Ανοίγει ο δρόμος για την επαναπροκήρυξη του διαγωνισμού για την παραχώρηση του «Εμπορευματικού Σιδηροδρομικού Σταθμού και Σταθμού Διαλογής Θρασίου Πεδίου» (Ε.Σ.Σ.Σ.Δ.Ι.), ένα project που είναι γνωστό ως «Θριάσιο ΙΙ», μετά την υπογραφή του Πρωτόκολλου Οριστικής Παραλαβής του έργου στις 15 Απριλίου του ΟΣΕ και της ΕΡΓΟΣΕ, που σχετίζεται με την ολοκλήρωση των εργασιών από τον Ανάδοχο (δεν σχετίζεται με την κυριότητα της έκτασης, ωστόσο αποτελούσε μία εκκρεμότητα).
Όπως σημειώνει στο insider ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του Οργανισμού, κ. Σπύρος Κ. Πατέρας, το εν λόγω έργο «έχει ιδιαίτερη βαρύτητα για τον ΟΣΕ καθώς στο Εμπορευματικό Κέντρο Θριασίου Πεδίου δύναται να συγκεντρωθεί ο μεγαλύτερος όγκος από τις εμπορευματικές δραστηριότητες της Αττικής και ως εκ τούτου να αποτελέσει κεντρικό εμπορευματικό σταθμό και ένα σημαντικό διεθνές διαμετακομιστικό κέντρο».
Πρόκειται για ένα έργο κομβικής σημασίας, καθώς το συγκρότημα του Θριασίου θα αποτελέσει, εάν κλείσουν επιτυχώς και οι εκκρεμότητες για το Θριάσιο Εμπορευματικό Κέντρο (γνωστό ως «Θριάσιο Ι»), το πρώτο ολοκληρωμένο και σύγχρονο εμπορευματικό κέντρο συνδυασμένων μεταφορών στη χώρα, μέσω του οποίου θα επιτευχθεί η συγκέντρωση των περισσότερων σιδηροδρομικών δραστηριοτήτων που είναι σήμερα διάσπαρτες στην ευρύτερη περιοχή της πρωτεύουσας.
Πρόκειται για την μεγάλη έκταση των περίπου 1.700 στρεμμάτων που κατέχει ο ΟΣΕ στο Θριάσιο, όμορη αυτής των περίπου 580-600 στρεμμάτων που είχε προκηρυχθεί ως σύμβαση παραχώρησης παλιότερα γνωστού και ως Θριάσιο Ι.
Σύμφωνα με τον κ. Πατέρα, λοιπόν, ο ΟΣΕ σε συνεργασία με το Υπουργείο Μεταφορών ετοιμάζεται πλέον να επαναπροκηρύξει τον διαγωνισμό. Στον ΟΣΕ επεξεργάζονται τρόπους και μοντέλα για να γίνουν ελκυστικότεροι οι όροι του διαγωνισμού ώστε αυτός να έχει αυξημένες πιθανότητες επιτυχίας αλλά παράλληλα κεφαλαιοποιώντας τη δυναμική και την αξία των σιδηροδρομικών επενδύσεων με τον βέλτιστο τρόπο.
«Ως εκ τούτου, εξετάζονται διαφορετικές λύσεις μεταξύ των οποίων η ενίσχυση του σιδηροδρομικού/μεταφορικού έργου ώστε να προκύψουν πρόσθετα έσοδα που θα αποτελέσουν πόλο έλξης για ιδιώτες επενδυτές», αναφέρει ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ΟΣΕ.
Βάσει όσων είχαν γίνει παλιότερα γνωστά, είχε επιλεγεί το μοντέλο Σύμπραξης Δημοσίου και ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) για τη διαχείριση του. Ο Ανάδοχος αναμένονταν να αναλάβει να ολοκληρώσει και συμπληρώσει τα έργα για τον Εμπορευματικό Σιδηροδρομικό Σταθμό και Σταθμό Διαλογής, τους χώρους εναπόθεσης φορτίων, χώρους τελωνείου και γραφείων, καθώς και πρόσθετους χώρους αποθήκευσης στο ακίνητο των περίπου 1.700 στρεμμάτων του ΟΣΕ.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η κάθε μορφής ουσιαστική αξιοποίηση της περιουσίας του ΟΣΕ (εμπορικές, εμπορευματικές/σιδηροδρομικές χρήσεις κ.α.) τόσο για την ενίσχυση των εσόδων του, όσο και για την βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών προς το κοινό και τους χρήστες του σιδηροδρομικού δικτύου αποτελεί μία από τις επιδιώξεις της διοίκησης του Οργανισμού, υπό τον πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο κ. Σπύρο Κ. Πατέρα. Ο ΟΣΕ εμφανίζεται να εξετάζει και το θέμα της αξιοποίησης της ακίνητης περιουσίας του (μην ξεχνάμε ότι στην κυριότητα του Οργανισμού δεν ανήκουν μόνο οι Σταθμοί αλλά και εκτάσεις από τις οποίες περνάει το σιδηροδρομικό δίκτυο ή άλλα ακίνητα), αν και το θέμα της εμπορικής εκμετάλλευσης διαχειρίζεται η ΓΑΙΑΟΣΕ. Οι δύο διοικήσεις βρίσκονται σε «ανοιχτή γραμμή» προκειμένου η σιδηροδρομική περιουσία να αξιοποιείται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και σε απόλυτη αρμονία με την εύρυθμη σιδηροδρομική λειτουργία του δικτύου. Σημειώνεται ότι στις βλέψεις του ΟΣΕ και της ΓΑΙΑΟΣΕ βρίσκεται η αξιοποίηση της περιουσίας για εμπορικούς, τουριστικούς, ενεργειακούς σκοπούς ή άλλες χρήσεις προς όφελος του σιδηροδρομικού (και όχι μόνο) κοινού.
Βέβαια, βασικοί στόχοι της διοίκησης του Οργανισμού Σιδηροδρόμων Ελλάδας παραμένουν, μεταξύ άλλων, η εκπόνηση και προώθηση ενός δεκαετούς πλάνου για το τεράστιο project της συντήρησης του σιδηροδρομικού δικτύου αλλά φυσικά και η αναζήτηση και εξεύρεση μιας ισορροπίας που θα «ρυθμίζει» τη σχέση του διαχειριστή της υποδομής με τις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις μέσω μιας πολυετούς συμφωνίας για τις χρεώσεις χρήσης του δικτύου (τα γνωστά τέλη).
Όσον αφορά στο μεγάλο - και εξαιρετικά κρίσιμο για την επιβίωση και αναβάθμιση του σιδηροδρομικού δικτύου - project της συντήρησης του σιδηροδρομικού δικτύου μέσω ΣΔΙΤ, συνδυάζοντας ευρωπαϊκές ενισχύσεις και ιδιωτική χρηματοδότηση, όπως σημείωσε ο κ. Πατέρας, η συμβασιοποίηση αναμένεται στις αρχές του 2023. Εν τω μεταξύ, το έργο αυτό αναμένεται να ενισχυθεί, βάσει του εθνικού σχεδίου που θα σταλεί στην Κομισιόν, με πόρους τουλάχιστον 130 εκατ. ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης. Το συνολικό δεκαετές πλάνο του ΟΣΕ, ύψους περίπου 1,2 δισ. ευρώ, θα καλύπτει με μεγάλες εργολαβίες συντήρησης και αναβάθμισης όλο το δίκτυο της χώρας (Νότιο, Κεντρικό, Βόρειο). Η συντήρησης του σιδηροδρομικού δικτύου, πέραν της πρακτικής ουσίας, αναμένεται να αποτελέσει και το «μοντέλο» ή τη «φιλοσοφία» λειτουργίας του ελληνικού σιδηρόδρομου για τα επόμενα χρόνια δεδομένου ότι επιδιώκει να αυξήσει το επίπεδο οργάνωσης, συντονισμού και πρόληψης σε θέματα συντήρησης του δικτύου ενώ παράλληλα θα επιδιώξει να αναδιαρθρώσει και να ενισχύσει το δυναμικό του Οργανισμού ώστε να έχει τη δυνατότητα και την κατάρτιση να διαχειριστεί και επικουρικά να υποστηρίξει αυτό τον στόχο αλλά και να υποστηρίξει την – ολοένα και πιο απαιτητική – λειτουργία του, κατά συνέπεια η κρισιμότητα του project είναι πολλαπλή.
Στην κρίσιμη διετία που μεσολαβεί, τα μεγάλα στοιχήματα για τον ΟΣΕ είναι δύο. Αφενός να κρατηθεί σε ικανοποιητική κατάσταση το δίκτυο και αφετέρου να ολοκληρωθούν τα έργα που τρέχουν, προκειμένου η συντήρηση να πατήσει σε ένα «καθαρό» δίκτυο χωρίς επικαλύψεις εργολαβιών, όπως συμβαίνει τις τελευταίες δεκαετίες.
Την ίδια ώρα, η διοίκηση του Οργανισμού Σιδηροδρόμων Ελλάδος (ΟΣΕ) έχει καλέσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων τις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις με θέμα συζήτησης τις χρεώσεις χρήσης του δικτύου. Απευθύνοντας πρόσκληση σε όλους τους συμμετέχοντες στο σιδηροδρομικό γίγνεσθαι της χώρας να συζητήσουν με ανοιχτά χαρτιά το μέλλον της σιδηροδρομικής αγοράς, ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ΟΣΕ, κ. Σπύρος Πατέρας, σημειώνει ότι «αναζητείται η χρυσή τομή ώστε η σιδηροδρομική αγορά να είναι συγχρόνως βιώσιμη για τον δημόσιο διαχειριστή της υποδομής και ελκυστική για τις ιδιωτικές εταιρείες», δίνοντας ιδιαίτερο βάρος στις εμπορευματικές μεταφορές και στην σύνδεσή τους με τις βιομηχανικές περιοχές και τα λιμάνια της χώρας. Η δυναμική της επένδυσης που έχει γίνει στο Ικόνιο μας δημιουργεί πρόσθετες υποχρεώσεις προκειμένου να ανταποκριθούμε στις απαιτήσεις που εκ των πραγμάτων δημιουργεί, μας δείχνει το δρόμο για την εμπορευματική ανάπτυξη του δικτύου στη χώρα και τη διασύνδεσή του με το ευρωπαϊκό σιδηροδρομικό σύστημα και αποτελεί μοχλό ανάπτυξης για την ελληνική οικονομία στην οποίο ο σιδηρόδρομος οφείλει να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο, σημειώνει ο κ. Πατέρας.
Η ισορροπία μεταξύ των τελών που πληρώνουν οι εταιρείες και των εσόδων που χρειάζεται ο ΟΣΕ για να καλύψει το άμεσο κόστος συντήρησης και αναβάθμισης της υποδομής συνιστά μια δύσκολη εξίσωση. Εξάλλου, η ελληνική αγορά, στην οποία κυριαρχεί η ιταλικών συμφερόντων ΤΡΑΙΝΟΣΕ, παραμένει εξαιρετικά περιορισμένη. Τα έσοδα του ΟΣΕ από τέλη υποδομής ανήλθαν το 2019 σε 16 εκατ. ευρώ, με την κρατική επιχορήγηση να παραμένει σταθερή στα 45 εκατ. ευρώ. Μια αύξηση είναι απαραίτητη για να ισοσκελίσει έσοδα και άμεσο κόστος αλλά αυτό προϋποθέτει μια minimum συνεννόηση με τη σιδηροδρομική αγορά. Ο εκσυγχρονισμός των υποδομών αναμένεται να βοηθήσει προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης των σιδηροδρομικών μεταφορών και κατ' επέκταση των εσόδων.
«Η μεγάλη πρόκληση είναι η ρύθμιση της σχέσης του διαχειριστή της υποδομής με τις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις. Δεν μπορούμε κάθε τόσο να θέτουμε νέες βάσεις. Αυτό το ζήτημα πρέπει να λυθεί για τα επόμενα 5-7 χρόνια, ώστε και οι εταιρείες να γνωρίζουν τα δεδομένα της αγοράς, τις απαιτήσεις του διαχειριστή, τα ζητήματα εκσυγχρονισμού και συντήρησης του δικτύου, αλλά αντίστοιχα να θέσει και ο διαχειριστής μέσω μιας αναπτυξιακής πολιτικής τα δεδομένα για το άνοιγμα της αγοράς», σημείωσε ο επικεφαλής του ΟΣΕ.
Με το βλέμμα λοιπόν στα τέλη υποδομής του 2022, όλοι οι παίκτες καλούνται να διαμορφώσουν από κοινού, μέσα στους επόμενους 2-3 μήνες, ένα πλαίσιο λειτουργίας, με στόχο τη συνολική ανάπτυξη του κλάδου πριμοδοτώντας ειδικά τις εμπορευματικές μεταφορές. Ο σχεδιασμός για το 2022 «βάζει μπροστά τις μηχανές» για υψηλότερα έσοδα από τέλη χρήσης υποδομής από αυτά του 2019, βάσει της αρχής της προοδευτικότητας. Σημειώνεται ότι για τα έτη 2020 και 2021 υπήρξε ευρωπαϊκό παράθυρο ελάφρυνσης των εταιρειών, με την κάλυψη από το κράτος της μείωσης των εσόδων που δημιούργησε η πανδημία στα έσοδα από τέλη -που για τη χώρα μας εκτιμάται γύρω στο 20%.
