Ανησυχία για περαιτέρω αύξηση τον Δεκέμβριο των τιμών ρεύματος και φυσικού αερίου, ή στην... καλύτερη περίπτωση διατήρησή τους σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, προκαλεί η αντίδραση των αγορών μετά την ανακοίνωση χθες της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Δικτύων της Γερμανίας, ότι αναστέλλεται η πιστοποίηση του αγωγού Nord Stream 2.
Είναι ενδεικτικό ότι, εντός λίγων ωρών μετά την ανακοίνωση, το συμβόλαιο Δεκεμβρίου στον ολλανδικό κόμβο διαπραγμάτευσης φυσικού αερίου TTF σημείωνε αύξηση 18%, αγγίζοντας τα 94,6 ευρώ ανά Μεγαβατώρα. Μία αύξηση που έρχεται σε αντίθεση με την τάση αποκλιμάκωσης που είχε ξεκινήσει να καταγράφεται από τις αρχές της προηγούμενης εβδομάδας, και η οποία είχε δημιουργήσει αισιοδοξία για «ξεφούσκωμα» του ενεργειακού κόστους.
Όπως σημειώνουν πηγές της αγοράς στο Insider.gr, ακόμη είναι νωρίς για να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα, καθώς θα χρειαστεί να περάσουν λίγες ημέρες ώστε να αποκρυσταλλωθεί η αντίδραση των αγορών στην εμπλοκή με τον Nord Stream 2. Ωστόσο, σπεύδουν να συμπληρώσουν πως η χθεσινή εκτίναξη αποτελεί σίγουρα αρνητική ένδειξη για το τι θα επακολουθήσει.
Σε αυτό το πλαίσιο, από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας διαμηνύεται ότι παρακολουθείται στενά η εξέλιξη των τιμών, ώστε να επανεκτιμηθεί η κατάσταση όποτε κριθεί αναγκαίο. Υπενθυμίζεται ότι η κυβέρνηση έχει προχωρήσει ήδη σε δύο αυξήσεις των επιδοτήσεων στους λογαριασμούς ρεύματος των νοικοκυριών και των μικρών επιχειρήσεων, καθώς το συνεχές ανοδικό ράλι των τιμών έχει ανατρέψει ισάριθμες φορές τους σχεδιασμούς.
Τον Δεκέμβριο οι επιπτώσεις στην ελληνική αγορά
Αξίζει να σημειωθεί πως το μερίδιο του φυσικού αερίου στην εγχώρια ηλεκτροπαραγωγή, σε συνδυασμό με τον τρόπο με τον οποίο υπολογίζεται η χονδρεμπορική τιμή, κάνει το χονδρεμπορικό κόστος ρεύματος να ακολουθεί τις αυξομειώσεις των τιμών αερίου. Επίσης, στην ελληνική αγορά η τιμολόγηση του αερίου σε ηλεκτροπαραγωγούς και προμηθευτές κατά κανόνα γίνεται με βάση τις τιμές του καυσίμου τον προηγούμενο μήνα.
Αυτό σημαίνει πως το αέριο που καταναλώνουν τον Νοέμβριο έχει τιμολογηθεί τον Οκτώβριο. Επομένως, το ύψος στο οποίο θα «κλειδώσει» το καύσιμο στο τέλος Νοεμβρίου θα καθορίσει την τιμή του αερίου (και του ρεύματος) τον Δεκέμβριο, επηρεάζοντας όπως είναι φυσικό και τις λιανικές τιμές των δύο ενεργειακών προϊόντων τον επόμενο μήνα.
Σύμφωνα με τους ίδιους κύκλους της αγοράς, η σταθμισμένη τιμή του καυσίμου έχει «κλειδώσει» τον Νοέμβριο στα 92 ευρώ ανά Μεγαβατώρα. Ωστόσο, τα στοιχεία για το πρώτο 15νθήμερο του Νοεμβρίου έδειχναν αισθητά μειωμένη τιμή αερίου για τον Δεκέμβριο – στα 74 ευρώ ανά Μεγαβατώρα. Μία εξέλιξη που ανέτρεψε η νέα χθεσινή ανοδική τάση του month ahead συμβολαίου στο TTF (στα 94 ευρώ), αλλάζοντας τα έως τώρα δεδομένα.
Ανησυχία για εκτροχιασμό τον υπόλοιπο Νοέμβριο
Όπως σημειώνουν χαρακτηριστικά, αν για τον υπόλοιπο μήνα το ολλανδικό συμβόλαιο διατηρηθεί στα αυξημένα επίπεδα των 94 ευρώ, τότε το αέριο θα «κλείσει» για τον Δεκέμβριο κοντά στα 85-86 ευρώ ανά Μεγαβατώρα, ουσιαστικά ροκανίζοντας την αποκλιμάκωση των ημερών του Νοεμβρίου που προηγήθηκαν. Το ίδιο θα συμβεί και με το χονδρεμπορικό κόστος του ρεύματος τον Δεκέμβριο, το οποίο επίσης δεν θα αποκλιμακωθεί. Επομένως, και ο επόμενος μήνας θα «τρέξει» σε συνθήκες ενεργειακής κρίσης.
Οι πηγές της ενεργειακής αγοράς εκφράζουν ωστόσο ανησυχίες ότι δεν αποκλείεται να συμβεί ένα ακόμη πιο δυσοίωνο σενάριο, δηλαδή οι τιμές να εκτροχιαστούν έως το τέλος Νοεμβρίου. Σε μία τέτοια περίπτωση, τα μεγαλύτερα άλματα τις επόμενες ημέρες μπορεί να οδηγήσουν τις τιμές στα επίπεδα των 120 ευρώ ανά Μεγαβατώρα.
Αν επιβεβαιωθούν αυτοί οι φόβοι, τότε ο Δεκέμβριος μπορεί να «κλείσει» με τη σταθμισμένη τιμή του καυσίμου πάνω από τον Νοέμβριο, δηλαδή σε ανώτερα επίπεδα από 92 ευρώ ανά Μεγαβατώρα. Κάτι που θα σήμαινε ακριβότερο φυσικό αέριο για τον επόμενο μήνα, προεξοφλώντας και ακριβότερη ηλεκτρική ενέργεια στην εγχώρια χονδρεμπορική αγορά.
Ακριβότερη πανευρωπαϊκά η εγχώρια χονδρεμπορική ρεύματος
Μία τέτοια εξέλιξη θα ερχόταν τη στιγμή που η ελληνική χονδρεμπορική αγορά είναι ήδη τον Νοέμβριο από τις ακριβότερες πανευρωπαϊκά, σε ορισμένα 24ωρα έχοντας μάλιστα τα σκήπτρα της υψηλότερης χονδρεμπορικής τιμής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η σημερινή ημέρα, με την τιμή της αγοράς Επόμενης Ημέρας να διαμορφώνεται στα 254,33 ευρώ ανά Μεγαβατώρα, μεγαλύτερη πανευρωπαϊκά και αυξημένη κατά 6,8% έναντι της Δευτέρας.
Πίσω από την Ελλάδα βρίσκεται η Ρουμανία με 248,46 ευρώ ανά Μεγαβατώρα, η Βουλγαρία με 248,09 ευρώ και η Ιταλία με 244,99 ευρώ. Αξίζει να σημειωθεί ότι το σημερινό πανευρωπαϊκό υψηλό της χώρας μας σημειώνεται με σχετικά μεγάλο μερίδιο ΑΠΕ στο εγχώριο μίγμα, το οποίο ανέρχεται στο 24,6%.
Όπως είναι φυσικό, το αποτέλεσμα είναι η μέση χονδρεμπορική τιμή τον Νοέμβριο να διαμορφώνεται σε υψηλότερα επίπεδα από τον προηγούμενο μήνα, στα 217,85 ευρώ ανά Μεγαβατώρα. Επομένως, αν τον Δεκέμβριο σημειωθεί ακόμη μεγαλύτερο άλμα, τότε οι αυξήσεις που θα «περάσουν» στα κυμαινόμενα τιμολόγια θα είναι ακόμη μεγαλύτερες, «ψαλιδίζοντας» περαιτέρω το όφελος από το γεγονός ότι η επιδότηση στους λογαριασμούς ρεύματος έχει υπερδιπλασιαστεί για το τελευταίο δίμηνο του έτους (στα 13 λεπτά του ευρώ ανά κιλοβατώρα).
Απόλυτος ρυθμιστής των τιμών αερίου οι ρωσικές εξαγωγές
Το δυσοίωνο σενάριο περαιτέρω επιδείνωσης των τιμών εδράζεται στο γεγονός ότι οι ρωσικές εξαγωγές αερίου αποτελούν στη δεδομένη συγκυρία τον απόλυτο ρυθμιστή του κόστους του καυσίμου στις ευρωπαϊκές αγορές. Είναι ενδεικτικό ότι η χαλάρωση των τιμών ξεκίνησε στις αρχές Νοεμβρίου, με την αύξηση από την Gazprom των ροών προς την Ευρώπη.
Ωστόσο, η χθεσινή απόφαση της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Δικτύων της Γερμανίας για τον αγωγό Nord Stream 2 ερμηνεύεται ως ένα πολιτικό μήνυμα της νέας κυβέρνησης του Βερολίνου προς τη Ρωσία, για την πλήρη συμμόρφωση της δεύτερης στο γερμανικό ρυθμιστικό πλαίσιο. Έτσι, καθιστά βάσιμες τις εκτιμήσεις για αντίδραση της Ρωσίας στο «πάγωμα» του αγωγού, με την εκ νέου μείωση των εξαγωγών αερίου.
Αναλυτές που παρακολουθούν στενά τη γεωπολιτική διάσταση των ενεργειακών, σημειώνουν πως σε αυτό το μπρα-ντε-φερ που διαμορφώνεται, διέξοδο θα μπορούσε να δώσει η ενίσχυση των εξαγωγών αμερικανικού LNG προς την Ευρώπη. Με δεδομένη ωστόσο την πολύ μεγάλη ζήτηση καυσίμου από τις αγορές της Ασίας, και σε υψηλότερες τιμές, αυτό θα μπορούσε να συμβεί μόνο με την αύξηση της παραγωγής αερίου στην άλλη όχθη του Ατλαντικού.
Η προοπτική αυτή πάντως δεν φαίνεται στον ορίζοντα, καθώς όλα δείχνουν πως οι αμερικανικές εταιρείες εκτιμούν ότι η κατανάλωση αερίου θα μειωθεί μακροπρόθεσμα, με συνέπεια να μην προχωρούν στις απαραίτητες επενδύσεις.
Παράταση της ενεργειακής κρίσης έως τον Μάρτιο
Αυτό που αξίζει να σημειωθεί είναι ότι τα σκαμπανεβάσματα των συμβολαίων στο ολλανδικό TTF γίνονται συγχρονισμένα για όλο το επόμενο τετράμηνο, δηλαδή για την περίοδο από τον Δεκέμβριο έως και τον Μάρτιο. Επομένως, η αγορά προεξοφλεί πως η ενεργειακή κρίση θα συνεχιστεί όλο τον χειμώνα, καλύπτοντας και το πρώτο τρίμηνο του 2022.
Οι λόγοι αποκλιμάκωσης μετά το τέλος του χειμώνα εδράζονται, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, στη μείωση της ζήτησης για αέριο, με την άνοδο των θερμοκρασιών. Σε αυτό το πλαίσιο, η τιμή αερίου για το συμβόλαιο Απριλίου στο TTF βρίσκεται στα επίπεδα των 40 ευρώ ανά Μεγαβατώρα.
Σύμφωνα με τα στελέχη της αγοράς, η συνέχιση της ενεργειακής κρίσης τον χειμώνα σημαίνει πως η προμήθεια αερίου θα γίνεται σε υψηλές τιμές, και όχι πως θα υπάρξει θέμα επάρκειας καυσίμου. Σε αυτό το πλαίσιο, θεωρούν υπερβολικές τις εκτιμήσεις του CEO της ελβετικής ενεργειακής εταιρείας Trafigura, Τζέρεμι Βέιρ, ο οποίος μιλώντας σε συνέδριο των Financial Times, τόνισε πως υπάρχει περίπτωση για επαναλαμβανόμενες διακοπές ρεύματος στην Ευρώπη αυτόν τον χειμώνα, λόγω μειωμένων αποθεμάτων αερίου.
