Περίπου στο 50% του ετήσιου προϋπολογισμού για φάρμακα στα νοσοκομεία του ΕΣΥ ανέρχεται το νοσοκομειακό clawback (υποχρεωτικές επιστροφές) τo 2020, σύμφωνα με τα αποτελέσματα μελέτης του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης (ΔΠΘ), σχετικά με τις δαπάνες και τη χρηματοδότηση φαρμάκων του ΕΣΥ, κατά τη διάρκεια των τελευταίων 5 ετών.
«Το ποσό του clawback και του rebate κατά την πενταετία 2016-2019 ξεπέρασε το 1 δις και έκτοτε, σταθεροποιούμενο, το 2020 τρέχει με 0,5 δις. Είναι αριθμοί που θα πρέπει να μας ανησυχούν. Η συντριπτική πλειονότητα των δαπανών και του clawback προέρχεται από τα νοσοκομεία άνω των 400 κλινών, που αντιστοιχούν στα 30 από τα 130 νοσοκομεία της χώρας κι εκεί θα πρέπει να δοθεί το ανάλογο βάρος», ανέφερε ο επιστημονικός υπεύθυνος της μελέτης Νίκος Πολύζος, Καθηγητής Διοίκησης Υπηρεσιών Υγείας στο ΔΠΘ, στο πλαίσιο του συνεδρίου «Νοσοκομειακό Φάρμακο - Ιατροτεχνολογικός Εξοπλισμός: Νέα δεδομένα και προκλήσεις στη μετά Covid εποχή».
Από τη γενική μελέτη φάνηκε ότι τρεις κατηγορίες φαρμάκων (ATC2), τα αντινεοπλαστικά, τα αντιβιοτικά και τα αντιιικά, τα οποία ίσως αυξήθηκαν το 2020-2021 λόγω της πανδημίας, συνιστούν το 50% των καταναλώσεων και των δαπανών.
Τα ¾ της επιβάρυνσης αφορούν σε πρωτότυπα φάρμακα. Η συμμετοχή των γενοσήμων στο συνολικό clawback αυξήθηκε σημαντικά το 2019, κάτι που αποδίδεται στην αύξηση της μέσης τιμής τους και κατά συνέπεια στην αύξηση της αξίας πωλήσεων, σε μια χρονική στιγμή που η υπόλοιπη αγορά κινήθηκε πτωτικά.
Οι υποχρεωτικές επιστροφές αφορούν κυρίως σε συγκεκριμένο, μικρό αριθμό φαρμακευτικών κατηγοριών και επιβαρύνουν δυσανάλογα τις φαρμακευτικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στις κατηγορίες αυτές.
Ειδικότερα, το 63% του clawback των 5 σημαντικότερων φαρμάκων που αντιστοιχούν στην κατηγορία ATC4 αναλογεί σε τρεις εταιρείες και αποτελεί αντικίνητρο για την είσοδο νέων φαρμάκων στις κατηγορίες αυτές.
«Παρά την επιβεβλημένη χρήση οικονομικών εργαλείων (προϋπολογισμούς, διαγωνισμούς κ.ά.), η στόχευσή τους ήταν άμεση και βραχυπρόθεσμη. Δεν ήταν μακρόπνοα. Διαπιστώθηκαν αρνητικές επιπτώσεις, ελλείψεις φαρμάκων, ιδιαίτερα νέων και καινοτόμων και μετακύλιση της δαπάνης στις φαρμακευτικές εταιρείες, ιδιαίτερα στα πρωτότυπα φάρμακα.
Οι μηχανισμοί αυτόματων επιστροφών και λιγότερο οι εκπτώσεις επί του τζίρου δεν αποτελούν εργαλεία εξορθολογισμου της φαρμακευτικής δαπάνης, αλλά έναν οριζόντιο μηχανιστικό τρόπο μείωσης της φαρμακευτικής δαπάνης.
Η μη αντικατάσταση των μηχανισμών αυτών από σύγχρονα επιστημονικά εργαλεία απέτρεψε και αποτρέπει την εξοικονόμηση πόρων και την είσοδο καινοτόμων θεραπειών στα νοσοκομεία του ΕΣΥ», ανέφερε η Καθηγήτρια Οικονομικών της Υγείας, Τμήμα Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, Μαίρη Γείτονα, παρουσιάζοντας τα ευρήματα της μελέτης.
Τα «επίμαχα» φάρμακα
Σε επιμέρους πιλοτική μελέτη φάνηκε ότι, κατά την περίοδο 2016-2019, το 85,4% (109 εκατ. ευρώ) του συνολικού clawback σε 11 μεγάλα νοσοκομεία, κατανεμήθηκε σε τρεις φαρμακευτικές κατηγορίες σε επίπεδο ATC2: αντινεοπλασματικά και ανοσορυθμιστικοί παράγοντες, φάρμακα λοιμώξεων για συστηματική χρήση, για το αίμα και τα αιμοποιητικά όργανα.
Σε επίπεδο ATC4 πέντε κατηγορίες καλύπτουν σχεδόν το 50% (180 εκατ. ευρώ) του clawback. Πρόκειται για τα μονοκλωνικά αντισώματα, τα αντιιικά, θεραπείες κατά των λοιμώξεων και του HIV, τους εκλεκτικούς ανοσοκατασταλτικούς παράγοντες, τα αντινεοπλασματικά φάρμακα και τα αντιμηκυτιασικά για συστηματική χορήγηση.
Το 51,3% του συνολικού clawback της περιόδου στα 11 νοσοκομεία επιβαρύνθηκαν 7 φαρμακευτικές εταιρείες.
«Αυτό το ποσοστό πιθανότατα να είναι διαφοροποιημένο στο σύνολο των νοσοκομείων της Ελλάδας, αλλά σίγουρα είναι πάρα πολύ ενδεικτικό ότι λόγω της συγκέντρωσης του clawback στις συγκεκριμένες κατηγορίες, οι εταιρείες που δραστηριόποιούνται στις συγκεκριμένες κατηγορίες επιβαρύνονται και με το μεγαλύτερο ποσοστό του clawback», ανέφερε ο Απόστολος Λέτσιος, HS Manager, Σύμβουλος & PhD Candidate, ΔΠΘ.
Το μέγεθος της επιβάρυνσης αναδεικνύεται από το γεγονός ότι μία εξ αυτών των εταιρειών επιβαρύνθηκε το 18,4% του συνολικού clawback, για τη συγκεκριμένη περίοδο.
Οι 26 από τους 273 Κατόχους Άδειας Κυκλοφορίας (ΚΑΚ) φαρμάκων έχουν επιβαρυνθεί με το 80,4% του συνολικού clawback της περιόδου 2016-2019.
