Για τη σημερινή κατάσταση των ελληνικών τραπεζών, την προσφορά τους στην οικονομία και την κοινωνία αλλά και τις προκλήσεις του μέλλοντος, μίλησε ο Πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών στο πλαίσιο της Ετήσιας Γενικής Συνέλευσης, Γκίκας Χαρδούβελης.
«Οι τράπεζες έχουν γυρίσει οριστικά σελίδα»
Σύμφωνα με τον Πρόεδρο της ΕΕΤ, την τελευταία πενταετία οι ελληνικές τράπεζες έχουν βελτιώσει σημαντικά τη θέση τους και τα χρηματο-οικονομικά τους μεγέθη, με οδηγό την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας.
Ενδεικτικά αναφέρε ότι τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα έχουν συρρικνωθεί σημαντικά: «Στο τέλος Δεκεμβρίου του 2023 ανέρχονταν σε 9,9 δισ. ευρώ, ένα ποσοστό 6,6% στο σύνολο του χαρτοφυλακίου των δανείων.
I. Το ποσοστό αυτό είναι υψηλότερο από τον μέσο όρο στην Ευρώπη, που σήμερα είναι περίπου στο 1,8%. Όμως η πτώση υπήρξε εντυπωσιακή: Διότι τον Σεπτέμβριο του 2016 ήταν το ποσοστό των NPEs ήταν 49,1%, και σε απόλυτο μέγεθος €106 δις.
II. Μάλιστα μέσα στο 2023, οι ελληνικές τράπεζες εμφάνισαν μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων τη στιγμή που στην υπόλοιπη Ευρώπη παρατηρήθηκε αύξηση.
III. Η τεράστια αυτή πτώση επιτεύχθηκε με οργανικές και μη-οργανικές μεθόδους. Τη σημαντικότερη συνεισφορά είχε το πρόγραμμα τιτλοποιήσεων «ΗΡΑΚΛΗΣ», που βασίστηκε στην αρωγή της Πολιτείας. Δηλαδή, στην παροχή εγγύησης από το ελληνικό Δημόσιο, τιμολογημένη με όρους αγοράς, και την αντίστοιχη καταβολή προμήθειας στο ελληνικό Δημόσιο από τις τράπεζες.
IV. Το πρόγραμμα τιτλοποιήσεων ξεκίνησε το 2019 και ακόμα συνεχίζεται. Η εγγύηση βασίστηκε σε αξιόπιστα business plans που αξιολογήθηκαν από διεθνείς αξιολογικούς οίκους.
Σήμερα οι τράπεζες επιθυμούν ακόμα μεγαλύτερη αύξηση της περιμέτρου του «ΗΡΑΚΛΗ» ώστε να καθαριστούν εντελώς όλοι οι ισολογισμοί σχετικά γρήγορα.
V. Όσο πιο γρήγορα συγκλίνουμε στον ευρωπαϊκό μέσο όρο του 1,8%,
-τόσο πιο γρήγορες και μεγαλύτερες θα είναι και οι αναβαθμίσεις των τραπεζών από τους αξιολογικούς οίκους,
-αλλά και οι συνεπαγόμενες αναβαθμίσεις της ίδιας της ελληνικής Πολιτείας,
με αποτέλεσμα την ταχύτερη μείωση των περιθωρίων με τα οποία δανείζεται η Πολιτεία και όλη η οικονομία.
VI. Στο Πρόγραμμα ΗΡΑΚΛΗΣ υπάρχει ένας ενάρετος κύκλος μεταξύ τραπεζών και οικονομίας:
Η Πολιτεία αυξάνει την περίμετρο του ΗΡΑΚΛΗ ΙΙΙ, και συγχρόνως απολαμβάνει περισσότερα έσοδα από την ίδια την εγγύηση, αλλά κυρίως απολαμβάνει μια οικονομία με ακόμα πιο σταθερό χρηματοοικονομικό σύστημα και χαμηλότερα επιτόκια, τα οποία με τη σειρά τους φέρνουν ακόμα μεγαλύτερη ανάπτυξη.
-Η σταθερότητα και η ανάπτυξη φέρνουν ακόμα υψηλότερα έσοδα στην Πολιτεία, ενώ ισχυροποιούν ακόμα περισσότερο τις επιχειρήσεις, τα νοικοκυριά και τις τράπεζες».
Ο κ. Χαρδούβελης μίλησε για τις αναβαθμίσεις, σημειώνοντας ότι ήδη δύο συστημικές τράπεζες έχουν την επενδυτική βαθμίδα από δύο διαφορετικούς αξιολογικούς οίκους. Αναμένεται να ακολουθήσουν σύντομα και οι υπόλοιπες τράπεζες και μάλιστα από περισσότερους οίκους. «Οι αξιολογήσεις αυτές δείχνουν ότι γυρίσαμε σελίδα και στα μάτια των διεθνών αξιολογητών», είπε.
Η ανάκαμψη φαίνεται ξεκάθαρα και στα στοιχεία των ισολογισμών, είπε ο κ. Χαρδούβελης, παραθέτοντας 5 τέτοια στοιχεία:
I.Πρώτον, ο δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας των κεφαλαίων κατηγορίας Ι (Common Equity Tier 1 ratio - CET1 ratio), που παρακολουθεί επισταμένως ο επόπτης, ο SSM, τον Δεκέμβριο του 2023 ήταν στο 15,5% σε ενοποιημένη βάση. Ο αντίστοιχος Ευρωπαϊκός μέσος όρος ήταν περίπου στο ίδιο ύψος, 15,7%.
II.Δεύτερον, οι δείκτες ρευστότητας, που επίσης παρακολουθεί ο επόπτης, υπερβαίνουν κατά πολύ τα ελάχιστα απαιτούμενα. Άλλωστε οι καταθέσεις των ιδιωτών βρίσκονται σε συνεχή ανοδική πορεία μετά το 2019. Έχουν αυξηθεί από €143 δισ. το 2019 σε €194 δισ. σήμερα, δηλαδή κατά περίπου €50 δισ. Σημειώνω ότι στο τέλος του 2023 ο λόγος δανείων προς καταθέσεις ήταν στο 67,2%, δηλαδή πολύ κάτω της μονάδας, γεγονός που καταδεικνύει την ύπαρξη πλεονάσματος σε καταθέσεις και άφθονη ρευστότητα.
III.Τρίτον, όλες οι τράπεζες έχουν εκδώσει επιπλέον ομόλογα και έτσι έχουν ένα επιπλέον μαξιλάρι προστασίας των καταθετών, πέραν των κεφαλαίων κατηγορίας Ι και ΙΙ. Αυτό το δεύτερο μαξιλάρι είναι απαίτηση του δεύτερου και επίσης απαιτητικού επόπτη, του SRB.
Ο κ. Χαρδούβελης εξήγησε ότι τα ομόλογα αυτά δεν έχουν απολύτως κανένα άμεσο όφελος για τις τράπεζες, διότι οι τράπεζες, έχουν ρευστότητα που τους περισσεύει, δεν την χρειάζονται, ενώ τα ομόλογα τις επιβαρύνουν με δυσανάλογο κόστος.
Δηλαδή εκδίδονται υποχρεωτικά μόνον και μόνον για προληπτικούς λόγους εποπτείας.
Οι τράπεζες στην Ελλάδα και όλη την Ευρώπη υποχρεώνονται από τον επόπτη να απορροφούν αυτό το επιπλέον διαρκές υψηλό και αχρείαστο κόστος, που δεν φαίνεται εύκολα σε τρίτους, μόνον και μόνον για τη σταθερότητα του χρηματοοικονομικού συστήματος και της οικονομίας, δηλαδή για το κοινό καλό.
Οι τράπεζες γύρισαν σελίδα και σε αυτό το επιπλέον κόστος διότι οι αποδόσεις των ομολόγων αυτών έχουν μειωθεί από υψηλότερες του 8% το 2022 σε κάτω του 5% σήμερα.
IV.Τέταρτον, ένας αξιόπιστος δείκτης της σταθερότητας του τραπεζικού συστήματος είναι τα αποτελέσματα από τις πανευρωπαϊκές ασκήσεις προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων, τα λεγόμενα stress tests, που διενεργεί ανά δύο έτη η ΕΚΤ, συγκεκριμένα ο SSM. Στα τελευταία τεστ του 2023, οι 4 ελληνικές συστημικές τράπεζες αναδείχτηκαν στην 5η, 12η, 13η, και 19η θέση ανάμεσα σε 109 συστημικές τράπεζες, γεγονός που κατατάσσει τη χώρα μας ως την 4η καλύτερη χώρα από πλευράς σταθερότητας του τραπεζικού συστήματος στην ΕΕ-27 και την πρώτη στη Νότια Ευρώπη
V.Πέμπτον, μετά πολλά χρόνια συρρίκνωσης και ανα-διάρθρωσης που κληροδότησε η δεκαετής κρίση, εδώ και δύο χρόνια, οι ελληνικές τράπεζες έχουν σταθεροποιηθεί και καταγράφουν ισχυρή θετική κερδοφορία. ενώ τα κέρδη μετά από φόρους έφτασαν τα €3,6 δισ.
Ως ποσοστό των ιδίων κεφαλαίων τα καθαρά κέρδη ήταν στο 12%, ένα ποσοστό πολύ υψηλότερο του μέσου όρου στην Ευρώπη.
Έτσι, φέτος, μετά από 16 χρόνια, οι ελληνικές τράπεζες θα διανείμουν ξανά μέρισμα στους μετόχους τους, όπως κάνουν όλες οι ώριμες και υγιείς επιχειρήσεις.
Η πράξη αυτή σηματοδοτεί την απόλυτη επάνοδο του εγχώριου τραπεζικού συστήματος στην κανονικότητα.
Μπορεί να συνεχιστεί η πορεία στο μέλλον;
«Ένα ερώτημα που τίθεται σήμερα από πολλούς αναλυτές, δημοσιογράφους, και επενδυτές είναι αν η θετική πορεία των τραπεζών μπορεί να συνεχιστεί και στο μέλλον», είπε ο Πρόεδρος της ΕΕΤ.
«Ορισμένοι, για παράδειγμα, ισχυρίζονται ότι η βελτίωση της κερδοφορίας των τραπεζών οφείλεται κυρίως στην αύξηση των επιτοκίων της ΕΚΤ μετά τον Ιούλιο του 2022.
Έτσι, με τη λογική αυτή, μόλις ξεκινήσει η αντίστροφη πορεία στα επιτόκια της ΕΚΤ, τότε θα ξεκινήσει και μια αντίστροφη πορεία για την κερδοφορία των τραπεζών.
Και η αντίστροφη αυτή πορεία στα επιτόκια της ΕΚΤ ήδη ξεκίνησε, έστω και με αργούς ρυθμούς.
Είναι, όμως, σωστό το επιχείρημα;
Όχι. Νομίζω την απάντηση την έχουν ήδη δώσει οι επενδυτές στο χρηματιστήριο. Αυτοί πάντα βλέπουν το μέλλον πριν αγοράσουν.
Οι επενδυτές προφανώς βλέπουν τη μελλοντική πτώση των επιτοκίων και παρ’ όλα αυτά, συνεχίζουν να αγοράζουν τις μετοχές των ελληνικών τραπεζών.
Παρατηρούμε ότι οι τιμές των τραπεζικών μετοχών ανεβαίνουν, και οι δείκτες τιμών προς λογιστική αξία πλησιάζουν τους αντίστοιχους ευρωπαϊκούς δείκτες.
Μάλιστα το ενδιαφέρον αυτό των επενδυτών συνέβαλε στην επιτυχή προσπάθεια από-επένδυσης του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Θυμίζω τις περιπτώσεις πέρυσι της Εθνικής Τράπεζας, της Eurobank και της Alpha Bank, και φέτος της Τράπεζας Πειραιώς.
Θυμίζω, επίσης, την είσοδο μιας μη συστημικής Τράπεζας, της Optima, στο Χρηματιστήριο αλλά και την προσπάθεια δημιουργίας ενός 5ου τραπεζικού πυλώνα μέσω της συγχώνευσης της Attica Bank με την Παγκρήτια Τράπεζα, που δρομολογείται εντός του 2024.
Τί βλέπουν λοιπόν οι επενδυτές για το μέλλον των ελληνικών τραπεζών και είναι τόσο αισιόδοξοι;
Πιστεύω ότι βλέπουν τις ελληνικές τράπεζες να μετασχη-ματίζονται γρήγορα και τις συγκρίνουν με αυτό που γίνεται στην Ευρώπη. Βλέπουν ότι επενδύουν σε νέες τεχνολογίες και ψηφιοποιούνται. Πράγματι, οι τράπεζες επενδύουν πάνω από €400 εκ. για τον ψηφιακό μετασχηματισμό τους και οι επενδύσεις αυτές αυξάνονται κάθε χρόνο.
Η εκρηκτική άνοδος των πάσης φύσεως ηλεκτρονικών συναλλαγών στην Ελλάδα ξεκίνησε από την εποχή των Capital controls, και σήμερα συνεχίζεται, ενώ το ψηφιακό ευρώ σε λίγα χρόνια αναμένεται να γίνει πραγματικότητα. Με στοιχεία του 2023 ένα 90% των τραπεζικών συναλλαγών γίνεται πλέον ηλεκτρονικά ή μέσω διάφορων εφαρμογών, με 3,7 εκατ. ενεργούς χρήστες κάθε μήνα.
Οι νέοι σήμερα θέλουν να κάνουν τα πάντα από το κινητό τους και δεν τους αρέσει να επισκέπτονται τα υποκαταστήματά μας. Σχεδόν το ίδιο κάνουν και οι πιο ηλικιωμένοι. Έτσι και οι τράπεζες αναγκάζονται να
-μειώνουν τον αριθμό των παραδοσιακών καταστημάτων
-και να ενισχύουν τις συμβουλευτικές τους υπηρεσίες,
-προσπαθώντας συγχρόνως να έχουν παρουσία σε όλες τις απομακρυσμένες περιοχές ώστε να εξυπηρετούνται οι πολίτες.
Συγχρόνως, ακολουθούν μακροπρόθεσμη στρατηγική. Επενδύουν στο ανθρώπινο δυναμικό τους, και κυρίως, επεκτείνουν το δανειακό τους χαρτοφυλάκιο.
Στο ερώτημα, λοιπόν, από πού θα έρθει η κερδοφορία μελλοντικά, όταν τα επιτόκια της κεντρικής τράπεζας αρχίσουν να μειώνονται, η προφανής απάντηση είναι από την αύξηση των εργασιών τους, κυρίως από το δανειακό τους χαρτοφυλάκιο.
Η μεγέθυνση αυτή είναι εφικτή σε μια οικονομία που συνεχίζει να αναπτύσσεται.
Η καθαρή ροή τραπεζικών πιστώσεων προς τις μη- χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις ήταν θετική και το 2023, δηλαδή για έβδομο κατά σειρά έτος. Τα νέα δάνεια των επιχειρήσεων ήταν περισσότερα από τις αποπληρωμές των παλαιότερων δανείων που λήγουν. Και οι πιστώσεις αυτές κατευθύνθηκαν κυρίως στους τομείς της βιομηχανίας, της ενέργειας, του εμπορίου, και του τουρισμού.
Ακόμα και στη λιανική τραπεζική, όπου οι καθαρές πιστώσεις δεν μπόρεσαν ακόμα να αντιστρέψουν την παλιά αρνητική τους πορεία, το 2023 είδαμε θετικό πρόσημο 3,8% στα καταναλωτικά δάνεια.
Βέβαια, η μεγάλη πρόκληση για τις τράπεζες και την οικονομία είναι η επέκταση του δανειακού τους χαρτοφυλακίου προς τις Μικρο Μεσαίες Επιχειρήσεις.
Στην Ελλάδα οι πιο πολλές επιχειρήσεις είναι μικρές. Οι περισσότερες από αυτές, ιδιαίτερα οι πολύ μικρές, αδυνατούν να παρουσιάσουν business plans και να τεκμηριώσουν την μελλοντική τους κερδοφορία.
Εκεί πρέπει να δοθεί έμφαση, τόσο από τις τράπεζες όσο και από την Πολιτεία.
Και οι επόπτες ίσως θα πρέπει να μαλακώσουν λίγο, διότι πολλές φορές οι τράπεζες θέλουν να δανείσουν αλλά δεν τους επιτρέπουν οι επόπτες, είτε άμεσα είτε έμεσα με την υπέρογκη γραφειοκρατία που επιβάλλουν και που δεν μπορούν να αντέξουν οι μικρές επιχειρήσεις.
Ο ρόλος-κλειδί των τραπεζών
Συνεχίζοντας ο κ. Χαρδούβελης είπε ότι «όλα όσα συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια πρέπει να μας δημιουργούν ένα αίσθημα ασφάλειας διότι ισχυρές τράπεζες συνεπάγονται ισχυρή οικονομία, καθώς και αντιστρόφως, ισχυρή οικονομία συνεπάγεται ισχυρές τράπεζες. Στην Ελλάδα, έχουμε και τα δύο.
Οι τράπεζες αντιλαμβάνονται τον ρόλο-κλειδί που έχουν στην οικονομία και στηρίζουν ενεργά το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Συνεργάζονται με το Ταμείο για τη διάθεση Δανείων σε επιλέξιμα επενδυτικά σχέδια και αξιολογούν την πιστοληπτική ικανότητα των αιτούντων.
Τον Απρίλιο του 2024, χρόνος κατά τον οποίο υποβλήθηκε από την Ελλάδα το 4ο αίτημα πληρωμής από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, είχαν καταρτιστεί με πόρους του RRF 287 δανειακές συμβάσεις συνολικού προϋπολογισμού €11,2 δις.
Οι ελληνικές τράπεζες διαρκώς στέκονται αρωγοί στο ελληνικό Δημόσιο. Δεν είναι μόνο η συμμετοχή τους στο RRF. Για παράδειγμα, ένα σημαντικό μέρος από κεντρικές λειτουργίες της Πολιτείας, μεγάλος αριθμός από ψηφιακές πλατφόρμες, δεν θα μπορούσε να είχε υλοποιηθεί, χωρίς την ενεργό χρηματοοικονομική στήριξη του ελληνικού τραπεζικού συστήματος. Παράδειγμα είναι η ανάληψη του κόστους για το σύνολο των ηλεκτρονικών υποδομών διαχείρισης του Ιδιωτικού Χρέους, από το 2017, και αδιάλειπτα μέχρι σήμερα.
Οι τράπεζες στηρίζουν την οικονομία και με άλλους τρόπους. Για παράδειγμα, είναι οι πρώτες επιχειρήσεις που ξεκίνησαν ήδη από το 2015 να ακολουθούν βέλτιστες πρακτικές εταιρικής διακυβέρνησης. Στη συνέχεια, θυμίζω ο νόμος του 2020 για την εταιρική διακυβέρνηση των εισηγμένων εταιρειών ακολούθησε το νομικό πλαίσιο εταιρικής διακυβέρνησης που διέπει τις τράπεζες.
Με σωστή εταιρική διακυβέρνηση και τα κατάλληλα κίνητρα από την Πολιτεία υπάρχει η ελπίδα οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα
-να αποκτήσουν καλύτερη εσωτερική οργάνωση,
-να ακολουθούν διαφανείς πρακτικές,
-να έχουν εύκολη πρόσβαση σε τραπεζική χρηματοδότηση
-και να αρχίσουν σταδιακά να επεκτείνουν τις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες,
συμβάλλοντας έτσι στην ανάπτυξη του τόπου και τη δημιουργία υψηλά αμειβόμενων θέσεων εργασίας.
Σήμερα οι τράπεζες πρωτοστατούν και στην πράσινη μετάβαση, βοηθώντας τις επιχειρήσεις να ακολουθήσουν πολιτικές φιλικές προς το περιβάλλον. Ορισμένες, μάλιστα, τράπεζες στην Ευρώπη “σιγο-μουρμουρίζουν” ότι η ΕΚΤ τις έχει μετατρέψει σε χωροφύλακα για το περιβάλλον.
Οι τράπεζες στέκονται δίπλα και στον Έλληνα πολίτη, στον δανειολήπτη.
Αναφέρω ότι την τετραετία 2020-2024 οι ελληνικές Τράπεζες ρύθμισαν εκουσίως, σε συνεννόηση με τους πελάτες τους, πάνω από 37 χιλιάδες δάνεια ιδιωτών και επιχειρήσεων συνολικού ύψους δανείων €2,4 δισ. Σε αρκετές περιπτώσεις προχώρησαν όχι μόνον σε επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής, αλλά και σε κούρεμα. Το μεσοσταθμικό αυτό κούρεμα ήταν 22%.
Στα 4 χρόνια εφαρμογής του εξωδικαστικού μηχανισμού, υπήρξε επιτυχής ρύθμιση τραπεζικών δανειακών συμβάσεων ύψους 1,5 δισ, με τη χρήση ηλεκτρονικής πλατφόρμας κυριότητας του Δημοσίου, που μάλιστα, όπως προ-ανέφερα, χρηματοδοούν μέχρι σήμερα οι τράπεζες. Το είδατε και στο σχετικό βίντεο.
Επίσης, τα τελευταία δύο χρόνια οι τράπεζες δημιούργησαν σημαντικά αναχώματα στη σημαντική αύξηση των επιτοκίων της ΕΚΤ. Αναφέρω δύο περιπτώσεις.
Πρώτον, σχεδίασαν το πρόγραμμα ΓΕΦΥΡΑ ΙΙΙ για την επιδότηση του 50% της αύξησης του επιτοκίου των ενήμερων αλλά ευάλωτων δανειοληπτών.
Δεύτερον, με ξεκάθαρα εντελώς δική τους πρωτοβουλία, από τον Μάρτιο του 2023 οι τράπεζες πάγωσαν τις επιπλέον αυξήσεις στα επιτόκια. Έτσι ευνοήθηκαν 442 χιλιάδες δανειακές συμβάσεις, συνολικού ποσού €19 δις, με όφελος για τους πολίτες που ξεπέρασε τα €250 εκατ.
Θέλω να υπενθυμίσω ότι μεγάλο μέρος του ετήσιου προϋπολογισμού των τραπεζών αφιερώνεται σε δράσεις κοινωνικής ευθύνης.
Η προσφορά των τραπεζών είναι μεγάλη, αλλά παραμένει διακριτική. Δεν αναδεικνύεται επαρκώς, όπως συνηθίζεται να γίνεται από άλλους φορείς στη σημερινή μιντιακή εποχή. Στην κατεύθυνση αυτή, είναι σωστό και αποφασίσαμε να αναλάβουμε επικοινωνιακές πρωτοβουλίες που θα αναδείξουν τη σημαντική προσφορά μας στην κοινωνία, η οποία παραμένει σχετικά αφανής και άγνωστη.
Αναφέρω, ενδεικτικά και μόνον, τα εξής:
Οι ελληνικές Τράπεζες προάγουν τον πολιτισμό και αναδεικνύουν την πολιτιστική κληρονομιά της χώρας. Εδώ και πολλά χρόνια έχουν ιδρύσει και διαχειρίζονται μουσεία και πολιτιστικά ιδρύματα.
Οι ελληνικές Τράπεζες, είτε η κάθε μία χωριστά, είτε μέσω της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών, έχουν προβεί σε γενναιόδωρες οικονομικές χορηγίες προς το ελληνικό Δημόσιο για τη δημιουργία και τη συντήρηση έργων υποδομής.
Στο Ταμείο Ανάκαμψης καλύψαμε το σύνολο του κόστους, περίπου €2,2 εκ, ώστε να εγκατασταθεί και να συντηρείται η πλατφόρμα GOBEYOND. Είναι πλατφόρμα υποβολής των αιτήσεων για την υπαγωγή των εταιρειών στο δανειακό σκέλος των πόρων του Ταμείου.
Δημιουργήσαμε, επίσης, τις υποδομές ΕSGgr για την πράσινη μετάβαση και το ESG scoring των επιχειρήσεων.
Και το Δημόσιο κάνει διαρκώς χρήση των ηλεκτρονικών υποδομών των τραπεζών. Αναφέρω ενδεικτικά:
-το προϊόν ΣΠΙΤΙ μου, που αφορά τη στέγαση των νέων,
-τη χρήση καρτών για τα προνοιακά επιδόματα,
-το πρόγραμμα «ανακαινίζω - νοικιάζω»,
-το σύστημα πόθεν έσχες,
-το ηλεκτρονικό μητρώο λογαριασμών,
-το κεντρικό Μητρώο Πιστώσεων,
-το αυτοματοποιημένο σύστημα BANCAPP ελέγχου προσαύξησης περιουσίας της ΑΑΔΕ.
Επίσης, σε όλες τις φυσικές καταστροφές, πλημμύρες, σεισμούς, πυρκαγιές, οι Τράπεζες συνέβαλαν, και θα συνεχίσουν να συμβάλλουν, με σημαντικά ποσά για την αποκατάσταση των ζημιών»
