Ένα «νέο εργαλείο εμπορικής πολιτικής» που θα επιτρέπει στην ΕΕ να αναλαμβάνει δράση, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και ως έσχατη λύση, σε περίπτωση που η ίδια ή τα κράτη μέλη αντιμετωπίζουν οικονομικό εκβιασμό από μια ξένη χώρα που «επιδιώκει να επηρεάσει μια συγκεκριμένη πολιτική ή θέση», ενέκρινε η Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, σήμερα, Τρίτη, με 578 ψήφους υπέρ, 24 κατά και 19 αποχές.
Ο Μηχανισμός Αποτροπής Μέτρων Εξαναγκασμού αποσκοπεί «στην προστασία της κυριαρχίας της ΕΕ και των κρατών μελών της, μέσα σε ένα γεωπολιτικό πλαίσιο όπου το εμπόριο και οι επενδύσεις χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο επιθετικά από ξένες δυνάμεις», όπως αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Θα έχει κυρίως αποτρεπτικό ρόλο, ωστόσο, θα περιλαμβάνει τρόπους καταπολέμησης του οικονομικού εξαναγκασμού και θα δίνει τη δυνατότητα στην ΕΕ να λαμβάνει αντίμετρα.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε προτέινει αυτον τον μηχανισμό τον Δεκέμβριο του 2021, έπειται από αίτημα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και «ως απάντηση στην οικονομική πίεση που ασκήθηκε από τις ΗΠΑ κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης Trump, σε συνδυασμό με τις πολυάριθμες αντιπαραθέσεις μεταξύ της ΕΕ και της Κίνας». Μάλιστα, αυτό το νέο ευρωπαϊκό εργαλείο έρχεται να προστεθεί σε μια σειρά από άλλα εργαλεία εμπορικής άμυνας τα οποία δημιουργήθηκαν τα τελευταία χρόνια, ενώ τον περασμένο Μάιο, οι ηγέτες της G7 είχαν ανακοινώσει τη δημιουργία μιας «πλατφόρμας συντονισμού κατά του οικονομικού εξαναγκασμού, ακολουθώντας την πρωτοβουλία της ΕΕ».
Τι νοείται ως «οικονομικός εξαναγκασμός»
Σύμφωνα, λοιπόν, με τον νέο κανονισμό, οικονομικός εξαναγκασμός υφίσταται όταν «μια τρίτη χώρα ασκεί πίεση στην ΕΕ ή ένα κράτος μέλος της, για να κάνει μια συγκεκριμένη επιλογή, εφαρμόζοντας (ή απειλώντας να εφαρμόσει) εμπορικά ή επενδυτικά μέτρα». Αυτό το είδος εξαναγκασμού, αν και υπονομεύει τη στρατηγική αυτονομία της ΕΕ, ωστόσο δεν καλύπτεται από τη συμφωνία του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ). Συγκεκριμένα, το σύστημα επίλυσης διαφορών του ΠΟΕ δεν εφαρμόζεται σε περιπτώσεις οικονομικού εξαναγκασμού, εκτός εάν αυτές περιλαμβάνουν επίσης και άλλες πτυχές που παραβιάζουν τους κανόνες του ΠΟΕ.
Συγκεκριμένα, οι νέοι κανόνες προβλέπουν ότι «η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα έχει στη διάθεσή της τέσσερις μήνες για να διερευνήσει πιθανές περιπτώσεις εξαναγκασμού» και, έχοντας ως βάση τα ευρήματα αυτής της έρευνας, το Συμβούλιο (της ΕΕ) θα έχει στη διάθεσή του οκτώ έως δέκα εβδομάδες για να αποφασίσει (με ειδική πλειοψηφία) αν υφίσταται εξαναγκασμός.
Πρωταρχικός στόχος, θα είναι να ξεκινήσει ένας διάλογος με τη χώρα εκτός της ΕΕ, ώστε να πεισθούν οι αρχές της να σταματήσουν τις σχετικές ενέργειες, αλλά, εάν οι προσπάθειες αυτές αποτύχουν, τότε, η ΕΕ θα μπορεί να υιοθετεί διάφορα αντίμετρα. Εάν, λοιπόν, διαπιστωθεί ότι υπάρχει εξαναγκασμός και τα κράτη μέλη συμφωνήσουν, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα έχει στη διάθεσή της έξι μήνες για να καθορίσει ποια είναι τα κατάλληλα μέτρα που πρέπει να ληφθούν, ενημερώνοντας παράλληλα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο (της ΕΕ) σε όλα τα στάδια της διαδικασίας.
Τα «πιθανά αντίμετρα» και η αποκατάσταση της ζημίας
Οι ευρωβουλευτές «ενίσχυσαν τον αποτρεπτικό χαρακτήρα» του νέου ευρωπαϊκού εργαλείου, συμπεριλαμβάνοντας στο κείμενο «έναν πλήρη κατάλογο από πιθανά μέτρα» που θα έχει στη διάθεσή της η ΕΕ, όπως είναι η επιβολή περιορισμών στο εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών, στα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και στις άμεσες ξένες επενδύσεις. Φραγμοί θα μπορούν επίσης να εφαρμόζονται όσον αφορά την πρόσβαση στην αγορά δημόσιων συμβάσεων της ΕΕ και στα χρηματιστήρια, καθώς και την αδειοδότηση προϊόντων, που αξιολογούνται βάσει χημικών και υγειονομικών κριτηρίων.
Επιπλέον, σύμφωναμε τους νέους κανόνες, «η ΕΕ θα μπορεί να ζητά να αποκατασταθεί η ζημία που της προξενήθηκε από την τρίτη χώρα λόγω του εξαναγκασμό» και «η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα μπορεί να εφαρμόσει μέτρα για την ανάκτηση των εν λόγω αποζημιώσεων».
«Έχουμε πλέον στη διάθεσή μας ένα ευρύ φάσμα αντιμέτρων και μια εργαλειοθήκη γεμάτη με αμυντικά μέσα», τόνισε σε δηλώσεις του ο εισηγητής της σχετικής έκθεσης και πρόεδρος της Επιτροπής Διεθνούς Εμπορίου, Γερμανός ευρωβουλευτής των Ευρωσοσιαλιστών, Μπρντ Λάνγκε, και αμέσως προσέθεσε: «Έχουμε ορίσει σαφώς τα χρονοδιαγράμματα και το τι συνιστά καταναγκαστικό μέτρο, αλλά και πώς μπορούμε να αντιδράσουμε. Αν και αυτό το εργαλείο κατά του εξαναγκασμού θα πρέπει να λειτουργεί κυρίως αποτρεπτικά, θα είμαστε σε θέση να αναλάβουμε δράση εάν χρειαστεί για να υπερασπιστούμε την κυριαρχία της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Ο κανονισμός αναμένεται να εγκριθεί και επίσημα από το Συμβούλιο (της ΕΕ) εντός του Οκτωβρίου και θα τεθεί σε ισχύ 20 ημέρες μετά τη δημοσίευσή του στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
