Συνέχεια της αποκλιμάκωσης του δείκτη μη εξυπηρετούμενων δανείων παρουσίασαν οι συστημικές τράπεζες στα αποτελέσματα του α΄ τριμήνου (απομένουν οι ανακοινώσεις από την Εθνική Τράπεζα στις 23 Μαΐου), ενώ οι νέες εισροές μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων ήταν ή αρνητικές ή οριακά θετικές, «φωτογραφίζοντας» τις ισχυρές αντιστάσεις των δανειακών χαρτοφυλακίων στα νέα κόκκινα δάνεια.
Η μείωση του δείκτη μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων μέχρι το 5,1% (σ.σ. πρόκειται για το χαμηλότερο ποσοστό NPEs που ανακοινώθηκε από τη Eurobank) και ο μονοψήφιος δείκτης ΝΡΕ και για τις τέσσερις συστημικές τράπεζες, είναι το επίτευγμα της εμπροσθοβαρούς μεταρρύθμισης του «Ηρακλή», χάρη στον οποίο το ελληνικό τραπεζικό σύστημα μένει αλώβητο, περνώντας από μια πανδημική και μια γεωπολιτική κρίση που γέννησε πληθωριστικές πιέσεις και άνοδο των επιτοκίων.
Στο τέλος του 2022 ο λόγος των ΜΕΔ προς το σύνολο των δανείων είχε υποχωρήσει σε 8,7%, έναντι 12,8% στο τέλος του 2021, ενώ οδεύει σε πλήρη σύγκλιση με τον ευρωπαϊκό δείκτη τo 2024 (Δεκέμβριος 2022: 1,8%). Αξιόλογη υποχώρηση του αποθέματος των ΜΕΔ καταγράφηκε για όλα τα επιμέρους χαρτοφυλάκια δανείων το 2022, με σημαντικότερη τη μείωση των ΜΕΔ για τα επιχειρηματικά δάνεια.
Τα στοιχεία της ΤτΕ (Έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, Μάιος 2023), δίνουν την πλήρη «ακτινογραφία» των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων των τραπεζών. Στο πλαίσιο αυτό, διαπιστώνεται ότι:
Τα δάνεια αβέβαιης είσπραξης (unlikely to pay) ανήλθαν σε 4 δισ. ευρώ (31% των ΜΕΔ) στο τέλος του 2022, μειωμένα κατά 38,1% σε σχέση με το τέλος του 2021 (6,5 δισ. ευρώ).
Τα δάνεια σε καθυστέρηση 1 έως 90 ημέρες (πρώιμες ληξιπρόθεσμες οφειλές), αυξήθηκαν κατά 22,6%, με αποτέλεσμα να ανέλθουν σε 4,9 δισ. ευρώ στο τέλος του 2022 από 4 δισ. ευρώ το τέλος του 2021. Η αύξηση αυτή προέρχεται κυρίως από τα επιχειρηματικά δάνεια σε καθυστέρηση 1 έως 30 ημέρες. Επιπλέον, ο λόγος των δανείων σε καθυστέρηση από 1 έως 90 ημέρες προς το σύνολο των εξυπηρετούμενων δανείων αυξήθηκε το 2022 και διαμορφώθηκε σε 3,6%, έναντι 3,2% στο τέλος του 2021.
Τα δάνεια σε καθυστέρηση μεγαλύτερη των 90 ημερών (χωρίς να συμπεριλαμβάνονται οι καταγγελμένες απαιτήσεις), υποχώρησαν περαιτέρω στο τέλος του 2022 και διαμορφώθηκαν σε 4,4 δισ. ευρώ (33,2% των ΜΕΔ), μειωμένα κατά 23,1% σε σχέση με το τέλος του 2021 (5,7 δισ. ευρώ). Ωστόσο, επισημαίνεται ότι το 77% των ΜΕΔ που εμπίπτουν σε αυτή την κατηγορία είναι σε καθυστέρηση μεγαλύτερη του ενός έτους, ποσοστό αυξημένο σε σχέση με το τέλος του 2021 (69,8%). Το αντίστοιχο ποσοστό καθυστέρησης για τα επιχειρηματικά δάνεια ανέρχεται σε 84,4%, για τα στεγαστικά σε 58,7% και για τα καταναλωτικά δάνεια διαμορφώνεται σε 68,2%.
Παράλληλα, το 36,2% των ΜΕΔ αφορά καταγγελμένες απαιτήσεις, οι οποίες στο τέλος του 2022 ανήλθαν σε 4,8 δισ. ευρώ, μειωμένες κατά 22,3% σε σχέση με το τέλος του 2021 (6,2 δισ. ευρώ), κυρίως λόγω των συναλλαγών πωλήσεων μέσω τιτλοποίησης.
Οι προβλέψεις
Ο δείκτης κάλυψης των ΜΕΔ από συσσωρευμένες προβλέψεις διαμορφώθηκε το Δεκέμβριο του 2022 σε 45,3%, έναντι 42,1% στο τέλος του 2021. Ειδικότερα, οι προβλέψεις που είχαν σωρευτικά σχηματίσει οι τράπεζες έως το τέλος του 2022 για την κάλυψη των ΜΕΔ ανέρχονταν σε 6 δισ. ευρώ, έναντι 7,7 δισ. ευρώ στο τέλος του 2021. Η μείωση αυτή οφείλεται κυρίως στις συναλλαγές τιτλοποίησης και πώλησης ΜΕΔ που πραγματοποιήθηκαν εντός του 2022. Επισημαίνεται ότι για πρώτη φορά το επίπεδο του δείκτη κάλυψης των ΜΕΔ από προβλέψεις στην Ελλάδα υπερβαίνει τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (δ΄ τρίμηνο 2022: 43,4%), γεγονός που οφείλεται στη μεγαλύτερη μείωση του παρονομαστή (ΜΕΔ) έναντι αυτής του αριθμητή (συσσωρευμένες προβλέψεις).
Ο δείκτης κάλυψης των ΜΕΔ από εξασφαλίσεις το Δεκέμβριο του 2022 ανήλθε σε 60%, αυξημένος σε σχέση με το τέλος του 2021 (57,5%), ενώ ο δείκτης κάλυψης ρυθμισμένων ΜΕΔ από εξασφαλίσεις ανήλθε σε 69,2% έναντι 65,8% στο τέλος του 2021.
Οι ρυθμίσεις
Το σύνολο των ρυθμισμένων (forborne) δανείων τον Δεκέμβριο του 2022 υποχώρησε στα 11,4 δισ. ευρώ, από 15,2 δισ. ευρώ στο τέλος τους 2021, αντιπροσωπεύοντας το 7,5% του συνόλου των δανείων (έναντι 10,6% το 2021). Η μείωση των ρυθμισμένων δανείων από τον Ιούνιο του 2021 οφείλεται κυρίως στις συναλλαγές τιτλοποίησης και πώλησης ΜΕΔ που πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία δύο χρόνια. Επισημαίνεται ότι το 13,2% των ήδη ρυθμισμένων δανείων εμφανίζει καθυστέρηση άνω των 90 ημερών, ποσοστό ελαφρά μειωμένο σε σχέση με το τέλος του 2021 (13,8%).
Το 65,6% των ΜΕΔ άνω των 90 ημερών δεν έχει ρυθμιστεί, έναντι 63,2% στο τέλος του 2021, ενώ τα ποσοστά για τα στεγαστικά, καταναλωτικά και επιχειρηματικά δάνεια ανέρχονται σε 62,1%, 75,7% και 64,4% αντίστοιχα.
Οι διαγραφές δανείων το 2022 ανήλθαν σε 1 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 0,6 δισ. ευρώ αφορούν καταγγελμένες απαιτήσεις, κυρίως επιχειρηματικών δανείων (0,5 δισ. ευρώ).
Κατά τη διάρκεια του 2022 οι ροές από εξυπηρετούμενα δάνεια προς μη εξυπηρετούμενα ήταν 2,5 δισ. ευρώ, ενώ οι ροές από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια προς τα εξυπηρετούμενα ήταν 2,4 δισ. ευρώ, αφήνοντας καθαρές ροές προς μη εξυπηρετούμενα δάνεια 110 εκατ. ευρώ. Αξίζει να σημειωθεί ότι με εξαίρεση το β΄ τρίμηνο του 2022 που παρατηρήθηκαν σημαντικές καθαρές ροές προς ΜΕΔ (155 εκατ. ευρώ), στα υπόλοιπα τρία τρίμηνα η τάση ήταν οριακά αρνητική.
Tέλος, οι δείκτες cure rate και default rate μπορεί να επηρεάζονται αυξητικά ή μειωτικά αντίστοιχα από την “επίδραση του παρονομαστή” λόγω π.χ. πωλήσεων μη-εξυπηρετούμενων δανείων στην πρώτη περίπτωση ή πιστωτικής επέκτασης στη δεύτερη.
Επισημαίνεται ότι 264 εκατ. ευρώ, ήτοι 2% των ΜΕΔ, αφορούν απαιτήσεις που έχουν υπαχθεί σε καθεστώς νομικής προστασίας και για τις οποίες εκκρεμεί η έκδοση τελεσίδικης δικαστικής απόφασης. Από αυτά, 116 εκατ. ευρώ αφορούν απαιτήσεις που έχουν ήδη καταγγελθεί. Τα δάνεια αυτής της κατηγορίας αφορούν είτε φυσικά πρόσωπα (π.χ. ν. 3869/201050) είτε νομικά πρόσωπα (π.χ. ν. 4307/2014, Πτωχευτικός Κώδικας). Σχετικά με τις επιμέρους κατηγορίες, περίπου το 4,5% των μη εξυπηρετούμενων στεγαστικών δανείων έχει υπαχθεί σε καθεστώς νομικής προστασίας, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τα καταναλωτικά δάνεια είναι 3,4%.
Ο ρυθμός αποκατάστασης της τακτικής εξυπηρέτησης δανείων (cure rate) ανήλθε το δ΄ τρίμηνο του 2022 σε 4% και ο δείκτης αθέτησης (default rate) σε 0,4%. Το στεγαστικό χαρτοφυλάκιο εμφανίζει τον υψηλότερο ρυθμό αποκατάστασης (7,7%), ενώ το επιχειρηματικό χαρτοφυλάκιο τον χαμηλότερο (2,8%).
