Δεκάδες χιλιάδες αγρότες απέκλεισαν την κυκλοφορία με τρακτέρ αυτή την εβδομάδα, διαμαρτυρόμενοι σε όλη τη Γερμανία για τις σχεδιαζόμενες περικοπές επιδοτήσεων από τον τρικομματικό κυβερνητικό συνασπισμό.
Ο πρόεδρος της Γερμανικής Ένωσης Αγροτών, Xόακιμ Ρούκβιντ (Joachim Rukwied), κατηγόρησε τον τρικομματικό συνασπισμό ότι επιταχύνει την καταστροφή των γεωργικών επιχειρήσεων.
Μίλησε για ένα «σενάριο εκκαθάρισης». Αρκετοί πρωθυπουργοί κρατιδίων του SPD εξέφρασαν την αλληλεγγύη τους στους διαδηλωτές.
- Διαβάστε επίσης: Οι αγροτικές κινητοποιήσεις ΔΕΝ είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο...
Τα μπλόκα -σύμφωνα με την Handelsblatt- τροφοδοτούν την ευρύτερη συζήτηση για τις ευρωπαϊκές αγροτικές επιδοτήσεις: Είναι δικαιολογημένα τα παράπονα των αγροτών - ή μήπως θα ήταν ίσως ακόμη και επιθυμητή η μείωση των γεωργικών επιδοτήσεων;
1. Τι θέλουν να πετύχουν οι αγρότες;
Η γερμανική κυβέρνηση ήθελε να καταργήσει τις φορολογικές ελαφρύνσεις για το αγροτικό ντίζελ και τα οχήματα για τους αγρότες, προκειμένου να εξοικονομήσει περίπου 920 εκατομμύρια ευρώ το 2024. Την περασμένη εβδομάδα, ακύρωσε εν μέρει τα σχέδια: οι γεωργικές εκμεταλλεύσεις παραμένουν απαλλαγμένες από τον φόρο κυκλοφορίας οχημάτων.
Οι φορολογικές ελαφρύνσεις για το αγροτικό ντίζελ πρόκειται τώρα να καταργηθούν σταδιακά έως το 2026 - αρχικά κατά 40% το επόμενο έτος και κατά 30% σε κάθε ένα από τα επόμενα έτη. Αυτό δεν θα κατευνάσει τους αγρότες. Αυτό μπορεί να είναι μόνο «ένα πρώτο βήμα», τόνισε ο Rukwied. Όλες οι περικοπές πρέπει να φύγουν από το τραπέζι.
2. Πώς τα πάνε οικονομικά οι γεωργικές εκμεταλλεύσεις;
Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση κατάστασης της Ένωσης Αγροτών, το μέσο κέρδος ανά εκμετάλλευση πέρυσι ήταν 115.400 ευρώ. Το προηγούμενο έτος, ήταν λίγο κάτω από 82.000 ευρώ. Οι κτηνοτρόφοι για γαλακτοπαραγωγική εκμετάλλευση είχαν το μεγαλύτερο κέρδος με περισσότερα από 143.000 ευρώ, ενώ οι αγρότες αροτραίων καλλιεργειών είχαν κέρδος περίπου 120.000 ευρώ.
Σύμφωνα με τον γεωργικό οικονομολόγο Σεμπαστιάν Λάκνερ (Sebastian Lakner), ο λόγος είναι οι υψηλές τιμές των γεωργικών προϊόντων στην παγκόσμια αγορά. «Και οι δύο βρίσκονταν σε ευνοϊκή σχέση κατά τις δύο τελευταίες περιόδους εμπορίας», δήλωσε. «Ωστόσο, μένει να δούμε σε ποιο βαθμό θα συνεχιστεί αυτή η τάση το 2024, καθώς οι τιμές της παγκόσμιας αγοράς έχουν στο μεταξύ μειωθεί και πάλι».
3. Πόσο εξαρτημένοι είναι οι αγρότες από τις επιδοτήσεις;
Σύμφωνα με τη γερμανική κυβέρνηση, οι αγρότες στη Γερμανία έλαβαν περίπου επτά δισεκατομμύρια ευρώ από την Ευρωπαϊκή Ένωση και 2,4 δισεκατομμύρια ευρώ από τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό το 2022.
Κατά μέσο όρο, οι εκμεταλλεύσεις κύριας απασχόλησης έλαβαν περίπου 47.000 ευρώ σε άμεσες επιδοτήσεις. «Συνολικά, οι μικρότερες εκμεταλλεύσεις εξαρτώνται περισσότερο από τις επιδοτήσεις, κυρίως λόγω της σημαντικά χαμηλότερης κερδοφορίας τους», δήλωσε ο Alfons Balmann, εμπειρογνώμονας του Ινστιτούτου Leibnitz για την αγροτική ανάπτυξη στις μεταβατικές οικονομίες στο Halle.
4. Πόσο άσχημα επηρεάζονται οι αγρότες από τις περικοπές;
Σύμφωνα με τον γεωργικό οικονομολόγο Lakner, η επιδότηση αγροτικού ντίζελ για μια μέση γεωργική εκμετάλλευση είναι μεταξύ 2.600 και 2.900 ευρώ. Το μερίδιο επί των κερδών των γεωργικών εκμεταλλεύσεων κυμαίνεται μεταξύ 3,5 και 4,9 τοις εκατό τα τελευταία χρόνια. «Οι περικοπές είναι οικονομικά αισθητές, αλλά δεν θέτουν σε κίνδυνο την ύπαρξη μιας μέσης γεωργικής εκμετάλλευσης», δήλωσε ο Lakner.
Ωστόσο, η μείωση αυτή θα μπορούσε ήδη να δημιουργήσει πρόβλημα στη ρευστότητα των εταιρειών, καθώς η ακύρωση της επιδότησης ανακοινώθηκε πολύ σύντομα. «Οι εταιρείες ενδέχεται να έχουν προβλήματα αντίδρασης σε αυτή την ακύρωση σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα», δήλωσε. Η μερική ακύρωση του συνασπισμού «θα μπορούσε να λύσει αυτό το πρόβλημα».
Ο οικονομολόγος Χουμπέρτους Μπαρντ (Hubertus Bardt) από το IW της Κολωνίας πιστεύει επίσης ότι οι περικοπές των επιδοτήσεων είναι διαχειρίσιμες τώρα που η ομοσπονδιακή κυβέρνηση έκανε παραχωρήσεις στους αγρότες. Ωστόσο, πολλές ομάδες επηρεάζονται από τις περικοπές. Η διακοπή της επιδότησης για τα τέλη δικτύου, για παράδειγμα, αποτελεί πραγματικό πρόβλημα για τις βιομηχανικές επιχειρήσεις έντασης ηλεκτρικής ενέργειας και θα οδηγήσει επίσης σε υψηλότερους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος για κάθε καταναλωτή.
Ωστόσο, ο πρόεδρος του Ifo Κλέμενς Φιστ (Clemens Fuest) πιστεύει ότι οι αγρότες θα πληγούν «δυσανάλογα» από τις περικοπές. «Με εξέπληξε κάπως το γεγονός ότι ένα τόσο μεγάλο ποσοστό του συνολικού πακέτου εξοικονόμησης αναμενόταν αρχικά από μια τόσο μικρή ομάδα», δήλωσε ο οικονομολόγος στο συνέδριο του CSU στο Μοναστήρι Seeon.
Ερωτηθείς σχετικά με αναλύσεις ότι οι αγρότες πέτυχαν πολύ καλά οικονομικά αποτελέσματα τα τελευταία χρόνια, για παράδειγμα λόγω της αύξησης των τιμών των τροφίμων, ο Fuest δήλωσε: «Το γεγονός ότι ένας κλάδος βρίσκεται ίσως τώρα σε καλή φάση μετά από δύσκολα χρόνια δεν σημαίνει ότι δικαιολογείται η μετατόπιση ενός τόσο μεγάλου μέρους του βάρους σε μια τέτοια ομάδα».
5. Οι αγρότες σε άλλες χώρες της ΕΕ λαμβάνουν περισσότερες επιδοτήσεις;
Η ευρωπαϊκή σύγκριση είναι δύσκολη επειδή οι κυβερνήσεις προσφέρουν διαφορετικά επίπεδα ενισχύσεων. Για παράδειγμα, 18 χώρες της ΕΕ επιβάλλουν χαμηλότερους φόρους στο γεωργικό ντίζελ από ό,τι η Γερμανία. Αυτό αποτελεί επιδότηση από τους εθνικούς προϋπολογισμούς. Από την άλλη πλευρά, οι Γερμανοί αγρότες λαμβάνουν περισσότερη στήριξη σε άλλους τομείς, όπως επιδοτήσεις για αγροτικές περιοχές.
Από την άλλη πλευρά, η πλειονότητα των επιδοτήσεων της ΕΕ κατανέμεται ομοιόμορφα ανάλογα με τα εκτάρια καλλιεργούμενης γης. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Γαλλία λαμβάνει τα περισσότερα από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, ακολουθούμενη από την Ισπανία. Η Γερμανία βρίσκεται στην τρίτη θέση. Καμία χώρα δεν βρίσκεται σε μειονεκτική θέση, λέει ο ευρωβουλευτής Μάρτιν Χόιζλιγκ (Martin Häusling - Πράσινοι).
6. Θα είχε νόημα να μειωθούν οι επιδοτήσεις της ΕΕ;
Η ΕΕ δαπανά το 1/3 του προϋπολογισμού της για γεωργικές επιδοτήσεις. Στο τρέχον πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (2021-2027), συνολικά 387 δισεκατομμύρια ευρώ έχουν προβλεφθεί για τον τομέα. Οι επικριτές πιστεύουν ότι πρόκειται για λανθασμένη ιεράρχηση, καθώς η γεωργία συμβάλλει μόνο κατά 1,7% στην οικονομική παραγωγή. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η ΕΕ μειώνει εδώ και χρόνια το μερίδιο της γεωργίας στον συνολικό προϋπολογισμό - από 40 τοις εκατό το 2010 σε 31 τοις εκατό σήμερα.
Η Επιτροπή προσπαθεί επίσης να ευθυγραμμίσει τις γεωργικές δαπάνες στενότερα με τους κλιματικούς στόχους. Η τρέχουσα πληρωμή ανά εκτάριο ευνοεί τις μεγάλες γεωργικές εκμεταλλεύσεις. Ως εκ τούτου, πριν από ένα χρόνο, η ΕΕ μείωσε τη βασική πριμοδότηση και καθόρισε οικονομικά κίνητρα για μεγαλύτερη βιοποικιλότητα και βιολογική γεωργία.
Ωστόσο, οι περαιτέρω προσπάθειες μεταρρύθμισης αποτυγχάνουν τακτικά στα κράτη μέλη, επειδή πολλές κυβερνήσεις φοβούνται τις διαμαρτυρίες των αγροτών τους. Η εστίαση στη γεωργία στον προϋπολογισμό της ΕΕ δεν εμποδίζει μόνο μελλοντικές επενδύσεις σε άλλους τομείς. Οι γεωργικές επιδοτήσεις αποτελούν επίσης μόνιμο πρόβλημα στην εμπορική πολιτική. «Ο ευρωπαϊκός αγροτικός προστατευτισμός στέκεται επανειλημμένα εμπόδιο στις εμπορικές συμφωνίες», λέει ο οικονομολόγος του IW Bardt. Επομένως, είναι ιδιαίτερα επιζήμιος για μια οικονομία προσανατολισμένη στις εξαγωγές, όπως η γερμανική.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen (CDU) θέλει να ξεκινήσει έναν "στρατηγικό διάλογο" με τους αγρότες τις επόμενες ημέρες. Στην προεκλογική εκστρατεία για τις ευρωπαϊκές εκλογές, αυτό αποσκοπεί πρωτίστως ως μήνυμα προς το κύριο πολιτικό ακροατήριο τους. Μακροπρόθεσμα, ο διάλογος θα μπορούσε να οδηγήσει σε μεταρρύθμιση της ευρωπαϊκής γεωργικής πολιτικής.
Φώτο: Getty Images
