Παρά την ορατή πρόοδο που έχουν καταγράψει οι ελληνικές τράπεζες και έχει αναγνωρίσει η S&P Global Ratings στις θετικές της ενέργειες αξιολόγησης τον Απρίλιο του 2022, εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν αυξημένους οικονομικούς κινδύνους, όπως επισημάνει ο οίκος αξιολόγησης στην ανάλυση «Banking Industry Country Risk Assessment (BIRCA)».
Αυτό οφείλεται κυρίως στους υψηλούς, ακόμη, όγκους μη εξυπηρετούμενων περιουσιακών στοιχείων (NPA) σε συνδυασμό με τον ιδιωτικό τομέα, ο οποίος εξακολουθεί να ανακάμπτει από την ύφεση. Οι πρόσφατα ολοκληρωμένες και συνεχιζόμενες πωλήσεις και τιτλοποιήσεις αναμένεται να οδηγήσουν το δείκτη NPA για το εγχώριο τραπεζικό σύστημα χαμηλότερα του 10% των συνολικών δανείων μέχρι το τέλος του 2022 (χαμηλότερα του 7% μέχρι τα τέλη του επόμενου έτους), παραμένοντας ωστόσο από τα υψηλότερα ποσοστά στην Ευρώπη μαζί με την Κύπρο. Η S&P αναμένει επίσης ένα κόστος κινδύνου χαμηλότερο των 100 μονάδων βάσης για τις περισσότερες τράπεζες τους επόμενους 12 - 18 μήνες, καθώς έχουν ολοκληρώσει το μεγαλύτερος μέρος της εξυγίανσης των ισολογισμών τους. Παρ'όλα αυτά, σημειώνει ότι οι τεράστιες προβλέψεις που έχουν λάβει από το 2011 δεν οδηγούν σε βελτιωμένους δείκτες κάλυψης καθώς οι περισσότερες από τις νέες προβλέψεις καταλογίστηκαν έναντι διαγραφών, κυρίως με τη μορφή πωλήσεων και τιτλοποιήσεων. Επιπλέον, οι οικονομικές προοπτικές της χώρας αναμένεται να βελτιωθούν από την εισροή των ευρωπαϊκών πόρων, ενώ από την άλλη ο οίκος διατηρεί τις επιφυλάξεις του εξαιτίας 1) της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία και των κινδύνων που απορρέουν από αυτήν, 2) των αυξημενων πληθωριστικών πιέσων που μειώνουν το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών, 3) του κίνδυνο μείωσης του εμπορίου και του τουρισμού και 4) της μείωση της παγκόσμιας ζήτησης.
Ωστόσο, για τα επόμενα τρία χρόνια, η S&P συνεχίζει να αναμένει ότι η οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας θα ξεπεράσει τον μέσο όρο της Ευρωζώνης, συμπεριλαμβανομένου του πραγματικού κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Η απομόχλευση των ισολογισμών θέτει το σκηνικό της επανέναρξης της παροχής πιστώσεων και της στήριξης των business plan των τραπεζών βελτιώνοντας παράλληλα την εμπιστοσύνη του κλάδου.
Επιπλέον, οι ελληνικές τράπεζες εξισορροπούν τα προφίλ χρηματοδότησής τους χάρη στη βελτίωση της εμπιστοσύνης των καταθετών στο εσωτερικό, με τις προκλήσεις ωστόσο να παραμένουν. Κατά την Standard & Poor's, η χρηματοδοτική στήριξη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, η ορατή αύξηση των εγχώριων καταθέσεων και η συνεχιζόμενη απομόχλευση έχουν οδηγήσει σε μια αισθητή βελτίωση των προφίλ ρευστότητας των ελληνικών τραπεζών, με τα ευρεία ρευστά περιουσιακά στοιχεία των τραπεζών να καλύπτουν περισσότερο από επαρκώς τις βραχυπρόθεσμες χρηματοδοτικές τους ανάγκες. Σύμφωνα με τον αμερικανικό οίκο, οι ελληνικές τράπεζες έχουν επίσης ανακτήσει την πρόσβαση τους σε χρηματοδότηση από συμφωνίες επαναγοράς από διατραπεζικές αγορές του εξωτερικού. Ωστόσο, δεν αναμένει ότι οι τράπεζες θα αποκτήσουν μια σταθερή πρόσβαση σε μια οικονομικά προσιτή, μη εξασφαλισμένη χρηματοδότηση από την αγορά το επόμενο έτος.
Όπως και στην περίπτωση της Κύπρου, πιστεύει ότι οι ελληνικές τράπεζες έχουν μείνει με ένα πιο ανταγωνιστικό περιβάλλον και έναν ιδιωτικό τομέα που εξακολουθεί να ανακάμπτει από τις κρίσεις της περασμένης δεκαετίας. Ωστόσο, η κερδοφορία τους θα επωφεληθεί από τα σημαντικά κέρδη αποδοτικότητας κόστους κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους, μετά το κλείσιμο καταστημάτων, τα προγράμματα εθελουσίας εξόδου, τα οφέλη ψηφιοποίησης, του εξορθολογισμού των δραστηριοτήτών τους μέσω των διαδικτυακών «καναλιών» και της εστίασης στα έσοδα από προμήθειες.
Κατά την άποψη του οίκου, η ποιότητα της τραπεζικής εποπτείας και ρύθμισης της Ελλάδας επωφελείται έντονα από τη συμμετοχή της στον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό. Πιστεύει ότι η Τράπεζα της Ελλάδος έχει διδαχθεί από τα γεγονότα των δύο τελευταίων δεκαετιών. Ωστόσο, η συνεχιζόμενη αναδιάρθρωση της Attica Bank, μετά την αφερεγγυότητά της το 2021 (πτώχευση), έπειτα από την παρουσίαση τεράστιων ζημιών εξαιτίας των μη εξυπηρετούμενων δανείων που υπήρχαν, έδειξε και πάλι ότι η εποπτεία δεν διαθέτει κάποια προορατικότητα.
Αναλυτικότερα, αναφέρει πως η εμφάνιση έντονων προβλημάτων στην ποιότητα του ενεργητικού της Attica Bank, της πέμπτης μεγαλύτερης εγχώριας τράπεζας σε ενεργητικό, μόλις το 2021, έδειξε ότι υπάρχουν κάποια κενά στο σκέλος της εποπτείας. Η Attica κατέστη αφερέγγυα το 2021 (πτώχευση), αφού ανέφερε τεράστιες ζημίες εξαιτίας των NPA του παρελθόντος. Οι ζημιές της προκάλεσαν τη μετατροπή των σημαντικών αναβαλλόμενων φορολογικών απαιτήσεων (ενεργοποίηση του DTC) σε ιδιοκτησία του Ελληνικού Δημοσίου μέσω του ΤΧΣ. Έκτοτε, η Attica προχώρησε σε αναδιάρθρωση, συμπεριλαμβανομένης της συνεχιζόμενης τιτλοποίησης των παλαιών NPA και της ενδεχόμενης πώλησης του ποσοστού που κατέχει το ΤΧΣ σε ιδιώτες επενδυτές. Επίσης, οι σημαντικές αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις (DTA) των τραπεζών παραμένουν μια ακόμη βασική ρυθμιστική πρόκληση. Μετά τις αλλαγές στο νόμο για τις τράπεζες από το 2017-2021, οι ελληνικές τράπεζες δεν τα αφαιρούν από τα κεφάλαιά τους Common Equity Tier 1 (CET1), σε αντίθεση με όσα ορίζουν οι ευρωπαϊκοί κανονισμοί.
Ευρύτερα για την Ελλάδα, η Standard & Poor's εκτιμά πως μετά τη βαθιά συρρίκνωση του 2020 (9%) και την πολύ ισχυρότερη από την αναμενόμενη ανάκαμψη το 2021(8,3%), η ελληνική οικονομία θα αναπτυχθεί κατά 5,6% το 2022 με τον ρυθμό να υποχωρεί στο 1,8% περίπου το 2023. Ο οίκος αναθεωρεί ανοδικά τη φετινή πρόβλεψη ανάπτυξης (από 3,5% προηγουμένως), παρά τις δυσμενείς επιπτώσεις από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ιδίως μέσω των απότομων αυξήσεων στην ενέργεια και στις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας και τον επιταχυνόμενο πληθωρισμό, δεδομένου ότι οι άμεσοι εμπορικοί δεσμοί της Ελλάδας με τη Ρωσία και την Ουκρανία είναι περιορισμένοι. Αναμένει ότι ο αντίκτυπος θα είναι διαχειρίσιμος και τα επόμενα τρία χρόνια εκτιμά ότι η οικονομική ανάπτυξη της χώρας θα ξεπεράσει τον μέσο όρο της ευρωζώνης.
Επιπλέον, η S&P εκτιμά πως το έλλειμμα θα υποχωρήσει σε περίπου 4,6% του ΑΕΠ το 2022 (από 7,4% το 2021). Η αναθεωρημένη πρόβλεψή της (από 3,1% προηγουμένως) ενσωματώνει τα δημοσιονομικά μέτρα της κυβέρνησης για τον περιορισμό των πληθωριστικών πιέσεων από τις τιμές ενέργειας, ηλεκτρικής ενέργειας και τροφίμων για νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
Στην ευρύτερη ανάλυσή της, η Standard & Poor's αναφέρει πως οι τιμές των ακινήτων αυξάνονται από το 2017 σε πραγματικούς όρους, αλλά όχι στον βαθμό που να ερμηνεύεται ως μια «φούσκας» και σε αυτή τη βάση αναμένει ότι θα αυξηθούν, σε πραγματικούς όρους, ελαφρώς κάτω από 1% το 2022, μετά από ήδη ένα ρεκόρ αύξησης της τάξεως του 7,2% το 2021 εν μέσω της πανδημίας. Αυτό είναι θετικό για τις προοπτικές ανάκαμψης των τραπεζών από τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις και τα ενυπόθηκα δάνεια που στηρίζονται και καλύπτονται από ακίνητα.
Παράλληλα, οι ελληνικές τράπεζες αύξησαν τον καθαρό δανεισμό τους κατά περίπου 4% κατά τη διάρκεια ενός σχετικά «εχθρικού» σε αυτό το μέτωπο, 2021. Για το 2022, προβλέπει ότι η αύξηση των δανείων θα φτάσει το 3,5% - 4% για δύο βασικούς λόγους. Ο ιδιωτικός τομέας και τα νοικοκυριά έχουν αφήσει πίσω τους τα χειρότερα και επιστρέφουν στο δανεισμό από τις τράπεζες, ενώ οι τελευταίες έχουν ολοκληρώσει το μεγαλύτερο μέρος του μετασχηματισμού τους, της αναδιάρθρωσης και του clean up του χαρτοφυλακίου δανείων τους, τμήματα που περνάνε πλέον σε δεύτερη μοίρα. Επίσης, τα ευρωπαϊκά κεφάλαια που θα λάβει η Ελλάδα την επόμενη πενταετία θα ενισχύσουν τον δανεισμό προς τις επιχειρήσεις. Ωστόσο, ο βασικός κίνδυνος έγκειται στο ότι η κυβέρνηση δεν θα καταλήξει σε αρκετά έργα που πληρούν τα κριτήρια επιλεξιμότητας για αυτά τα κονδύλια.
