Το «πρώτο βήμα» μιας διαδικασίας που θα καταλήξει στην ανάδειξη «νικητών» - αναδόχων μέσα στο πρώτους μήνες του 2023 γίνεται σήμερα με την κατάθεση φακέλων εκδήλωσης ενδιαφέροντος για τους 6 ξεχωριστούς σιδηροδρομικούς διαγωνισμούς, συνολικούς ύψους 4 δισ. ευρώ, που προωθούν το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών και ο φορέας ΕΡΓΟΣΕ.
Μετά από την έγκριση για χορήγηση παράτασης επτά ημερών, που κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή που περιήλθε σε γνώση των αρμοδίων ακριβώς πριν από μία εβδομάδα, σήμερα το πρωί οι εγχώριοι κατασκευαστικοί όμιλοι σε συνεργασία είτε μεταξύ τους είτε με διεθνή σχήματα και ξένους «παίκτες» - παρόχους, καλούνται να «ενεργοποιήσουν» στο σύστημα τις συμμετοχές τους. Πολλά έχουν γραφτεί και ακουστεί για τις συνεργασίες και τα πιθανά γκρουπ, ωστόσο, δεν χρειάζεται να επανέλθουμε, άλλωστε το τοπίο θα ξεκαθαρίσει άμεσα.
Πρόκειται για τα έργα που στόχο έχουν να συνδέσουν βασικά λιμάνια της χώρας με το σιδηροδρομικό δίκτυο, θεωρούνται προτεραιότητας και έχουν ενταχθεί στον σχεδιασμό του υπουργείο αλλά και ευρύτερα της κυβέρνησης ώστε η Ελλάδα στον τομέα των logistics και των συνδυασμένων μεταφορών να αποκτήσει ενισχυμένο ρόλο της ως διαμετακομιστικό hub της ευρύτερης περιοχής.
Όπως πάντως αναφέρουν πηγές της αγοράς που παρακολουθούν το θέμα, το προσεχές διάστημα με ορίζοντα έως το πρώτο τρίμηνο του 2023, ή ίσως λίγο αργότερα εάν προκύψουν ανατροπές (π.χ. εκατέρωθεν ενστάσεις – προσφυγές ή άλλες εξωγενείς ανατροπές) αναμένεται «πυκνό» διεργασιών. Η διοίκηση της ΕΡΓΟΣΕ αλλά και το υπουργείο δείχνουν διατεθειμένοι να μη χάσουν χρόνο.
Μετά την αρχική φάση και την προεπιλογή (όπου θα κριθεί αν οι φάκελοι εκδήλωσης ενδιαφέροντος πληρούν συγκεκριμένα τεχνικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά), σύντομα, αν όχι στα τέλη Φεβρουαρίου τότε μέσα στον Μάρτιο-Απρίλιο, η ΕΡΓΟΣΕ αναμένεται να περάσει τη διαδικασία στην επόμενη φάση της όπου σταδιακά θα εκκινήσει ο ανταγωνιστικός διάλογος (γνωστό και ως Β1 στάδιο). Δηλαδή το μοντέλο με το οποίο θα γίνουν οι διαγωνισμοί, όπου θα εκκινήσουν οι επαφές, συζητήσεις, διαβουλεύσεις κ.α. με ενδιαφερόμενους, με τους ομίλους κ.λπ. Θα τεθούν επί τάπητος βασικά ζητήματα ώστε να προκύψουν οι τεχνικές λύσεις, βάσει μελετών που έχουν γίνει, να γίνει η ανάλυση κόστους και άλλες διαδικασίες ώστε να καταλήξει η ΕΡΓΟΣΕ στις βέλτιστες και βιώσιμες επιλογές.
Όπως σημειώνουν στελέχη του χώρου, εάν δεν προκύψουν προσφυγές και ενστάσεις, τότε για κάποια από τα 6 projects, που μάλλον είναι κάπως πιο εύκολα ή «ώριμα» (π.χ. τα έργα προς τα λιμάνια Ραφήνας, Λαυρίου, ή η σύνδεση με τον ΟΛΘ), οι διαδικασίες θα «τρέψουν» γρηγορότερα και θα έχουμε «βασικά σενάρια» σε διάστημα 4-5 μηνών από την έναρξη του διαλόγου. Ενώ για τα μεγαλύτερα έργα σε προϋπολογισμό, π.χ. αυτά στη Βόρεια Ελλάδα, ίσως χρειαστεί περισσότερος χρόνος ωρίμανσης, έως και 6-8 μηνών. Κατά συνέπεια, εφόσον όλα πάνε καλά και βάσει αρχικών σχεδιασμών, τα πορίσματα του διαλόγου και τα παραδοτέα αναμένονται για κάποιους διαγωνισμούς προς τα τέλη του 2022 και για άλλους αρχές 2023, όπου και θα προκύψουν οι τελικές μελέτες (μπορεί να γίνει και σύνθεση από διαφορετικές προτάσεις).
Βάσει αυτών που θα «κλειδώσουν» το υπουργείο και η ΕΡΓΟΣΕ, οι όμιλοι θα κληθούν να υποβάλουν προσφορές και προϋπολογισμούς έργων μάλλον μέσα στους πρώτους μήνες του 2023, ώστε ακολούθως να έχουμε και αναδόχους. Όλα αυτά βέβαια, βάσει όσων μέχρι πρότινος φέρονταν να έχουν στο μυαλό τους οι αρμόδιοι φορείς. Σε κάθε περίπτωση, θα χρειαστεί πολλή δουλειά γιατί συνήθως η διαδικασία με τον ανταγωνιστικό διάλογο, τουλάχιστον με παλιότερα δεδομένα, ήταν σχετικά μακρά, αν και φαίνεται ότι στην ΕΡΓΟΣΕ επιθυμούν γρήγορα και σφιχτά χρονοδιαγράμματα. Θεωρητικά, τα έργα θα ξεκινήσουν τέλη 2023 με αρχές 2024 (απαιτούνται εγκρίσεις πρώτα κ.λπ.), ενώ θα χρειαστεί και σημαντική κατασκευαστική περίοδος, κατά συνέπεια σε πρώτη φάση το καταληκτικό όριο ολοκλήρωσης τίθεται για τα τέλη 2027, αλλά ίσως μεταφερθεί για λίγο αργότερα καθώς μέχρι τότε η Ελλάδα γενικότερα θα είναι «εργοτάξιο» και παράλληλα θα υλοποιούνται πολλά έργα.
Όσον αφορά στο χρηματοδοτικό σκέλος, που μόνο εύκολο δεν είναι, τα σιδηροδρομικά αυτά έργα διεκδικούν πόρους από το CEF, δηλαδή το ευρωπαϊκό πρόγραμμα στο Connecting Europe Facility (CEF), ίσως και από το ΕΣΠΑ 2021-2027. O χρηματοδοτικός μηχανισμός της Ε.Ε. καλύπτει έργα με μελετητική ωριμότητα και στο παρελθόν έχει χρηματοδοτήσει άλλα ελληνικά σιδηροδρομικά. Βέβαια, διαθέτει συγκεκριμένους πόρους για την Ελλάδα (λιγότερους από τα 4 δις ευρώ που είναι το συνολικό κόστος των 6 projects), ωστόσο, στην κυβέρνηση και στην ΕΡΓΟΣΕ παλιότερα ήταν αισιόδοξοι ότι μπορούν να διεκδικήσουν περισσότερα κεφάλαια. Πάντως, δεδομένου ότι κάποια έργα είναι ωριμότερα σε σχέση με άλλα (μελέτες, περιβαλλοντικές εγκρίσεις κ.α.), ενδέχεται τα αιτήματα για χρηματοδότηση να μην «φεύγουν» μαζικά προς την Ε.Ε. αλλά τμηματικά, δηλαδή πρώτα για τα projects που ολοκληρώνονται οι τελικές μελέτες. Κατά πληροφορίες μάλιστα, ήδη είναι σε καλό δρόμο χρηματοδοτήσεις αρκετών εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ για συγκεκριμένα έργα.
Ποια είναι τα 6 έργα:
• Το έργο με τίτλο «ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΝΕΑΣ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ-ΤΟΞΟΤΕΣ» είναι εκτιμωμένου προϋπολογισμού ύψους 1,688 δισ. ευρώ (με ΦΠΑ 2.093.343.200 €).
• Το έργο με τίτλο «ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΜΕ ΔΙΠΛΑΣΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ – ETCS ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΚΙΝΗΣΗΣ ΤΗΣ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ ΣΤΟ ΤΜΗΜΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗ-ΟΡΜΕΝΙΟ» έχει εκτιμώμενο προϋπολογισμό 1,077 δισ. ευρώ (με ΦΠΑ 1.337.092.000 €).
• Το έργο με τίτλο «ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΔΙΠΛΗΣ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ ΚΙΑΤΟ – ΠΑΤΡΑ ΣΤΟ ΤΜΗΜΑ ΡΙΟ - ΝΕΟΣ ΛΙΜΕΝΑΣ ΠΑΤΡΩΝ» είναι εκτιμωμένου προϋπολογισμού 476.500.000 ευρώ (με ΦΠΑ 591.480.000 €).
• Το έργο με τίτλο «ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΝΕΑΣ ΠΡΟΑΣΤΙΑΚΗΣ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ ΣΤΟ ΤΜΗΜΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΟΜΒΟ ΚΟΡΩΠΙΟΥ ΕΩΣ ΤΟ ΛΑΥΡΙΟ ΚΑΙ ΤΟΝ ΛΙΜΕΝΑ ΛΑΥΡΙΟΥ» είναι εκτιμωμένου προϋπολογισμού ύψους 390.500.000 ευρώ (με ΦΠΑ 484.840.000 €).
• Το έργο με τίτλο «ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΝΕΑΣ ΠΡΟΑΣΤΙΑΚΗΣ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΤΗΣ ΡΑΦΗΝΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΛΙΜΕΝΑ ΡΑΦΗΝΑΣ ΜΕ ΤΟ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ» είναι εκτιμωμένου προϋπολογισμού 308.600.000 ευρώ (με ΦΠΑ 383.160.000€).
• Το έργο «ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΗΣ ΣΥΝΔΕΣΗΣ ΤΟΥ 6ου ΠΡΟΒΛΗΤΑ ΛΙΜΕΝΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ & ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΠΡΟΑΣΤΙΑΚΟΥ ΔΥΤΙΚΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ» έχει εκτιμώμενο προϋπολογισμού 53.400.000 ευρώ (με ΦΠΑ 66.340.000 €).
Ο Ανταγωνιστικός Διάλογος, όπως έχει αναφέρει ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΡΓΟΣΕ, Χρ. Βίνης, αποτελεί ένα σύγχρονο εργαλείο για τη δημοπράτηση μεγάλων και πολύπλοκων έργων με οφέλη όπως:
• Επίσπευση της διαδικασίας ωρίμανσης των έργων,
• Διασφάλιση της αρτιότερης τεχνικής λύσης, ως αποτέλεσμα διαβούλευσης μεταξύ των διαγωνιζομένων,
• Δυνατότητα εφαρμογής καινοτόμων λύσεων,
• Ο Ανάδοχος γίνεται Κύριος της Μελέτης του έργου,
• Διασφάλιση τήρησης των χρονοδιαγραμμάτων υλοποίησης.
