφορά στις «έξυπνες πόλεις».
