Ήταν αρχές 2001 όταν ο πατέρας μου έφερε στο σπίτι το πρώτο χαρτονόμισμα των 5 ευρώ. Θυμάμαι τον ενθουσιασμό με τον οποίο όλοι το περιεργαζόμασταν προσεκτικά. Ήταν τότε που όλοι οι Έλληνες ουσιαστικά αντιληφθήκαμε πως ήμασταν μέλη μιας ένωσης. Το αίσθημα αλλαγής και ανανέωσης μπορεί να συγκριθεί με την δημιουργική ορμή ενός νέου ερωτευμένου ο οποίος νιώθει ότι μπορεί να καταφέρει τα πάντα. Η Ελλάδα δεν ήταν πια μόνη στον παγκόσμιο χάρτη. Τα σύνορα της επεκτάθηκαν και ποια μεγάλωσε. Οι Ελληνικές πόλεις θα είχαν την ίδια λάμψη και την ίδια γοητεία των αντίστοιχων πόλεων των μεγάλων Ευρωπαϊκών χωρών.Το διαχρονικό πάθος να φθάσεις το καλύτερο και να βελτιωθείς ώστε να προσεγγίσεις τους πιο αναπτυγμένους έφθασε στη μετουσίωσή του. Οι αλλαγές ήταν εμφανείς. Έργα, σύγχρονες υποδομές, βελτιώσεις σε πολλούς τομείς με την επισήμανση της συγχρηματοδότησης τους από κοινοτικούς πόρους. Ελεύθερα ταξίδια στις Ευρωπαϊκές πόλεις και πολιτισμική ώσμωση που βοήθησαν στην διεύρυνση του πνεύματος και στην αποβολή θέσφατων που μόνο αρνητικά επιδρούν στην εξέλιξη και την πρόοδο. Μέσω των διαφόρων θεσμών η Ευρωπαϊκή Ένωση έδωσε πραγματικά στην Ελλάδα μια ανάσα εκσυγχρονισμού και ανανέωσης η οποία συνέβαλλε σε κεφαλαιώδους σημασίας βελτιώσεις σε τομείς όπως το εμπόριο, τη γεωργία, την απασχόληση, την ασφάλεια και τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Και κάπου στο 2009 ξεσπά η κρίση. Οι πολίτες χάνουν την εργασία τους, το εισόδημα τους μειώνεται δραστικά και ο βίος στον οποίο ήταν συνηθισμένοι ήταν πια παρελθόν. Η επιχειρηματικότητα αποτελεί ουτοπία και οι δείκτες της οικονομίας σημειώνουν αρνητικά ρεκόρ. Και αυτό είναι το σημείο στο οποίο η πίστη στις Ευρωπαϊκές αξίες και θεσμούς αρχίζει να φθείρεται.
Η ισοτιμία, η ίση μεταχείριση και η ανεμπόδιστη συμμετοχή στην λήψη αποφάσεων από όλα τα κράτη είναι κάτι που αμφισβητείται από μερίδα του πληθυσμού. Πολλοί είναι αυτοί που πιστεύουν ότι ατομικά συμφέροντα χωρών μπορούν να σπάσουν το τείχος της προάσπισης του συλλογικού μέγιστου συμφέροντος. Η βία γεννάται μέσω διαφόρων συνιστωσών και κοινωνικές παθογένειες πολλαπλασιάζονται μέρα με την μέρα. Η Ελλάδα βιώνει μια πρωτοφανή κρίση αξιών. Ο τόπος μας από χώρα που γέννησε την δημοκρατία καταλήγει εκκολαπτήριο πρωτόγνωρων μορφών μίσους και επιθετικότητας. Και είναι τότε που πολλοί διερωτώνται: Τι κάνει η Ευρωπαική Ένωση για την αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης; Η ελευθερία, η δικαιοσύνη και η ανθρωπιά πάνω στις οποίες οικοδομήθηκε το ευρωπαϊκό εγχείρημα φαίνεται να καταρρέουν.
Βέβαια η έλλειψη αυτοκριτικής και αντίληψης της ατομικής-εθνικής ευθύνης στην κρίση ήταν κοινός τόπος στις κατηγορίες ενάντια στην Ευρώπη. Μήπως η οικονομική κακοδιαχείριση, η ελλιπής διοίκηση, οι συμφεροντολογικές τακτικές, οι σπατάλες, η πολύ μεγαλύτερη κατανάλωση σε σχέση με την παραγωγή, η φοροδιαφυγή και τα στρατηγικά λάθη αποδόθηκαν τακτικιστικά στην Ευρωπαϊκή και παγκόσμια κρίση καθώς και στην αναλγησία των «κακών» Ευρωπαίων; Είναι κοινός τόπος ότι η Ευρωπαϊκή και Παγκόσμια κρίση, τα συμφέροντα ισχυρών οικονομικά κρατών στην Ευρώπη και μία σωρεία κακών αποφάσεων έπαιξαν τον ρόλο τους στην επιδείνωση της θέσης της Ελλάδας. Όμως δεν μπορεί να είναι αυτά μία «κάθαρση» από την ευθύνη του κράτους και των ηγετών του.
Θέλω να πιστεύω ότι οι αρχές και οι ιδέες της Ενωμένης Ευρώπης σε καμία περίπτωση δεν έχουν σβήσει. Ελπίζω ότι έχουν προσωρινά κλονιστεί αλλά μπορούν να επανέρθουν πιο ζωντανές και φρέσκες. Η φλόγα δεν έχει σβήσει απλά σιγοκαίει. Είναι στο χέρι μας να ξαναφουντώσει. Η ασπίδα του συλλογικού συμφέροντος πρέπει να προταθεί έναντι της ατομικής δράσης. Θέλω να πιστεύω πως έχει γίνει έστω και μία μικρή αλλαγή συλλογικής εθνικής κουλτούρας και έχουν σβηστεί κάποιες παλιές αξίες, τακτικές και «χυδαία» πρότυπα που βύθισαν τη χώρα μας σε μία τραγωδία όλα αυτά τα χρόνια. Βέβαια αυτό θα φανεί όταν ξαναέχουμε κάποια οικονομική ευημερία: Άραγε τότε θα ξαναβλαστάνουν παθογενείς αντιλήψεις;
