Σε αχαρτογράφητα νερά εισέρχεται πλέον η κρίση στη Μέση Ανατολή, με ορισμένους να κάνουν λόγο για μία «νέα Μέση Ανατολή». Μετά το άγριο σφυροκόπημα στην Χεζμπολάχ του Λιβάνου και τη δολοφονία του «άπιαστου» ηγέτη της Χασάν Νασράλα, το Τελ Αβίβ ισχυρίζεται ότι έχει πλήξει την «κύρια μηχανή του άξονα του κακού του Ιράν», ένα δίκτυο αντι-ισραηλινών πολιτοφυλακών που εκτείνεται από τη Χαμάς στη Γάζα μέχρι τους Χούθι της Υεμένης και τους συμμάχους στη Συρία και το Ιράκ.
Όλα δείχνουν ότι μετά από μια εβδομάδα εκκλήσεων από τους παγκόσμιους ηγέτες στον ΟΗΕ για αποφυγή του κινδύνου ολοκληρωτικού πολέμου στη Μέση Ανατολή, το Ισραήλ φαίνεται να κάνει ακριβώς το αντίθετο. Σήμερα το πρωί, οι ένοπλες δυνάμεις του Ισραήλ εξαπέλυσαν τους πρώτους αεροπορικούς βομβαρδισμούς από τις 8 Οκτωβρίου στην καρδιά της Βηρυτού, σύμφωνα με πηγή προσκείμενη στα σώματα ασφαλείας του Λιβάνου. Επίσης, η Χαμάς ανακοίνωσε σήμερα ότι ο επικεφαλής του στον Λίβανο, Φάταχ Σαρίφ Αμπού αλ Αμίν, σκοτώθηκε σε αεροπορική επιδρομή στο νότιο τμήμα της χώρας, όπου ο στρατός του Ισραήλ διεξάγει επιχειρήσεις κατά της Χεζμπολάχ. Την Κυριακή, το Ισραήλ προχώρησε σε βομβαρδισμούς στο λιμάνι της Υεμένης, πλήττοντας ταυτόχρονα και ενεργειακές υποδομές.
«Το Ισραήλ άλλαξε τους κανόνες του παιχνιδιού», αναφέρει ο Κόμπι Μάικλ, πρώην ανώτατος αξιωματούχος και ανώτερος ερευνητής στο Ινστιτούτο Εθνικής Ασφάλειας και Σιωνιστικής Στρατηγικής Misgav, μια δεξαμενή σκέψης «γερακιών». «Μόλις παραλύσει η Χεζμπολάχ, παραλύει ολόκληρος ο άξονας. Το Ιράν είναι ευάλωτο», δήλωσε στο Bloomberg.
Αναφανδόν, πρόκειται για ένα σημαντικό πλήγμα για το Ιράν, τόσο τακτικά όσο και στρατηγικά - η απώλεια ενός προσώπου που είχε την απόλυτη εμπιστοσύνη του ανώτατου ηγέτη Aγιοταλάχ Αλί Χαμενεί. Ωστόσο, σύμφωνα με πολιτικούς αναλυτές, δεν σημαίνει ότι η Χεζμπολάχ έχει τελειώσει»... αλλά ότι θα χρειαστεί πολύς χρόνος για να εδραιωθεί η εμπιστοσύνη. Ήδη, η Χεζμπολάχ διόρισε νέο ηγέτη της, τον ξάδελφο του Νασράλα, Χασέμ Σαφιεντίν, που έχει στενούς δεσμούς με την Τεχεράνη.
Ωστόσο, η ανοικοδόμηση της ηγεσίας και της επιχειρησιακής δύναμης της Χεζμπολάχ θα δημιουργήσει μυριάδες προκλήσεις για την Τεχεράνη, ιδιαίτερα καθώς οι επιχειρήσεις του Ισραήλ έχουν αποκαλύψει πόσο βαθιά έχουν διεισδύσει οι υπηρεσίες πληροφοριών του τόσο στον Λίβανο όσο και στο Ιράν.
Εκδίκηση ή ανασυγκρότηση;
Για περισσότερες από τρεις δεκαετίες, η Τεχεράνη αντιμετώπιζε τον Νασράλα και το κίνημά του ως τον βασικό πυλώνα της στρατηγικής της για την περιφερειακή ασφάλεια και την αποτροπή - την πρώτη γραμμή στον μακροχρόνιο σκιώδη πόλεμο της με το Ισραήλ. Ως εκ τούτου, εκδηλώνονται βαθιές ανησυχίες για το τι μπορεί να προκαλέσει η αποδυνάμωσή της.
Το Ιράν μέχρι στιγμής έχει δείξει ελάχιστη βιασύνη για αντίποινα για τον θάνατο του Νασράλα. Ο πρόεδρος Μασούντ Πεζεσκιάν δεν δεσμεύτηκε για άμεση επίθεση στο Ισραήλ και στο διεθνές ντεμπούτο του στα Ηνωμένα Έθνη την περασμένη εβδομάδα κράτησε χαμηλούς τόνους.
Ιρανοί αναλυτές αναφέρουν ότι η Ισλαμική Δημοκρατία δεν θα εγκαταλείψει τη στρατηγική της να χρησιμοποιεί δυνάμεις πληρεξουσίου σε όλη την περιοχή, παρά την εξέλιξη αυτή. Το Ιράν βασίζεται σε περιφερειακές μαχητικές ομάδες από τον πόλεμο του 1980 με το Ιράκ, συνειδητοποιώντας ότι δεν είχε τη συμβατική δύναμη πυρός για να αμυνθεί ενάντια στους εχθρούς του, συμπεριλαμβανομένων του Ισραήλ και των ΗΠΑ, οπότε δεν θα ήθελε να παρασυρθεί σε άμεση σύγκρουση.
Ακόμη και όταν οι εχθροπραξίες κλιμακώθηκαν, διατηρούσε επιφυλάξεις στο να παρασυρθεί σε αυτό που Ιρανοί αξιωματούχοι περιγράφουν «παγίδα».
Για χρόνια, το Ιράν προσπαθούσε να κρατήσει τη σύγκρουσή του με το Ισραήλ στη σκιά. Αλλά αυτή η λεπτή ισορροπία έχει ανατραπεί από τις περιφερειακές εχθροπραξίες που ξέσπασαν μετά την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου. Μαχητές που υποστηρίζονται από το Ιράν επιτέθηκαν στο Ισραήλ, ενώ οι ισραηλινές δυνάμεις έχουν επανειλημμένα χτυπήσει Ιρανούς διοικητές στη Συρία.
Τον Απρίλιο, η Τεχεράνη έκανε το άνευ προηγουμένου βήμα εκτόξευσης περισσότερων από 300 πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη στο Ισραήλ, αφού οι ισραηλινές δυνάμεις επιτέθηκαν στο προξενείο του Ιράν στη Δαμασκό, σκοτώνοντας ανώτερους Ιρανούς διοικητές.
Τον Ιούλιο, ο πολιτικός ηγέτης της Χαμάς, Ισμαήλ Χανίγιεφ, δολοφονήθηκε στην Τεχεράνη από ισραηλινή επίθεση λίγες ώρες αφότου παρευρέθηκε στην ορκωμοσία του προέδρου του Ιράν Μασούντ Πεζεσκιάν - μια ταπεινωτική παραβίαση της ασφάλειας για την Ισλαμική Δημοκρατία.
Στα μέσα Σεπτεμβρίου ωστόσο, το Ισραήλ στράφηκε στην ηγεσία της Χεζμπολάχ στο πιο θανατηφόρο επεισόδιο μεταξύ των δύο πλευρών από τον πόλεμο 34 ημερών του 2006, παρά τις εκκλήσεις των ΗΠΑ και άλλων χωρών για διπλωματική λύση.
Δύο Ισραηλινοί αξιωματούχοι, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας, δήλωσαν ότι η Χεζμπολάχ εξακολουθεί να έχει στρατιωτικές δυνατότητες και πυραύλους, αλλά με την απομάκρυνση της ηγεσίας της, βρίσκεται σε κρίση και μπορεί να χρειαστεί χρόνο για να ανταπεξέλθει. Ωστόσο, ο στρατός του Ισραήλ είναι έτοιμος και αναμένει αντίποινα και φέρεται να ξεκινά χερσαία επιχείρηση στο Νότιο Λίβανο.
Το ιρανικό καθεστώς δέχεται αυξανόμενη πίεση να δράσει, όπως ανέφερε ανώτερος Ιρανός μεταρρυθμιστής σε δηλώσεις του στους FT. Στο Λίβανο, η οργή προς το Ιράν αυξάνεται με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να βρίθουν από δημοσιεύσεις που κατηγορούν το καθεστώς για προδοσία επειδή δεν απάντησε γρήγορα στη δολοφονία του Νασράλα.
Προς το παρόν, το Ιράν φαίνεται ότι είναι αποφασισμένο να τηρήσει πολιτική περιορισμού, αποφεύγοντας άμεσες συγκρούσεις, ενώ δυνητικά χρησιμοποιεί άλλους μαχητές, όπως οι Χούθι για να επιτεθεί στο Ισραήλ και τις ΗΠΑ. Οι Χούτι έχουν ήδη αποσταθεροποιήσει τις θαλάσσιες διαδρομές στην Ερυθρά Θάλασσα, πρόσθεσε ο υψηλόβαθμος μεταρρυθμιστής πολιτικός.
Από την άλλη, οι εξελίξεις θα μπορούσαν και να ριζοσπαστικοποιήσουν περαιτέρω μια αναγεννημένη Χεζμπολάχ. Αυτό δεν είναι το τέλος της Χεζμπολάχ ούτε της επιρροής του Ιράν στην περιοχή, αναφέρει πολιτικός αναλυτής.
Οι θέσεις του Αραβικού κόσμου
Άτομο που γνωρίζει τον τρόπο σκέψης των ΗΠΑ είπε ότι είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς πώς η Χεζμπολάχ, στη σημερινή της κατάσταση, μπορεί να προσπαθήσει να απαντήσει, αν και η ομάδα θα επιδιώξει ξεκάθαρα εκδίκηση. Το πρόσωπο είπε ότι τα ισραηλινά χτυπήματα περιπλέκουν προφανώς τις ελπίδες της Ουάσιγκτον για κατάπαυση του πυρός, με τους κινδύνους λανθασμένου υπολογισμού να αυξάνονται καθώς κάθε πλευρά προσπαθεί να λάβει τα τελευταία χτυπήματα πριν από οποιαδήποτε πιθανή συμφωνία.
Η Ιορδανία, η Αίγυπτος και τα κράτη του Κόλπου, όπως η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μπαχρέιν, χαίρονται που βλέπουν την Χαμάς και τώρα τη Χεζμπολάχ να υφίστανται πλήγματα, σύμφωνα με άτομο που έχει σχέσεις με Αραβικές και δυτικές υπηρεσίες πληροφοριών και ζήτησαν να μην κατονομαστούν. Ο στόχος, τελικά, είναι να απωθηθεί το σιιτικό Ιράν, ώστε να ανακτήσουν την πρωτοβουλία και να μετατοπιστεί η λήψη αποφάσεων στην περιοχή σε κράτη με πλειοψηφία σουνιτών.
Ωστόσο, η πλήρης αψήφηση του Νετανιάχου στις εκκλήσεις της Ουάσιγκτον για αυτοσυγκράτηση έχει εγείρει φόβους σε ορισμένες αραβικές πρωτεύουσες ότι το Ισραήλ δεν είναι υπόλογο σε κανέναν, ούτε καν στις ΗΠΑ, που είναι ο κύριος προμηθευτής όπλων του.
Οι φωνές στο Ισραήλ
Οι πιο φιλελεύθεροι Ισραηλινοί, που είναι καχύποπτοι απέναντι στο δεξιό συνασπισμό του Νετανιάχου, υποστηρίζουν ότι η χώρα πρέπει να αδράξει τη στιγμή και να πιέσει για μια ειρήνη μέσω διαπραγματεύσεων.
«Είναι ώρα για συμφωνία», έγραψε η εφημερίδα Haaretz, προτρέποντας διπλωματικές κινήσεις που θα επέστρεφαν τους ομήρους και θα εφάρμοζε το ψήφισμα 1701 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, το οποίο θα ωθούσε τη Χεζμπολάχ περίπου 30 χιλιόμετρα (18 μίλια) βόρεια των συνόρων στον ποταμό Λιτάνι.
Άλλες πάλι ισραηλινές φωνές λένε ότι μόνο περισσότερη δύναμη θα φέρει αποτελέσματα, καθώς φέρεται να γίνονται προετοιμασίες για εισβολή εδάφους από το Ισραηλινό στρατό.
«Το Ισραήλ θα έκανε καλά να μην χάνει χρόνο προβάλοντας υπερβολικά τα επιτεύγματά του», έγραψε η εφημερίδα Israel Hayom. Ο στρατός θα πρέπει να είναι ανοιχτός σε μια χερσαία επιχείρηση για να απομακρύνει τις απειλές από τα σύνορα και να επιδείξει την ανωτερότητά του στη στεριά.
Ανθρωπιστική κρίση
Μια τέτοια εισβολή θα έπληττε ακόμη περισσότερο το Λίβανο, ο οποίος βιώνει ήδη μία από τις χειρότερες οικονομικές κρίσεις στον κόσμο από τα μέσα του 19ου αιώνα και όπου η εθνική κυβέρνηση έχει ελάχιστη αρμοδιότητα.
Τουλάχιστον 110.000 άνθρωποι τράπηκαν σε φυγή από τότε που το Ισραήλ άρχισε τις αεροπορικές του επιδρομές στο Λίβανο πριν από μια εβδομάδα, σύμφωνα με τον πρωθυπουργό Νατζίμπ Μικάτι. Είπε ότι ο αριθμός θα μπορούσε να φτάσει το ένα εκατομμύριο τις επόμενες ημέρες, περιγράφοντάς τον ως τη «μεγαλύτερη μετατόπιση στην ιστορία του Λιβάνου».
Πρόκειται για καταστροφή, είπε η Λαίλα Αλ Αμινέ, διευθύντρια για τον Λίβανο στην ανθρωπιστική ομάδα Mercy Corps. Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις, σημειώνει, είναι ότι η κυβέρνηση δεν έχει τα μέσα να εξοπλίσει τα καταφύγια.
Οι αντιδράσεις για τον θάνατο του Νασράλα έχουν επίσης προκαλέσει έντονη αναταραχή. Πολλοί Λιβανέζοι φοβούνται νέο κύμα συγκρούσεων στους δρόμους μεταξύ υποστηρικτών της Χεζμπολάχ και άλλων παικτών από τη διασπασμένη πολιτική σκηνή της χώρας, όπως συνέβη το 2008 και το 2021.
