Οι Βρυξέλλες θα προσπαθήσουν να κρατήσουν το πολιτικό θερμόμετρο των διαφορών με την Ιταλία χαμηλά και να μην προκαλέσουν έντονες αντιδράσεις μέχρι τις ευρωπαϊκές εκλογές, εκτιμά ο οικονομολόγος Αντρέ Σαπίρ, μιλώντας στο Insider.gr.
Ο βέλγος αναλυτής του ινστιτούτου Bruegel, θεωρεί, όμως, ότι δεν υπάρχει σαφής απάντηση στο ερώτημα, αν θα μπορούσαν οι Βρυξέλλες να κρατήσουν και το θερμόμετρο των αγορών σε χαμηλά επίπεδα. «Αυτό δεν μπορούμε να το ξέρουμε διότι εξαρτάται και από άλλους παράγοντες, που μπορούν να πυροδοτήσουν αντιδράσεις και αναταράξεις. Το χειρότερο σενάριο είναι οι εξελίξεις να επηρεάσουν αρνητικά τις τράπεζες και τότε θα υπάρξει περισσότερος κίνδυνος για μετάδοση σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες» δηλώνει, επισημαίνοντας ότι «οι ιταλικές τράπεζες παραμένουν εύθραυστες παρά τις προσπάθειες για μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Δεν έχουν περιθώρια για τέτοια προβλήματα».
Όσον αφορά τις εξελίξεις στο μέτωπο των αποφάσεων για την εμβάθυνση της Ευρωζώνης μετά την πολιτική αποδυνάμωση της Άγκελα Μέρκελ στη Γερμανία ο κ. Σαπίρ θεωρεί ότι η προσπάθεια πλέον θα περιοριστεί σημαντικά.
Ποιες ανησυχίες και ποιους κινδύνους εγκυμονεί η ρήξη μεταξύ Βρυξελλών και Ρώμης;
Θεωρώ ότι υπάρχουν δύο διαστάσεις στο ζήτημα αυτό, αφενός η πολιτική και αφετέρου η οικονομική. Η πολιτική διάσταση στις εξελίξεις με την Ιταλία είναι πολύπλοκη, διότι η τωρινή κυβέρνηση δεν σέβεται τις δεσμεύσεις της προηγούμενης ιταλικής κυβέρνησης. Μέχρι τώρα όταν ένα κράτος είχε δημοσιονομικές δυσκολίες συνεργαζόταν με την Κομισιόν για την εξεύρεση λύσης. Η ιταλική κυβέρνηση φαίνεται ότι επιδιώκει την ρήξη με τις Βρυξέλλες ενόψει των ευρωπαϊκών εκλογών τον Μάιο, καθώς θεωρεί ότι θα αποκομίσει πολιτικά κέρδη. Από την άλλη πλευρά η Κομισιόν δεν μπορεί να μην αντιδράσει στις αποφάσεις της Ιταλίας, διότι τότε θα ανοίξει την πόρτα σε άλλες χώρες της Ευρωζώνης, όπως στη Γερμανία, να διαμαρτυρηθούν ότι η Κομισιόν είναι επιεικής. Ως φαίνεται δεν υπάρχει εναλλακτική και οι δύο πλευρές θα οδηγηθούν σε ρήξη. Η Ιταλία μπορεί να αναδειχτεί νικήτρια της ρήξης. Από την πλευρά της οικονομικής διάστασης οι εκτιμήσεις των Ιταλών μπορεί να αποδειχτούν συντηρητικές και τελικά το δημοσιονομικό έλλειμμα να είναι υψηλότερο, από τους υπολογισμούς τους. Οι αναλυτές πιστεύουν ότι το έλλειμμα θα είναι πολύ υψηλότερο και τότε οι αγορές θα αρχίσουν να ανησυχούν. Ποια θα είναι η αντίδραση των αγορών; Μέχρι σήμερα, όπως φαίνεται από τις τιμές των ιταλικών σπρεντ, υπάρχει αντίδραση, αλλά είναι ελεγχόμενη. Αλλά είναι δύσκολο να προβλέψουμε πώς θα αντιδράσουν οι αγορές μελλοντικά. Προφανώς η Ιταλία δεν βρίσκεται στη θέση που βρέθηκε η Ελλάδα στην αρχή της κρίσης, καθώς δεν κινδυνεύει να μην μπορεί να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της. Η μεγαλύτερη ανησυχία αφορά στον κίνδυνο μετάδοσης σε άλλες χώρες, ενώ παράλληλα υπάρχουν και ερωτήματα γύρω από τις επιπτώσεις στις τράπεζες. Οι ιταλικές τράπεζες παραμένουν εύθραυστες παρά τις προσπάθειες για μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Δεν έχουν περιθώρια για τέτοια προβλήματα. Το ζήτημα είναι πολιτικό αλλά με οικονομικές συνέπειες.
Η Κομισιόν έχει ήδη απορρίψει τον ιταλικό προϋπολογισμό και η Ρώμη δεν φαίνεται διατεθειμένη να συμμορφωθεί. Ποιες οι προβλέψεις σας για το επόμενο διάστημα;
Υπάρχει πάντα ο φόβος για μετάδοση στα άλλα κράτη. Η πολιτική της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) συμβάλει στη συγκράτηση της κατάστασης, καθώς διαθέτοντας αρκετή ρευστότητα, έχει συμβάλει στη διατήρηση των τιμών των ομολόγων σε σχετικά χαμηλά επίπεδα. Αλλά η αναμενόμενη ομαλοποίηση της πολιτικής της ΕΚΤ και η αύξηση των επιτοκίων, όπως αναμένεται, θα θέσει το ερώτημα τι άλλα εργαλεία έχει η ΕΚΤ για να αντιμετωπίσει την κατάσταση. Η ιταλική κυβέρνηση δεν επιθυμεί έξοδο από το ευρώ και τελική έκβαση τύπου Ελλάδας, όπου θα χρειαστεί η Ιταλία στήριξη με δεσμεύσεις και όρους. Στόχος της Ρώμης είναι τα πολιτικά κέρδη ενόψει των ευρωπαϊκών εκλογών. Οι διαδικασίες, που προβλέπονται από τους ευρωπαϊκούς κανόνες, επιτρέπουν να δοθεί χρόνος. Έτσι, οι Βρυξέλλες θα προσπαθήσουν να κρατήσουν το πολιτικό θερμόμετρο χαμηλά και να μην προκαλέσουν έντονες αντιδράσεις μέχρι τις ευρωπαϊκές εκλογές. Στο ερώτημα, όμως, θα μπορούσαν να κρατήσουν το θερμόμετρο των αγορών σε χαμηλά επίπεδα, δεν υπάρχει σαφής απάντηση. Αυτό δεν μπορούμε να το ξέρουμε διότι εξαρτάται και από άλλους παράγοντες, που μπορούν να πυροδοτήσουν αντιδράσεις και αναταράξεις. Το χειρότερο σενάριο είναι οι εξελίξεις να επηρεάσουν αρνητικά τις τράπεζες και τότε θα υπάρξει περισσότερος κίνδυνος για μετάδοση σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Ποιες χώρες είναι πιο ευάλωτες στον κίνδυνο μετάδοσης μιας κρίσης από την Ιταλία, η Ελλάδα;
Η Ελλάδα βρίσκεται σε πρόγραμμα εποπτείας, οπότε μπορούμε να πούμε ότι στο καθεστώς αυτό, υπάρχουν υποχρεώσεις, αλλά και προστασία. Κανείς δεν θέλει να επηρεαστεί αρνητικά η Ελλάδα λόγω μιας μετάδοσης από την Ιταλία. Υπάρχουν εργαλεία για να αντιμετωπιστούν οι κίνδυνοι μετάδοσης σε άλλες χώρες και ιδίως στην Ελλάδα.
Αναμένετε σημαντικές εξελίξεις όσον αφορά στο ζήτημα της εμβάθυνσης της Ευρωζώνης στο ευρωπαϊκό συμβούλιο του Δεκεμβρίου;
Δεν είμαι αισιόδοξος ότι θα υπάρξουν σημαντικές εξελίξεις στο ευρωπαϊκό συμβούλιο του Δεκεμβρίου. Θεωρώ ότι είναι πιθανότερο να δούμε την ελάχιστη δυνατή πρόοδο, η οποία θα συνοδευτεί από δηλώσεις, που θα δείχνουν προς την κατεύθυνση ότι γίνονται βήματα. Η κατάσταση πλέον στην Γερμανία, με την κυβέρνηση να έχει αποδυναμωθεί, και με τη Μέρκελ να αποχωρεί από επικεφαλής του κόμματός της, κάτι που σημαίνει ότι η γερμανίδα καγκελάριος θα έχει μικρότερη ισχύ, θα δημιουργήσει αβεβαιότητα. Η Γερμανία δεν θα θελήσει να προχωρήσει σε συμβιβασμούς στο επίπεδο αυτό και η κατάσταση στην Ιταλία δυσκολεύει περισσότερο τις διαδικασίες. Πρόοδος θα σήμαινε περισσότερη ανάληψη κινδύνων από τη Γερμανία, αλλά η κατάσταση στην Ιταλία έχει αυξήσει τους κινδύνους, οπότε δεν θα υπάρξει πρόοδος, αν υπάρξει καθόλου πρόοδος.
Θα υπάρξουν συγκεκριμένες αποφάσεις;
Το συμβούλιο του Δεκεμβρίου δεν θα φέρει τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Αυτό που φαίνεται εφικτό και έχει ήδη συμφωνηθεί τον Ιούνιο είναι να παρέχει ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM) την κοινή εξασφάλιση τελευταίας καταφυγής (common backstop) στο Ταμείο Ενιαίας Εκκαθάρισης (SRF). Αυτή θα είναι η μοναδική πρόοδος, που θα δούμε, αλλά είναι φυσικά σημαντική πρόοδος, διότι θα αποκτήσει η Ευρωζώνη ένα εργαλείο για να διαχειρίζεται καλύτερα τις τραπεζικές κρίσεις και τον κίνδυνο μετάδοσής τους και εξέλιξής τους σε κρίση δημόσιου χρέους. Στο συμβούλιο του Δεκεμβρίου δεν νομίζω ότι θα υπάρξουν συζητήσεις για κοινό ευρω-προϋπολογισμό, καθώς βλέπουμε ότι ούτε οι συζητήσεις για το νέο επταετή ευρωπαϊκό προϋπολογισμό έχουν προχωρήσει. Δεν θα υπάρξει πρόοδος ούτε στην καθιέρωση ενός ευρωπαϊκού συστήματος εγγύησης καταθέσεων.
