Με βάση και τα επίσημα στοιχεία της ΕΣΕΕ, οι ασφαλιστικές εισφορές του 77% των εμπόρων είναι χαμηλότερες με το νέο τρόπο υπολογισμού. Με άλλα λόγια, ένα σημαντικό ποσοστό των συμπολιτών μας πληρώνουν λιγότερα στον ΕΦΚΑ σε σύγκριση με αυτά που πλήρωναν στον ΟΑΕΕ (πρώην ΤΕΒΕ). Εκ πρώτης όψεως, πρόκειται για μια καλή εξέλιξη, με πολιτική αξία για την κυβέρνηση. Και όντως, σε αυτές τις εποχές, όπου το κάθε ευρώ μετράει, το να πληρώνεις λιγότερα είναι μια σημαντική ελάφρυνση.
Εντούτοις, σε μια δεύτερη ανάγνωση, η μείωση των εισφορών μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ, δυναμιτίζοντας ολόκληρο το ασφαλιστικό σύστημα.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή: το ασφαλιστικό σύστημα στην Ελλάδα είναι αναδιανεμητικού χαρακτήρα. Αυτό σημαίνει ότι οι εργαζόμενοι πληρώνουν με τις εισφορές τους τις συντάξεις της προηγούμενης γενιάς, μαζί με κάποια έξοδα του συστήματος υγείας.
Δηλαδή, για να πληρωθούν συντάξεις και να λειτουργήσουν τα νοσοκομεία, πρέπει στα ταμεία του κράτους να εισρεύσει ένα συγκεκριμένο ποσό χρημάτων.
Σε εποχές ανάπτυξης, αυτό είναι εφικτό, ενδεχομένως και εύκολο. Οι μισθοί ανεβαίνουν, οι επιχειρήσεις βγάζουν κέρδη και αντίστοιχα το κράτος εισπράττει περισσότερες εισφορές. Σε εποχές ύφεσης και ανεργίας όμως, με τους εργαζόμενους να μειώνονται και τους συνταξιούχους να αυξάνουν, η εξίσωση δυσκολεύει. Εξ’ ου και (αρκετά απλοποιημένα) η μείωση στις συντάξεις.
Ας έρθουμε όμως στο προκείμενο. Καλώς ή κακώς, το σύστημα σήμερα χρειάζεται συγκεκριμένα χρήματα για να λειτουργήσει. Τα οποία και δεν αλλάζουν αν λέγεται ΟΑΕΕ, ΕΦΚΑ ή οτιδήποτε άλλο. Και από τη στιγμή που ένα κομμάτι των ασφαλισμένων βλέπει (καλώς) τις εισφορές του να μειώνονται, ένα άλλο θα πρέπει να βάλει βαθύτερα το χέρι στην τσέπη.
Εδώ αρχίζουν τα προβλήματα. Γιατί, όταν ένας αντικειμενικά καλά αμειβόμενος ελεύθερος επαγγελματίας ή επιχειρηματίας συνειδητοποιεί ότι θα πρέπει να μοιραστεί τα όποια κέρδη του με το κράτος, έχει κάθε κίνητρο να φοροδιαφύγει και να εισφοροδιαφύγει. Από το να πάρει «μαύρα» μέχρι να μεταφέρει την έδρα σε άλλη χώρα ή να τιμολογήσει ό,τι κινείται προκειμένου να μειώσει τα κέρδη του, το αποτέλεσμα είναι το ίδιο: λιγότερα χρήματα στα ταμεία του κράτους.
Με αποτέλεσμα ο λογαριασμός να μην βγαίνει, οι συντάξεις να μειώνονται εκ νέου και το ασφαλιστικό να μπαίνει σε μια θανάσιμη περιδίνηση. Θα μου πεις, και τι να κάνουμε; Να μην μειωθούν οι εισφορές σε όσους βγάζουν με το ζόρι 500 ή 600 ευρώ το μήνα για να μην πληρώσει παραπάνω αυτός που βγάζει 2.000 και 3.000 ευρώ; Προφανώς και όχι. Αλλά όσο αυξάνουν τα κίνητρα απόκρυψης εισοδήματος, τόσο πολλαπλασιάζονται οι παραβάτες. Και, ο καθένας από αυτούς «κοστίζει» στο ασφαλιστικό όσο τρεις, τέσσερις ή και πέντε ασφαλισμένοι που δίνουν τις ελάχιστες εισφορές.
Συνεπώς, ποια είναι η λύση; Από τη μία, να υπάρχει ένα χαμηλό σκαλοπάτι εισόδου, με μειωμένες εισφορές ώστε να μπουν στο σύστημα όσο το δυνατόν περισσότεροι χαμηλο-αμειβόμενοι ή νέοι επαγγελματίες. Και από την άλλη, μειωμένοι συντελεστές για τα μεγαλύτερα εισοδήματα, ώστε να μειωθούν τα κίνητρα εισφοροδιαφυγής και η φυγή των επιχειρήσεων. Γιατί, για να επιβιώσει το σύστημα, την αγελάδα την αρμέγεις, δεν την σκοτώνεις.
