Μηνύματα προς πάσα κατεύθυνση, στέλνουν… μέσω Ιταλίας η ΕΚΤ και η Fitch, τοποθετούμενες σε δύο «δημοφιλή» θέματα: την φορολόγηση των υπερκερδών που έχουν καταγράψει οι τράπεζες ως συνέπεια της απότομης ανόδου των επιτοκίων της ΕΚΤ από τον Ιούλιο του 2022 και την παροχή δυνατότητας στους οφειλέτες να αγοράζουν τα μη εξυπηρετούμενα δάνειά τους στην τιμή που τα έχουν αγοράσει τα funds.
Τα δύο θέματα που βρίσκονται στη νομοθετική ατζέντα της κυβέρνησης Μελόνι στην Ιταλία, έχουν τεθεί και από την αντιπολίτευση στην Ελλάδα, κατά τα χρόνια της πολυετούς κρίσης μέχρι και πρόσφατα στη Βουλή. Ωστόσο, η ΕΚΤ και η Fitch, γνωμοδοτώντας η πρώτη για τη νομοθέτηση της φορολόγησης των «απροσδόκητων» κερδών των τραπεζών, αξιολογώντας η δεύτερη την πρόθεση της ιταλικής κυβέρνησης να δώσει επιλογή αγοράς των μη εξυπηρετούμενων δανείων από τους οφειλέτες τους, καθιστούν σαφές ότι και οι δύο ιδέες θα λειτουργούσαν αποσταθεροποιητικά για το τραπεζικό σύστημα.
Ο φόρος στα «απροσδόκητα» κέρδη των τραπεζών
Η επιβολή ενός έκτακτου τραπεζικού φόρου θα μπορούσε να εμποδίσει τις τράπεζες στο να δημιουργήσουν πρόσθετα κεφαλαιακά «μαξιλάρια», δεδομένου ότι (ο πρόσθετος φόρος) θα μείωσε την καθαρή κερδοφορία τους, και άρα θα καθιστούσε τις τράπεζες λιγότερο ανθεκτικές σε οικονομικά «σοκ».
Παράλληλα, ο έκτακτος φόρος δύναται να καταστήσει λιγότερο ανθεκτικές τις τράπεζες σε μια πιθανή οικονομική κρίση ή σε κάποιο πιθανό οικονομικό σοκ. Στην πράξη, θα περιοριζόταν και η ικανότητα των τραπεζών για παροχή πιστώσεων, καθιστώντας επίσης ευνοϊκούς τους όρους για την παροχή δανείων και άλλων υπηρεσιών.
«Τα υψηλότερα κόστη για τον χρηματοπιστωτικό κλάδο συνεπάγονται τη μείωση της προσφοράς πιστώσεων ή την αύξηση των δαπανών για άλλες τραπεζικές υπηρεσίες, ασκώντας δυσμενείς επιπτώσεις στην ανάπτυξη της πραγματικής οικονομίας», λέει η ΕΚΤ, ζητώντας λεπτομερή ανάλυση από την Ρώμη για τις επιπτώσεις του έκτακτου φόρου στη μακροπρόθεσμη κερδοφορία, στα κεφάλαια, στην πρόσβαση σε χρηματοδότηση, στην παροχή νέων δανείων και στη ρευστότητα.
Σημειώνεται ότι στο θέμα της φορολόγησης των υπερκερδών των τραπεζών είχε τοποθετηθεί και ο Αντρέα Ένρια, ερωτώμενος από το Bloomberg, στο πλαίσιο της συνέντευξης που παραχώρησε στις 11 Σεπτεμβρίου. Σε γενικές γραμμές, υπάρχει ανησυχία ότι ένας εφάπαξ φόρος που μπορεί να διαρκέσει για σχετικά μεγάλο χρονικό διάστημα, θα πλήξει μια τράπεζα σε μια συγκεκριμένη στιγμή μιας μετάβασης, είπε ο Α. Ένρια, υποδηλώνοντας ότι η στιγμή αυτή μπορεί να μην είναι αντιπροσωπευτική του σκοπού της έκτακτης φορολόγησης.
«Η άλλη ανησυχία είναι ότι θέλουμε οι τράπεζες να δίνουν την δέουσα προσοχή στον πιστωτικό κίνδυνο που σχετίζεται με την αύξηση των επιτοκίων και θέλουμε να προβλέπουν ανάλογα». Εάν επιβάλλονται φόροι που στοχεύουν στα περιθώρια επιτοκίου, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη ο σχηματισμός προβλέψεων και το κόστος, τότε υπάρχει αντικίνητρο για τις τράπεζες να βάλουν στην άκρη ικανά κεφάλαια ως προβλέψεις για επισφάλειες.
Τέλος, δίνοντας την εντύπωση ότι κάθε φορά που οι ευρωπαϊκές τράπεζες πραγματοποιούν κέρδη, υπάρχει κάποιος που παρεμβαίνει και τα μειώνει, αυτό θα μπορούσε να μειώσει την ελκυστικότητα της επένδυσης στις τράπεζες», εξήγησε ο επικεφαλής του SSM.
Η αγορά κόκκινων δανείων από τους οφειλέτες στην τιμή αγοράς των funds
Νομοθετική πρόταση της ιταλικής κυβέρνησης εισηγείται δάνεια νοικοκυριών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων που κατηγοριοποιούνται ως απίθανο να πληρωθούν ή που είναι μη εξυπηρετούμενα μεταξύ 2015 και 2021 και μεταφέρθηκαν από τις τράπεζες σε τρίτο μέρος (fund) πριν από τα τέλη του 2022, να μπορούν να αγοράζονται από τους οφειλέτες τους με έκπτωση, συγκεκριμένα στην τιμή που αγόρασε το fund το συνολικό χαρτοφυλάκιο δανείων από την τράπεζα. Η τιμή αγοράς από τους οφειλέτες θα περιλαμβάνει και premium, 20% αν η εταιρεία διαχείρισης στην οποία έχει αναθέσει τα δάνεια το fund δεν έχει ξεκινήσει ακόμη τις διαδικασίες ανάκτησης ή 40% αν τις έχει ξεκινήσει. Μετά την εξαγορά του δανείου από τον οφειλέτη το χρέος θα σβήνει, όπως και το όνομα του οφειλέτη από το Κεντρικό Μητρώο Πιστώσεων της Ιταλίας και ο πρώην «κόκκινος» δανειολήπτης θα διευκολύνεται να λάβει νέο δανεισμό.
«Η πρόταση της ιταλικής κυβέρνησης θα δημιουργήσει σημαντική αβεβαιότητα για τις τράπεζες, τους διαχειριστές δανείων και τους επενδυτές που αγοράζουν τις τιτλοποιήσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων», λέει η Fitch Ratings. Ένα τέτοιο αναδρομικό μέτρο, επισημαίνει η Fitch θα μπορούσε να αυξήσει την λειτουργική επιβάρυνση των εταιρειών διαχείρισης, να προκαλέσει ουσιαστικές αναθεωρήσεις στα υφιστάμενα επιχειρηματικά τους σχέδια και να επηρεάσει την κερδοφορία των υφιστάμενων επενδύσεων σε ΜΕΔ. Η νομική επιβολή της τιμής της αγοράς με έκπτωση θα μπορούσε να στρεβλώσει την οικονομική λογική στην οποία στηρίζονται οι υπάρχουσες μεταβιβάσεις Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων και αυτό θα είχε αρνητική επίπτωση στη μείωση των NPLs των ιταλικών τραπεζών, αφού οι επενδυτές θα γυρνούσαν την πλάτη στην αγορά των ιταλικών κόκκινων δανείων σε μια περίοδο, μάλιστα, που αυτά προβλέπεται να αυξηθούν. Εν κατακλείδι, η Fitch λέει πως οι επιχειρηματικές δραστηριότητες των τραπεζών, το προφίλ κινδύνου, η ποιότητα των περιουσιακών στοιχείων και η κεφαλαιοποίησή τους θα έμπαιναν σε κίνδυνο, εάν οι δείκτες μη εξυπηρετούμενων δανείων και το επακόλουθο κεφαλαιακό βάρος άρχιζαν να αυξάνονται.
