Δυσοίωνο προβλέπει το μέλλον η πλειοψηφία των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στο λιανεμπόριο και τη βιομηχανία των ταχείας κυκλοφορίας καταναλωτικών αγαθών (FMCG), στη σκιά των μεγάλων προκλήσεων που δημιουργούν ο πόλεμος στην Ουκρανία, αλλά και η επίδραση των ανατιμήσεων σε ένα ευρύ φάσμα της οικονομίας.
Όπως προκύπτει από την τελευταία έρευνα του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ), η οποία βασίστηκε στις απόψεις των στελεχών του κλάδου, το επιχειρηματικό περιβάλλον για τις επιχειρήσεις τροφίμων κρίνεται ιδιαίτερα απαιτητικό, ενώ η αρνητική κατάσταση που καταγράφεται είναι δύσκολο να αναστραφεί άμεσα.
Σύμφωνα με το ΙΕΛΚΑ, η πλειοψηφία των επιχειρήσεων - σε ποσοστό 56% - αναμένει χειρότερο οικονομικό αποτέλεσμα ως προς την κερδοφορία της το 2022, ενώ μόλις 11% αναμένει καλύτερο οικονομικό αποτέλεσμα. Πρακτικά μια στις τέσσερις επιχειρήσεις του κλάδου του λιανεμπορίου και της βιομηχανίας τροφίμων αναμένει ζημιές το 2022, ενώ μόλις μια στις δύο αναμένει κέρδη. Ωστόσο και από εκείνες που αναμένουν κέρδη, οι μισές εταιρείες αναμένουν οριακά κέρδη κάτω του 2%.
Τον κύριο ρόλο σε αυτή την εξέλιξη έχει διαδραματίσει η αύξηση του κόστους, οι ανατιμήσεις και η προσπάθεια συγκράτησης των τιμών. Σύμφωνα με τα στελέχη του κλάδου το κόστος ενέργειας είναι ο σημαντικότερος παράγοντας με το 100% των ερωτώμενων να αναγνωρίζουν αυτό το κόστος ότι επηρεάζει πολύ (15%) ή πάρα πολύ (85%) αυξητικά τις τιμές. Αντίστοιχα μεγάλη σημασία δίνεται στις διεθνείς τιμές πρώτων υλών με 98% (71% πάρα πολύ και 27% πολύ) και στα κόστη μεταφορών με 97% (61% πάρα πολύ και 36% πολύ) που σχετίζονται με τα καύσιμα. Για το σύνολο των ερωτώμενων ο πόλεμος στην Ουκρανία επιδρά αυξητικά στις τιμές των προϊόντων, 12% λίγο, 41% πολύ και 47% πάρα πολύ. Οι υπόλοιπο παράγοντες που καταγράφονται στη μελέτη επιδρούν και αυτοί αυξητικά στις τιμές σύμφωνα με τα στελέχη της αγοράς, αλλά με μικρότερη ένταση από τους προαναφερθέντες παράγοντες. Οι παράγοντες αυτοί κατά σειρά σημαντικότητας είναι οι έμμεσοι φόροι, το εργασιακό κόστος, η νομισματική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα κόστη της πανδημίας και το κόστος δανεισμού.
Τα στοιχεία αυτά επιβεβαιώνουν τη μεγάλη ένταση των πληθωριστικών πιέσεων και την πολυπλοκότητα αντιμετώπισης του φαινομένου, λόγω των πολλών αρνητικών παραγόντων που επιδρούν στις τιμές. Παρόλα αυτά η πλειοψηφία των επιχειρήσεων του κλάδου του λιανεμπορίου τροφίμων και της βιομηχανίας τροφίμων έχει απορροφήσει μέρος των ανατιμήσεων. Συγκεκριμένα, 9 στις 10 επιχειρήσεις έχουν απορροφήσει έστω ένα μέρος από τις ανατιμήσεις που έχουν λάβει από τους προμηθευτές τους και δεν τις έχουν μεταφέρει στους πελάτες τους. Το ποσοστό της αύξησης που έχει απορροφηθεί μεσοσταθμικά είναι 25%, δηλαδή το ¼ της αύξησης. Το 26% έχει απορροφήσει έως 10%, το 26% έχει απορροφήσει 10-25%, το 27% έχει απορροφήσει 25-50% και το 20% πάνω από 50%. Βέβαια το κατά πόσο αυτό μπορεί να συνεχιστεί αποτελεί ένα μεγάλο ερώτημα για την κερδοφορία των επιχειρήσεων, καθώς όσο δεν εμφανίζεται αποκλιμάκωση των τιμών, η απορρόφηση των ανατιμήσεων θα αποτελεί μη βιώσιμη λύση για τις εταιρείες.
Την ίδια στιγμή η επίδραση του πολέμου στην Ουκρανία για τις επιχειρήσεις είναι αρκετά εντονότερη της επίδρασης της πανδημίας. Η επίδραση της πανδημίας ήταν μεν πολύ σημαντική, αλλά ποτέ δεν ξεπέρασε σε ένταση το 5 στα 10 κατά μέσο όρο, ενώ ο πόλεμος στην Ουκρανία άμεσα κατέγραψε ένταση αρνητικών επιπτώσεων 6,28 στα 10, σχεδόν 50% πιο αρνητικές επιπτώσεις από την πανδημία.
Η κυλιόμενη έρευνα τάσεων του ΙΕΛΚΑ για το λιανεμπόριο και τους προμηθευτές του, που αποτυπώνει τις απόψεις των στελεχών επιχειρήσεων του κλάδου για τα κύρια κλαδικά θέματα και προκλήσεις, διεξήχθη την περίοδο 13 έως 25 Μαΐου 2022 με τη χρήση δομημένου ερωτηματολογίου και δείγμα 150 ανώτερα και ανώτατα Στελέχη Επιχειρήσεων (Λιανεμπόριο-Αλυσίδες σουπερμάρκετ και Προμηθευτές FMCG) από τη Γενική Διεύθυνση και τα τμήματα Marketing, Πωλήσεων. Αγορών, Οικονομικών, Πληροφορική κλπ.
