Στην «εισαγωγή» καλών πρακτικών από τη Νορβηγία, που έχουν ήδη επιτρέψει στη σκανδιναβική χώρα να κάνει σημαντικά και πετυχημένα βήματα στον μετασχηματισμό της τοπικής βιομηχανίας πετρελαίου και φυσικού αερίου, στο πλαίσιο της ενεργειακής μετάβασης, στοχεύει κοινό πρότζεκτ που «τρέχει» από τον περασμένο Απρίλιο η Ελληνική Διαχειριστική Εταιρία Υδρογονανθράκων (ΕΔΕΥ) με Νορβηγούς ερευνητές, μέσω του Χρηματοδοτικού Μηχανισμού του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) στην Ελλάδα, γνωστού ως ΕΕΑ Grants.
Το πρότζεκτ, το οποίο ολοκληρώνεται τον επόμενο Οκτώβριο, αφορά στον συνδυασμό του upstream με καινούριες ενεργειακές εφαρμογές, με έμφαση στα υπεράκτια αιολικά πάρκα και τη δέσμευση & αποθήκευση CO2 (CCS). Πρόκειται για δύο νεοαναδυόμενους κλάδους στους οποίους η Νορβηγία παίζει ήδη πρωταγωνιστικό ρόλο, αξιοποιώντας ως ανταγωνιστικό πλεονέκτημα τη μακροχρόνια τεχνογνωσία που έχει αναπτύξει στην εξόρυξη υδρογονανθράκων.
Η μελέτη που εκπονείται στο πλαίσιο του πρότζεκτ έχει ήδη καταλήξει σε κάποια προκαταρκτικά συμπεράσματα. Όπως για παράδειγμα ότι η Ελλάδα, ως παράκτια χώρα με εξαιρετικά ανεπτυγμένο ναυτιλιακό κλάδο, θα μπορούσε να εξετάσει την προοπτική ανάπτυξης υπεράκτιου κλάδου CCS και τη δημιουργία ενός δικτύου μεταφοράς CO2 μέσω πλοίων στη Μεσόγειο, εμπνεόμενη από το μοντέλο της Νορβηγίας που επιδιώκει να αναδειχθεί σε κόμβο για δέσμευση και αποθήκευση, παρέχοντας λύσεις στις γειτονικές της βιομηχανικές χώρες της Βόρειας Ευρώπης.
Ένα άλλο συμπέρασμα που έχει εξαχθεί είναι ότι, λαμβάνοντας υπόψη πως η Νορβηγία υπέδειξε την Αρχή Ασφάλειας του Κλάδου Πετρελαίου (Petroleum Safety Authority) ως τον εποπτικό φορέα για την ανάπτυξη των υπεράκτιων αιολικών πάρκων, λόγω των ισχυρών δεσμών που αναπτύχθηκαν μεταξύ του upstream και των offshore αιολικών, αντίστοιχο μοντέλο θα μπορούσε να εφαρμοστεί και στην Ελλάδα.
Αναπτυξιακές προοπτικές
«Στόχος της ΕΔΕΥ είναι να μεταφερθούν στη χώρα μας τεχνικές και διδάγματα από την ανάπτυξη αυτών των καινούριων τομέων, κρίσιμων για την επίτευξη των στόχων της ενεργειακής μετάβασης. Στην περίπτωση της Ελλάδας, ο συνδυασμός τους με το upstream θα μπορούσε επιπλέον να αποτελέσει έναυσμα για να ενισχυθεί η έρευνα και παραγωγή φυσικού αερίου», σημειώνει στο insider.gr ο Αριστοφάνης Στεφάτος, Διευθύνων Σύμβουλος της Διαχειριστικής Εταιρίας.
Πέρα από την τεχνολογική «συγγένεια» με το upstream, η Νορβηγία επικεντρώνεται στους δύο αυτούς κλάδους καθώς εκτιμά ότι θα παίξουν κομβικό ρόλο στην επίτευξη του στόχου για κλιματική ουδετερότητα έως το 2050, έχοντας παράλληλα θετικό οικονομικό πρόσημο. Απόδειξη το γεγονός ότι η χώρα χρηματοδοτεί με 3 δισ. δολάρια το πρώτο πρότζεκτ μεγάλης κλίμακας (πρότζεκτ Longship) για τη δέσμευση εκπομπών CO2 από βιομηχανίες και την αποθήκευσή τους σε έναν υποθαλάσσιο γεωλογικό σχηματισμό.
«Τα υπεράκτια αιολικά, η δέσμευση & αποθήκευση CO2 και η έρευνα & παραγωγή φυσικού αερίου δεν απαντούν μόνο στις ενεργειακές ανάγκες χωρών όπως η Νορβηγία και η Ελλάδα, αλλά και μπορούν να ενισχύσουν τις αναπτυξιακές προοπτικές των οικονομιών τους. Έτσι, για παράδειγμα, αν η Ελλάδα αποκτήσει προβάδισμα στην περιοχή στην ανάπτυξη offshore αιολικών, θα δημιουργήσει πρώτη μια εφοδιαστική αλυσίδα για τον απαραίτητο εξοπλισμό, ώστε να εξάγει τεχνογνωσία και προϊόντα στα γειτονικά κράτη. Στα υπεράκτια αιολικά μπορεί να υπάρξει εκτεταμένη και αμοιβαία επωφελής συνεργασία με τη Νορβηγία, καθώς η Ελλάδα διαθέτει υψηλά καταρτισμένο δυναμικό και σημαντικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε εμπλεκόμενους κλάδους. Αυτό παράλληλα σημαίνει ότι πληροί τις προϋποθέσεις να εξελιχθεί σε περιφερειακό τεχνολογικό hub για αυτή την αναδυόμενη τεχνολογία ΑΠΕ», υπογραμμίζει στο insider.gr ο Frode Overland Andersen, πρέσβης της Νορβηγίας στην Ελλάδα και την Κύπρο.
«Παράλληλα, όπως δείχνει το πρότζεκτ Longship, στη Νορβηγία εκτιμούμε ακράδαντα ότι μπορεί να δημιουργηθεί ένα βιώσιμο εμπορικό μοντέλο για τη δέσμευση και αποθήκευση CO2 (CCS) σε βιομηχανική κλίμακα, το οποίο περιλαμβάνει και εισαγωγές ρύπων από εργοστασιακές μονάδες όμορων κρατών. Με την ίδια λογική, αν και σε αυτή την περίπτωση η Ελλάδα "κόψει το νήμα" πρώτη στην περιοχή, θα μπορούσε να γίνει περιφερειακός κόμβος και στη χρήση του CCS, με τις υποδομές της να εξυπηρετούν βιομηχανίες και από τις γειτονικές χώρες», συμπληρώνει.
Ενδείξεις για σημαντικά κοιτάσματα αερίου
Η μελέτη τιτλοφορείται «Ανασκόπηση του Μετασχηματισμού της Νορβηγικής Βιομηχανίας Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου κατά την Ενεργειακή Μετάβαση και η εφαρμογή της στην Ελλάδα», ενώ έχει ενταχθεί στον Χρηματοδοτικό Μηχανισμό 2014–2021 του Ευρωπαϊκού EEA Grants. Οι επιχορηγήσεις του ΕΟΧ προέρχονται από τη Νορβηγία, την Ισλανδία και το Λιχτενστάιν, αποσκοπώντας στη μείωση των οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων και στην ενδυνάμωση των διμερών σχέσεων με 15 ευρωπαϊκές χώρες, ανάμεσα στις οποίες είναι και η Ελλάδα.
Με τη μαζική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, τα υπεράκτια αιολικά πάρκα θα έχουν κομβική σημασία στην απανθρακοποίηση του ηλεκτρικού συστήματος. Επίσης, η τεχνολογία CCS εκτιμάται ότι μπορεί να βοηθήσει τη μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος ενεργοβόρων βιομηχανιών, για τις οποίες είναι δύσκολο να βρεθεί κάποια εναλλακτική λύση για την κατανάλωση ορυκτών καυσίμων. Επίσης, η ίδια τεχνολογία έχει ρόλο «κλειδί» στην παραγωγή μπλε υδρογόνου, με πρώτη ύλη φυσικό αέριο.
Ο σχεδιασμός αυτός εδράζεται στην παραδοχή ότι το φυσικό αέριο θα συνεχίσει να έχει για αρκετά ακόμη χρόνια θέση στο ενεργειακό μίγμα, αποτελώντας το καθαρότερο καύσιμο για τους σταθμούς βάσης που είναι απαραίτητοι στο ηλεκτρικό σύστημα, παραδοχή που διατυπώνεται και στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα.
«Υπάρχουν ενδείξεις ότι η Ελλάδα διαθέτει σημαντικά κοιτάσματα φυσικού αερίου, που θα μπορούσαν ενδεχομένως ακόμη και να εξαλείψουν τις εισαγωγές. Επομένως, αποστολή της ΕΔΕΥ είναι να δημιουργήσει πρόσφορο έδαφος για την πραγματοποίηση των ερευνών, που θα δώσουν τελεσίδικη απάντηση», επισημαίνει ο κ. Στεφάτος.
Συνέργειες υπεράκτιων αιολικών & upstream
Για να δημιουργηθεί αυτό το πρόσφορο έδαφος, στόχος της Διαχειριστικής Εταιρίας είναι να διευκολύνει την ανάπτυξη των νέων ενεργειακών εφαρμογών, που πληρούν τις προϋποθέσεις να λειτουργήσουν ως καταλύτης ώστε να δοθεί εκ νέου ώθηση στον κλάδο του upstream στη χώρα μας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι συνέργειες που μπορούν να υπάρξουν μεταξύ των υπεράκτιων αιολικών και του upstream, και οι οποίες θα προκύψουν από την ίδια την αγορά, χωρίς δηλαδή κανενός είδους θεσμική ή άλλη ρυθμιστική πριμοδότηση.
«Ουσιαστικά, αυτό που επιδιώκεται είναι να επαναληφθεί και στη χώρα μας ό,τι συμβαίνει κατά κόρον διεθνώς, όπου οι εταιρίες που δραστηριοποιούνται στο upstream συνδυάζουν τη δραστηριότητα αυτή με τα υπεράκτια αιολικά. Ένα σημαντικός λόγος είναι πως οι δύο δραστηριότητες είναι αλληλοσυμπληρούμενες επιχειρηματικά: τα offshore αιολικά έχουν μικρό επενδυτικό ρίσκο αλλά μικρή απόδοση κεφαλαίων, ενώ οι έρευνες υδρογονανθράκων μεγάλο ρίσκο, με εξίσου όμως μεγάλη δυνητική απόδοση», συμπληρώνει ο κ. Στεφάτος.
Ένας βασικός ακόμη λόγος είναι πως και για τα offshore αιολικά και την offshore εξόρυξη υδρογονανθράκων χρησιμοποιούνται παρόμοιες τεχνολογίες. Σε αυτό το πλαίσιο, στη Νορβηγία τα πρώτα offshore αιολικά πάρκα δημιουργήθηκαν για την ηλεκτροδότηση θαλάσσιων πλατφορμών εξόρυξης φυσικού αερίου, ενώ η πλειονότητα των υπεράκτιων αιολικών έχουν αναπτυχθεί από εταιρείες που προέρχονται από τη βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Καθαρός εξαγωγέας ενέργειας
Στόχος του πρότζεκτ με τη Νορβηγία είναι να «μεταφερθούν» στην Ελλάδα εκείνες οι πρακτικές που θα δημιουργήσουν τις συνθήκες για να υλοποιηθούν και στη χώρα μας επενδυτικά σχέδια σε όλο το σχετικό εύρος υπεράκτιων έργων, από υπεράκτια αιολικά έως και εξόρυξη αερίου σε θαλάσσιες γεωτρήσεις. Σχέδια που αν ευοδωθούν, θα επιτρέψουν επίσης η εγχώρια τεχνογνωσία που θα αναπτυχθεί για την ανάπτυξη offshore αιολικών, να μειώσει και το κόστος του upstream στις ελληνικές θάλασσες.
Παράλληλα, ο συνδυασμός της ανάπτυξης νέων ενεργειακών τεχνολογιών με την αξιοποίηση των πιθανών κοιτασμάτων φυσικού αερίου θα ενισχύσει την ευρωστία και τη μελλοντική ανταγωνιστικότητα του εθνικού ενεργειακού συστήματος και θα δώσει την ευκαιρία στη χώρα μας να γίνει μελλοντικά καθαρός εξαγωγέας ενέργειας.
Η επιτυχία του εγχειρήματος εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ικανότητα της Ελλάδας να κερδίσει την πρόκληση της εφοδιαστικής αλυσίδας και να κεφαλαιοποιήσει τις συνέργειες στην ανάπτυξη ενός πλήρως ολοκληρωμένου ενεργειακού συστήματος, το οποίο αξιοποιεί αποτελεσματικά τα πιθανά κοιτάσματα φυσικού αερίου της. Είναι επίσης σημαντικό να διαμορφωθεί ένα μοντέρνο ρυθμιστικό πλαίσιο, το οποίο θα προσφέρει υψηλή διαφάνεια και αποδοτικότητα και θα είναι ελκυστικό για τους πιθανούς επενδυτές.
