Τη δυναμική που έχει η συνεργασία των κρατών της περιοχής, για τη δημιουργία μίας περιφερειακής αγοράς φυσικού αερίου, καταδεικνύει η πρόθεση ακόμη περισσότερων χωρών για συμμετοχή στο East Med Gas Forum (Φόρουμ Αερίου Νοτιοανατολικής Μεσογείου-EMGF). Ενδεικτικό είναι ότι στις 13 Ιανουαρίου οι ΗΠΑ υπέβαλαν αίτημα ένταξης ως παρατηρητές στον Οργανισμό, ενώ ανάλογο ενδιαφέρον έχουν εκφράσει Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Γαλλία, αλλά και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Η κύρωση του καταστατικού του EMGF την Τρίτη από την ελληνική Βουλή αποτελεί ορόσημο για στον Οργανισμό, καθώς αποτελεί την 5η κατά σειρά κύρωση από μέλος, με συνέπεια το Φόρουμ να αποκτά και επίσημα διεθνή νομική ισχύ και υπόσταση. Το EMGF θα εδρεύει στο Κάιρο, με σκοπό να λειτουργήσει ως γέφυρα που θα φέρει κοντά τους παραγωγούς φυσικού αερίου, τους καταναλωτές και τις χώρες διαμετακόμισης, έχοντας ως τελικό στόχο την ανάπτυξη μιας βιώσιμης περιφερειακής αγοράς φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο.
Το πρώτο βήμα για τη δημιουργία του έγινε τον Ιανουάριο του 2019, κατά την πραγματοποίηση συνάντησης των Υπουργών Ενέργειας της Ιορδανίας, της Κύπρου, της Ελλάδας, της Αιγύπτου, της Παλαιστίνης, του Ισραήλ και της Ιταλίας στο Κάιρο, στο πλαίσιο της οποίας ανακοίνωσαν την πρόθεσή τους να δημιουργηθεί ένα «Φόρουμ φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο» (EMGF), που θα υποστηρίξει τις προσπάθειες των παραγωγών και καταναλωτών χωρών, ώστε να επωφεληθούν από αποθέματα φυσικού αερίου και υποδομές. Τον Σεπτέμβριο 2020 υπογράφηκε το Καταστατικό του EMGF από τα επτά μέλη του (Αίγυπτος, Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ, Ιταλία, Ιορδανία, Παλαιστίνη) και έχει ήδη κυρωθεί από τα τέσσερα εξ αυτών.
Μεταξύ των στόχων του Οργανισμού είναι η εξασφάλιση του εφοδιασμού και της ζήτησης των χωρών-μελών, η βελτιστοποίηση της ανάπτυξης των πόρων, η αποτελεσματική αξιοποίηση των υφιστάμενων και νέων υποδομών, η εξασφάλιση ανταγωνιστικής τιμολόγησης και προώθηση βελτιωμένων εμπορικών σχέσεων. Παράλληλα, θα υποστηρίξει τις χώρες παραγωγής και τις χώρες με αποθέματα φυσικού αερίου στην περιοχή, στις προσπάθειές τους να αποτιμώνται τα υπάρχοντα και μελλοντικά τους αποθέματα, ενισχύοντας τη συνεργασία μεταξύ τους και με τις χώρες διέλευσης και κατανάλωσης στην περιοχή, αξιοποιώντας την υπάρχουσα υποδομή και αναπτύσσοντας περισσότερες επιλογές υποδομής για να ικανοποιήσει τις υπάρχουσες και μελλοντικές ανακαλύψεις.
Επίσης, θα παράσχει αρωγή στις καταναλώτριες χώρες ώστε να καλύψουν τις ανάγκες τους και, μαζί με τις χώρες διέλευσης, να διαμορφώνουν τις πολιτικές αερίου στην περιοχή. Παράλληλα, ο Οργανισμός στοχεύει να εξασφαλίσει την περιβαλλοντική βιωσιμότητα της έρευνας, παραγωγής, μεταφοράς και κατασκευής υποδομών φυσικού αερίου και την προώθηση της ενσωμάτωσης του φυσικού αερίου σε άλλους ενεργειακούς πόρους, ιδίως ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, και στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας.
Η Ελλάδα υποστηρίζει σθεναρά την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ όλων των χωρών της περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου, καθώς επιδιώκει να δημιουργήσει στενότερους δεσμούς που θα επιτρέψουν στις χώρες να αξιοποιήσουν το μεγάλο ενεργειακό δυναμικό της περιοχής προς όφελος των πολιτών τους. Είναι άλλωστε γεγονός ότι οι χώρες της Ανατολικής Μεσογείου αντιμετωπίζουν κοινές προκλήσεις στον ενεργειακό τομέα, όπως η ανάγκη διαφοροποίησης των ενεργειακών πόρων και των διαδρομών, η ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού και η ανάγκη εκσυγχρονισμού και ανάπτυξης νέων ενεργειακών υποδομών.
Το EMGF μπορεί με τον τρόπο αυτό να χρησιμεύσει ως υπόδειγμα για την προώθηση του πολυμερούς διαλόγου και την προώθηση των σχέσεων μεταξύ των χωρών της περιοχής και την έναρξη ενός διαρθρωμένου και συστηματικού πολιτικού διαλόγου για το φυσικό αέριο που θα οδηγήσει στην ανάπτυξη μιας βιώσιμης περιφερειακής αγοράς φυσικού αερίου που θα συμβάλλει στην ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας και σταθερότητας της περιοχής.
Αναβάθμιση της γεωστρατηγικής θέσης της Ελλάδας με τον IGB
Μαζί με το καταστατικό του Οργανισμού, με την υπερψήφιση του σχετικού νομοσχεδίου του ΥΠΕΝ επικυρώθηκε και η Διακυβερνητική Συμφωνία Ελλάδας-Βουλγαρίας για την προώθηση του αγωγού IGB. Η κατασκευή και λειτουργία του έργου αναβαθμίζει τη γεωστρατηγική θέση της Ελλάδας δεδομένου ότι η χώρα καθίσταται πύλη εισόδου φυσικού αερίου στην ευρωπαϊκή αγορά από διαφοροποιημένες πηγές και κατά κύριο λόγο από τον TAP.
Επιπλέον, όμως, αξιοποιεί και τον σχεδιαζόμενο πλωτό τερματικό σταθμό επαναεριοποίησης υγροποιημένου φυσικού αερίου της Αλεξανδρούπολης (FSRU) δεδομένου ότι οι ποσότητες που θα εισάγονται μέσω αυτού προβλέπεται να μεταφέρονται προς Βορρά μέσω IGB. Άλλωστε ο IGB αποτελεί το πρώτο τμήμα του λεγόμενου «Κάθετου Διαδρόμου», δηλαδή της διασύνδεσης των εθνικών συστημάτων φυσικού αερίου Ελλάδας, Βουλγαρίας, Ρουμανίας και Ουγγαρίας με σκοπό την εναλλακτική τροφοδοσία των χωρών της Νοτιοανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης.
Η Διακυβερνητική Συμφωνία επικυρώθηκε από το βουλγαρικό κοινοβούλιο το καλοκαίρι, ενώ έως τον Δεκέμβριο του 2020, το έργο είχε ολοκληρωθεί σε ποσοστό 52%, με την κατασκευή του 37%. Υπό τις υφιστάμενες συνθήκες, η υποδομή αναμένεται να ολοκληρωθεί έως το τέλος του 2021, συνδέει την Κομοτηνή με τη Stara Zagora της Βουλγαρίας.
Η δυναμικότητα του αγωγού φτάνει ετησίως τα 3 δισ. κυβικά μέτρα (bcm/a), με δυνατότητα αντίστροφης ροής (reverse flow). Η δυναμικότητα μπορεί να αυξηθεί σε 5 bcm/a με την πρόσθετη εγκατάσταση ενός Σταθμού Συμπίεσης. Το έργο περιλαμβάνει και τις αναγκαίες υποστηρικτικές εγκαταστάσεις.
Το εκτιμώμενο κόστος επένδυσης ανέρχεται στα 220 εκατ. ευρώ, ενώ φορέας υλοποίησής του είναι η κοινοπραξία ICGB AD. Μέτοχοι της εταιρείας είναι κατά 50% η ελληνική εταιρεία ΥΑΦΑ ΠΟΣΕΙΔΩΝ, στην οποία συμμετέχουν ισομερώς η ΔΕΠΑ και η ιταλική EDISON, και κατά το υπόλοιπο 50% η βουλγαρική κρατική Εταιρεία Bulgarian Energy Holding (BEH).
Η χρηματοδότηση του έργου προέρχεται σε ποσοστό 20% από το Ευρωπαϊκό Σχέδιο Ανάκαμψης (European Energy Program for Recovery/EEPR), με προβλεπόμενη κοινοτική συμβολή 45 εκατ. ευρώ. Ποσοστό 16% καλύπτεται από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Καινοτομία και Ανταγωνιστικότητα» της Βουλγαρίας, ένα ακόμη 19% από τους ιδιώτες μετόχους και το 46% από δανειοδότηση της Βουλγαρικής κυβέρνησης. Αποτελεί το μοναδικό έργο που έχει εξασφαλίσει χρηματοοικονομική εγγύηση από τη Βουλγαρία, ύψους 110 εκατ. ευρώ.
