Οι Ντάρον Ατζέμογλου, Σάιμον Τζόνσον και Τζέιμς Ρόμπινσον τιμήθηκαν με το Νόμπελ Οικονομίας τη Δευτέρα «για έρευνες σχετικά με το πώς διαμορφώνονται οι θεσμοί και επηρεάζουν την ευημερία». Οι 3 ακαδημαϊκοί βοήθησαν να διαφανεί γιατί οι κοινωνίες με «αδύναμο κράτος δικαίου και θεσμούς που εκμεταλλεύονται τον λαό, δεν δημιουργούν ανάπτυξη ή αλλαγή προς το καλύτερο» όπως υπογράμμισε η Σουηδική Ακαδημία.
BREAKING NEWS
The Royal Swedish Academy of Sciences has decided to award the 2024 Sveriges Riksbank Prize in Economic Sciences in Memory of Alfred Nobel to Daron Acemoglu, Simon Johnson and James A. Robinson “for studies of how institutions are formed and affect prosperity.”… pic.twitter.com/tuwIIgk393— The Nobel Prize (@NobelPrize) October 14, 2024
Who is who
Σύμφωνα με το CNBC, ο κ.κ. Ατζέμογλου και ο Τζόνσον είναι καθηγητές στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης, ενώ ο κ. Ρόμπινσον είναι διευθυντής του Ινστιτούτου Pearson του Πανεπιστημίου του Σικάγο για τη Μελέτη και την Επίλυση Παγκόσμιων Συγκρούσεων με εξειδίκευση στις οικονομίες της Υποσαχάριας Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής.
Μάλιστα, οι κ.κ. Ατζέμογλου και Ρόμπινσον, συνέγγραψαν το δημοφιλές βιβλίο του 2012 «Why Nations Fail: The Origins of Power, Prosperity, and Poverty», το οποίο διερευνά τις ρίζες της ανισότητας και γιατί ορισμένες χώρες αποκτούν με επιτυχία πλούτο και επιρροή. Το 20% των πλουσιότερων χωρών είναι τώρα περίπου 30 φορές πιο πλούσιες από το φτωχότερο 20% και με το χάσμα να παραμένει αγεφύρωτο.
Ο 57χρονος Ατζέμογλου είναι ειδικός στην πολιτική οικονομία, στη μεγέθυνση και στον ρόλο των θεσμών στις αναπτυξιακές πολιτικές, κυρίως στην καινοτομία και στις ανισότητες. Κάτοχος διδακτορικού στην οικονομία από το London School of Economics (LSE) το οποίο απέκτησε το 1992, διδάσκει από το 1993 στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης (MIT) στη Βοστώνη, στις ανατολικές ΗΠΑ, και συνάδελφος του 61χρονου Τζόνσον.
Πιο πρόσφατα, ο Ατζέμογλου εστίασε το ενδιαφέρουν του στον οικονομικό αντίκτυπο της αυτοματοποίησης και της Τεχνητής Νοημοσύνης (AI), που ήταν επίσης στο επίκεντρο των εργασιών των φετινών βραβευθέντων με Νόμπελ Φυσικής και Χημείας. Ο Ατζέμογλου και ο Τζόνσον συνεργάστηκαν πρόσφατα σε ένα βιβλίο ("Power and Progress: Our Thousand-Year Struggle Over Technology and Prosperity) που επισκοπεί την εξέλιξη της τεχνολογίας διαμέσου των αιώνων που καταδεικνύει πώς ορισμένες τεχνολογικές πρόοδοι ήταν καλύτερες στη δημιουργία θέσεων εργασίας και την επέκταση του πλούτου από άλλες.
Γιατί βραβεύθηκαν
Οι βραβευθέντες συνέβαλαν στην εξήγηση των πολιτικών και οικονομικών συστημάτων που εισήγαγαν οι αποικιοκρατικές χώρες από τον 16ο αιώνα και μετά, που διαδραμάτισαν κομβικό ρόλο στη διαμόρφωση των κοινωνικών ισορροπιών, ενώ ταυτόχρονα «περιχαράκωσαν» σε μεγάλο βαθμό το μέλλον για τις επόμενες γενιές.
«Οι 3 καθηγητές έχουν πρωτοπορήσει σε νέες προσεγγίσεις, τόσο εμπειρικές όσο και θεωρητικές, που έχουν βελτιώσει σημαντικά την κατανόησή μας για την παγκόσμια ανισότητα», τονίζει ο Τζέικομπ Σβένσον, διευθυντής και καθηγητής οικονομικών στο Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης.
Το ερώτημα γιατί το χάσμα μεταξύ φτωχών και πλουσίων εθνών είναι τόσο επίμονο δεν είναι νέο, αλλά παραμένει «από τα πιο επείγοντα στις κοινωνικές επιστήμες», πρόσθεσε. Παράλληλα, καταδείξαν τη «σημασία των κοινωνικών θεσμών για την ευημερία μιας χώρας» και «παρείχαν νέες πληροφορίες σχετικά με το γιατί εντοπίζονται τεράστιες διαφορές στους δείκτες ευημερίας μεταξύ των κρατών» με προμετωπίδα τη δομή των κοινωνικών θεσμών.
«Εξετάζοντας τα διάφορα πολιτικά και οικονομικά συστήματα, οι 3 επιστήμονες κατάφεραν να αναδείξουν μια σχέση μεταξύ θεσμών και ευημερίας» τονίζεται στην ανακοίνωση της Ακαδημίας και προστίθεται πως έχουν επίσης αναπτύξει θεωρητικά εργαλεία που μπορούν να εξηγήσουν γιατί οι διαφορές στους θεσμούς εξακολουθούν να υπάρχουν, αλλά και το πώς οι θεσμοί μπορούν να αλλάξουν».
Το μοντέλο των βραβευθέντων για την εξήγηση των συνθηκών υπό τις οποίες διαμορφώνονται και αλλάζουν οι πολιτικοί θεσμοί έχει τρεις συνιστώσες:
- Το πρώτο είναι η σύγκρουση σχετικά με τον τρόπο κατανομής των πόρων και το ποιος κατέχει την εξουσία λήψης αποφάσεων σε μια κοινωνία (η ελίτ ή οι μάζες)
- Το δεύτερο είναι ότι οι μάζες έχουν μερικές φορές την ευκαιρία να ασκήσουν εξουσία κινητοποιώντας και απειλώντας την κυρίαρχη ελίτ- η εξουσία σε μια κοινωνία είναι επομένως κάτι περισσότερο από την εξουσία λήψης αποφάσεων
- Το τρίτο είναι το πρόβλημα της δέσμευσης, το οποίο σημαίνει ότι η μόνη εναλλακτική λύση είναι να παραδώσει η ελίτ την εξουσία λήψης αποφάσεων στο λαό.
