Με γεμάτο «κουμπαρά» θα αφήσει το 2021 νοικοκυριά και επιχειρήσεις, καθώς η άνοδος του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος, το οποίο στηρίχθηκε εξ αρχής από δημοσιονομικά μέτρα, αλλά και η δυναμική ανάκαμψη της οικονομίας από το β΄ εξάμηνο του έτους, θα οδηγήσουν σε αύξηση των καταθέσεων άνω των 10 δισ. ευρώ.
Μεθαύριο, 29 Δεκεμβρίου, θα ανακοινωθούν από την ΤτΕ τα στοιχεία για τις καταθέσεις (και τις χορηγήσεις) μέχρι τα τέλη Νοεμβρίου. Με βάση τα μέχρι στιγμής δημοσιευθέντα στοιχεία της ΤτΕ, από τον Ιανουάριο του 2021 μέχρι και τον Οκτώβριο, νοικοκυριά και επιχειρήσεις είχαν σωρεύσει ήδη καταθέσεις 10,1 δισ. ευρώ. Το ποσό είναι χαμηλότερο μεν από τα 12,8 δισ. της αντίστοιχης περιόδου του 2020, αλλά αξιοσημείωτο δεδομένης της απότομης συρρίκνωσης που σημείωσε η οικονομική δραστηριότητα από το ξέσπασμα της πανδημίας το 2020 και η οποία συνεχίστηκε μέχρι και τις αρχές του 2021.
Με τα μέχρι στιγμής στοιχεία, οι καταθέσεις των νοικοκυριών έχουν αυξηθεί κατά 6 δισ. ευρώ (ή 5%) και ο ετήσιος ρυθμός αύξησής τους επιταχύνθηκε ελαφρά από το 2020.
Η ανοδική πορεία των καταθέσεων των νοικοκυριών το 2020 και το 2021 συνδέεται με την άνοδο του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος, το οποίο στηρίχθηκε εξ αρχής από δημοσιονομικά μέτρα. Ενδεικτικά, το 2020 και το δεκάμηνο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2021 δημοσιονομικές δαπάνες ύψους περίπου 2,7 δισ. ευρώ και 2 δισ. ευρώ αντιστοίχως αφορούσαν την καταβολή αποζημίωσης ειδικού σκοπού σε μισθωτούς και αυτοαπασχολούμενους που περιλαμβάνονται στον τομέα των νοικοκυριών. Επιπρόσθετα, σημαντικό μέρος της ενίσχυσης με τη μορφή της επιστρεπτέας προκαταβολής, η οποία ανήλθε συνολικά σε 5,5 δισ. ευρώ το 2020 και 2,8 δισ. ευρώ το 2021 (μέχρι τον Μάιο, οπότε έληξε η ισχύς του μέτρου), χορηγήθηκε προς ατομικές επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες και συνεπώς πιστώθηκε σε καταθέσεις που ταξινομούνται στον τομέα των νοικοκυριών.
Η αύξηση των καταθέσεων των νοικοκυριών συνέχισε να είναι και αποτέλεσμα της αβεβαιότητας και του περιορισμού της κατανάλωσης. Τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης, που σε γενικευμένη μορφή διήρκεσαν μέχρι το Μάιο του 2021, αναπόφευκτα περιόρισαν τις δυνατότητες πραγματοποίησης καταναλωτικών δαπανών, ενώ η αβεβαιότητα που δημιουργήθηκε ως προς τις προοπτικές της απασχόλησης συνέβαλε επίσης σε ενίσχυση της αποταμίευσης των νοικοκυριών για λόγους πρόνοιας.
Ωστόσο στη συνέχεια, κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2021, η δυναμική ανάκαμψη της οικονομίας, που άρχισε να αντανακλάται και σε αξιοσημείωτη άνοδο των ροών εξαρτημένης απασχόλησης (κυρίως στους τομείς του λιανεμπορίου και του τουρισμού), καθώς αποκλιμακώνονταν σταδιακά τα δημοσιονομικά μέτρα στήριξης, επηρέασε ευνοϊκά την πορεία των καταθέσεων των νοικοκυριών. Όπως επισημαίνει η ΤτΕ, οι καταθέσεις των νοικοκυριών την περίοδο αυτή εξακολούθησαν να αυξάνονται, παρά την περαιτέρω συρρίκνωση του υπολοίπου των στεγαστικών και των καταναλωτικών δανείων.
Άνοδο, αν και αυτή περιορίστηκε στο μισό αυτής του 2020, σημείωσαν και οι καταθέσεις των επιχειρήσεων.
Οι επιχειρηματικές καταθέσεις αυξήθηκαν κατά 3,5 δισ. ευρώ (ή 11%) το δεκάμηνο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2021, σε σύγκριση με 6,3 δισ. ευρώ την αντίστοιχη περίοδο πέρυσι, αντιπροσωπεύοντας το 34% της σωρευτικής ροής καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα την περίοδο αυτή, έναντι 50% περίπου το 2020.
Σύμφωνα με τις διαπιστώσεις της ΤτΕ, στη διάρκεια του 2020 και τους πρώτους μήνες του 2021, πολλές επιχειρήσεις προσέφυγαν στο σχηματισμό αποθεμάτων ρευστότητας μέσω της αύξησης του τραπεζικού δανεισμού τους και των άμεσων κρατικών ενισχύσεων που έλαβαν λόγω του περιορισμού των εσόδων τους κατά την αρχική φάση της πανδημίας. Επιπρόσθετα, η ρευστότητα των επιχειρήσεων ενισχύθηκε από τα μέτρα αναστολής πληρωμών δανειακών και φορολογικών υποχρεώσεων και την αναβολή πραγματοποίησης επενδυτικών δαπανών, ενώ ορισμένες μεγάλες επιχειρήσεις είχαν τη δυνατότητα να αντλήσουν πόρους μέσω της έκδοσης εταιρικών ομολόγων στην εγχώρια και τη διεθνή αγορά.
Από το β΄ τρίμηνο του 2021 όμως, η σημαντική ανάκαμψη των λιανικών πωλήσεων και των τουριστικών εισπράξεων τόνωσαν τα έσοδα των επιχειρήσεων. Κατά συνέπεια, ο ρυθμός ανόδου των επιχειρηματικών καταθέσεων, αφού σημείωσε απότομη επιτάχυνση μέχρι τα τέλη του 2020, στη συνέχεια υποχώρησε σταδιακά στη διάρκεια του 2021, αλλά παρέμεινε σε υψηλά επίπεδα (Οκτώβριος 2021: 21,2%, Δεκέμβριος 2020: 39,3%).
Το μερίδιο συμμετοχής των καταθέσεων των ΜΧΕ στο σύνολο των καταθέσεων του εγχώριου ιδιωτικού τομέα συνέχισε να ενισχύεται το δεκάμηνο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2021, φθάνοντας κατά μέσο όρο το 20%, έναντι 18% το 2020, ενώ εκείνο των νοικοκυριών υποχώρησε περαιτέρω σε 77% από 79% κατά μέσο όρο το 2020.
