«Χρυσή» εποχή για τις εταιρείες συμβούλων (τεχνικών κυρίως, αλλά και νομικών – χρηματοοικονομικών, ελεγκτικών) που δραστηριοποιούνται (και) στον τομέα των υποδομών είναι αυτή που διανύουμε, όπως αναφέρουν στελέχη του χώρου. Η προώθηση μεγάλων, και μάλιστα μαζικά, έργων και διαγωνισμών σε όλο το φάσμα των υποδομών (οδικά, κτηριακά, απορρίμματα, φράγματα, σιδηρόδρομος, γέφυρες κ.α.), σε συνδυασμό με μοντέλα ΣΔΙΤ – Παραχωρήσεων, με τα projects του Ταμείου Ανάκαμψης (RRF) αλλά και τις ιδιωτικοποιήσεις έχουν εκτοξεύσει τις ανάγκες των αρμόδιων αρχών για αναζήτηση εξειδικευμένης βοήθειας από εξωτερικά γραφεία συμβούλων. Και μαζί έχουν εκτοξεύσει και τις αμοιβές των συμβούλων σε επίπεδα που μόνο για τον τομέα υποδομών και κάποιων «συγγενικών» φορέων (ενέργεια – περιβάλλον κ.α., δίχως να υπολογίζονται οι αντίστοιχες κινήσεις σε άλλους τομείς και υπουργεία) υπολογίζονται ήδη σε σχεδόν μισό δισ. ευρώ, όπως τουλάχιστον αναφέρουν στελέχη της αγοράς.
Μάλιστα, κατά τα στελέχη του χώρου ενδέχεται αυτός ο υπολογισμός να είναι συντηρητικός και στο προσεχές μέλλον να «αυγατίσει» καθώς θα «βγαίνουν» νέα έργα και νέες δημοπρατήσεις που σχετίζονται με δημόσιες και ιδιωτικές αναπτύξεις, με ΣΔΙΤ, με το RRF (όπου δεσπόζουν όχι μόνο έργα υποδομών – μεταφορών, αλλά κυρίως σε πυλώνες «πράσινης» ανάπτυξης – περιβάλλοντος ή ψηφιακού μετασχηματισμού) και το ΤΑΙΠΕΔ (και με τη μονάδα ωρίμανσης έργων PPF). Άλλωστε, για παράδειγμα, μόνο το υπουργείο Υποδομών & Μεταφορών έχει εκπονήσει και προωθεί πρόγραμμα έργων σχεδόν 13 δισ. ευρώ, ενώ το «καλάθι» συμπεριλαμβάνει projects και μέσω ΣΔΙΤ που απαιτούν σημαντικές ανάγκες σε όλο το φάσμα της προετοιμασίας.
«Τρέχουν» δεκάδες διαγωνισμοί και αναπτύξεις
Πρέπει να σημειωθεί, όπως αναφέρουν άνθρωποι της αγοράς, ότι δεδομένου πως «τρέχουν» δεκάδες διαγωνισμοί και θα βγούνε προσεχώς πολλοί ακόμα, χρειάζεται μεγάλος αριθμός προσωπικού, και μάλιστα εξειδικευμένου, ανάγκες που δεν μπορούν να καλύψουν οι διευθύνσεις των υπουργείων, ούτε και εποπτευόμενοι φορείς (π.χ. στις υποδομές για ΟΣΕ, ΕΡΓΟΣΕ, Αττικό Μετρό κ.α.). Και αυτό είτε για δεν αρκεί το προσωπικό που υπάρχει ήδη, είτε γιατί δεν υπάρχει χρόνος για να «τρέξουν» παράλληλες διαδικασίες σε τόσα μέτωπα, είτε γιατί απουσιάζουν προσωπικό και στελέχη (και μηχανικοί) με εμπειρία και εξειδίκευση για να φέρουν εις πέρας τις διαδικασίες. Κατά συνέπεια, οι αρμόδιες αρχές, οι διευθύνσεις και κάθε αναθέτουσα αρχή απευθύνεται σε εξωτερικά γραφεία συμβούλων, έναντι της σχετικής αμοιβής βέβαια που αρκετές φορές φτάνει συνολικά σε… εκατομμύρια ευρώ.
Απαιτείται ειδική συνδρομή συμβούλων
Ενδεικτικές της εικόνας αλλά και των αναγκών, τουλάχιστον για τον τομέα των υποδομών – έργων, είναι και περιπτώσεις διαγωνισμών για συμβούλους που έχει αναδείξει κατά καιρούς το insider.gr. Όπως, για παράδειγμα, αυτών της ΕΡΓΟΣΕ, που μαζί με τους συμβούλους για τα έργα του ανταγωνιστικού διαλόγου (200 εκατ. ευρώ) που θα «βγει» προσεχώς, ανεβάζουν τον λογαριασμό (με τις μελλοντικές ανάγκες) στα επίπεδα πέριξ των 230 εκατ. ευρώ (αμοιβές συμβούλων, μαζί με αυτόν που θα αναλάβει να συμμαζέψει τις ημιτελείς εργολαβίες και να προετοιμάσει τα νέα σιδηροδρομικά έργα. ). Βέβαια, ο φορέας προωθεί και τα έργα ανταγωνιστικού διαλόγου 4,5 δις ευρώ, πέραν των άλλων ενεργειών, κατά συνέπεια χρειάζεται υποβοήθηση. Επίσης, κατά πληροφορίες, έχει φροντίσει να βάλει και κάποιες «δικλείδες ασφαλείας» με στόχο την τήρηση του ανταγωνισμού και τη διαφάνεια, μη επιτρέποντας μελετητές – συμβούλους που συνεργάζονται με τις τεχνικές εταιρίες στους 6 διαγωνισμούς του ανταγωνιστικού διαλόγου (για τις μελέτες) να δώσουν το «παρών» και στη διαδικασία για το μεγάλο συμβόλαιο των 200 εκατ.
Υπενθυμίζεται, επίσης, ότι η Αττικό Μετρό είχε προχωρήσει παλιότερα σε διαγωνισμό άνω των 43 εκατ. ευρώ για την επιλογή τεχνικού συμβούλου για τη νέα γραμμή 4 του μετρό Αθήνας ή για άλλα projects στην Αττική (Μετρό, Τραμ) καθώς προωθεί επεκτάσεις του μέσου.
Προφανώς μάλιστα, όταν «βγούνε», για παράδειγμα, και τα mega ΣΔΙΤ 1,3 δισ. ευρώ του ΟΣΕ (επίσης δεν έχει προσωπικό) θα χρειαστούν επίσης σύμβουλοι (τεχνικοί κ.α.) και μελετητές που θα βοηθήσουν τον οργανισμό και το υπουργείο στην προώθηση αυτών των μεγάλων συμβάσεων.
Πέρυσι, σε αντίστοιχο διαγωνισμό άνω των 46 εκατ. ευρώ περίπου είχε προχωρήσει το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών για την αναζήτηση και πρόσληψη Τεχνικών Συμβούλων που θα «τρέξουν» τα μεγάλα έργα, διαδικασία στην οποία το σύνολο σχεδόν της αγοράς (συμβούλων μηχανικών) έδωσε το παρών στη διαδικασία. Μάλιστα, ήταν μια συμφωνία – πλαίσιο που είχε αναδείξει συγκεκριμένη ομάδα συμβούλων με τους οποίους συνεργάζεται το υπουργείο για κάθε έργο που έχει ανάλογες ανάγκες και εμπίπτει στον σχετικό σχεδιασμό. Το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών έχει καταρτήσει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα έργων, συνολικού ύψους άνω των 13 δις. ευρώ, το οποίο περιλαμβάνει πλήθος εμβληματικών projects όπως μεταξύ άλλων τις επεκτάσεις της Αττική Οδού, τον ΒΟΑΚ (Βόρειο Οδικό Άξονα Κρήτης), την υποθαλάσσια ζεύξη Σαλαμίνα, το βόρειο τμήμα του Ε65, τη νέα Περιφερειακή Οδό της Θεσσαλονίκης (γνωστή και ως FlyOver), παρεμβάσεις για την οδική ασφάλεια και αντιπλημμυρικά έργα σε όλη τη χώρα. Λαμβάνοντας υπόψη τις αυξημένες απαιτήσεις για την ωρίμανση και υλοποίηση έργων, δεδομένης και της ανάγκης ταχείας απορρόφησης των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης της Ε.Ε. καθώς και από τα Επιχειρησιακά Προγράμματα της Προγραμματικής Περιόδου 2021-2027 (ΕΣΠΑ), απαιτείται η άμεση υποστήριξη των δομών του Υπουργείου σε όλα τα στάδια υλοποίηση των έργων του προαναφερόμενου προγράμματος. Η ωρίμανση και προώθηση αυτών των έργων, ειδικά αυτών που σχετίζονται με το ΕΣΠΑ και το Ταμείο Ανάκαμψης, δημιουργεί αυξημένες απαιτήσεις και ενώ θεωρείται κρίσιμη η επιτάχυνση των «βημάτων» και του χρόνου υλοποίησης.
Αλλά και στο ΤΑΙΠΕΔ, όπως και στη μονάδα του PPF, ήδη έχουν «βγει» προκηρύξεις και διαδικασίες για αναζήτηση συμβούλων είτε για «πακέτο» δράσεων είτε για μεμονωμένες περιπτώσεις που προσεγγίζουν τον τελευταίο χρόνο τα 40 εκατ. ευρώ περίπου (PPF, μεγάλες ιδιωτικοποιήσεις κ.α.). Βέβαια, το Ταμείο πέραν του δικού του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων έχει αναλάβει και την προώθηση – ωρίμανση διαδικασιών για λογαριασμό άλλων φορέων και υπουργείων, κατά συνέπεια χρειάζεται συνδρομή σε κάθε του δράση και από εξειδικευμένη εταιρεία συμβούλων, με σκοπό την προετοιμασία ενός διαγωνισμού ή ενός μηχανισμού διοίκησης έργων, παρακολούθησης και περιοδικών αναφορών κ.α.
Επίσης, προ ημερών θυμίζουμε ότι η στήλη BackStory αναφέρονταν σε σχετικό διαγωνισμό του ΥΠΕΝ για αναζήτηση συμβούλου με την αξία της σύμβασης να ανέρχεται στα επίπεδα των 20 εκατ. ευρώ. Προφανώς, υπάρχουν και άλλες περιπτώσεις που δεν χρειάζεται να αναφερθούν.
Μια «ματιά» στη «Διαύγεια»…
Αυτά είναι μόνο κάποια παραδείγματα με υψηλό προϋπολογισμό. Είναι προφανές λοιπόν ότι με εκατοντάδες διαγωνιστικές διαδικασίες να «τρέχουν» - ωριμάζουν ή να ετοιμάζονται, απαιτείται και η συνδρομή εξειδικευμένων συμβούλων, ιδίως αν στη «λίστα» των υποδομών μπούνε και δράσεις από συγγενικά υπουργεία (ΥΠΕΝ, Ψηφιακής Διακυβέρνησης κ.α.) ή φορείς, που σχετίζονται με την «γκάμα» των υποδομών και θα χρειαστούν εξειδικευμένη εξωτερική βοήθεια. Για αυτό και στην αγορά αναφέρουν ότι «η εκτίμηση για το μισό δισ. ευρώ είναι μάλλον συντηρητική -και αφορά στην παρούσα φάση- ιδίως για όποιον έχει την υπομονή να κοιτάζει συχνά στη Διαύγεια ή στις αποφάσεις των φορέων για εξεύρεση συμβούλων με αμοιβές από 50 -100 χιλ. ευρώ έως και άνω του 1 εκατ. ευρώ ανά περίπτωση. Και πολλές φορές δεν χρειάζεται μόνο ένας σύμβουλος, δηλαδή τεχνικός, καθώς υπάρχουν και οι νομικοί - χρηματοοικονομικοί».
Οι μελετητές – σύμβουλοι
Μεταξύ των ονομάτων – γραφείων που βοηθούν τους αρμόδιους φορείς με τις εξειδικευμένες γνώσεις τους είναι οι Planet, ΣΑΛΦΩ, ΝΑΜΑ, ΛΔΚ, AECOM, HILL, CONCEPT, ΤΡΕΚ, ΣΑΜΑΡΑΣ, Διαδικασία, Enviroplan, AECOM, OMEK, ΔΡΟΜΟΣ, Denco, ΟΜΕΤΕ, Ευρωσύμβουλοι, Obermeyer και πλήθος ακόμα σχημάτων που συμμετέχουν σε διαγωνισμούς. Στο «παιχνίδι» βέβαια έχουν εισέλθει και οι μεγάλες ελεγκτικές εταιρείες (με τα διάφορα τμήματα και θυγατρικές τους) όπως οι Deloitte, EY, KPMG, PwC (ή και άλλες πολυεθνικές συμβούλων π.χ. McKinsey κ.α.) οι οποίες έχουν εισπράξει συνολικά δεκάδες εκατομμύρια ευρώ σε αμοιβές για συμβουλευτικές υπηρεσίες, κάποιες εκ των οποίων σχετίζονται με έργα, διαγωνισμούς, αναπτύξεις (και ιδιωτικές) υπουργεία αλλά και επιχειρήσεις, αν και ασχολούνται δευτερευόντως με τον κλασσικό τομέα των υποδομών.
