Παράθυρο ευκαιρίας για την Ελλάδα αποτελεί η εξοικείωση και χρήση της τεχνητής νοημοσύνης από τις επιχειρήσεις, δεδομένου ότι στη χώρα μας όπως και στο σύνολο της Ευρώπης παρατηρούνται μέχρι σήμερα χαμηλότερα ποσοστά διείσδυσης τέτοιων εργαλείων εν συγκρίσει με την Κίνα και τις αναπτυσσόμενες χώρες. H ανάγκη, μάλιστα, γίνεται επιτακτικότερη αν σκεφτεί κανείς ότι η χώρα μας αποτελεί έναν από τους τους μεγαλύτερους, ποσοστιαία, εξαγωγείς ταλέντου στο συγκεκριμένο τομέα, δεδομένο που δυνητικά μπορεί να αποτελέσει τροχοπέδη ακόμα και για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας.
Τα παραπάνω είναι μόνο μερικά από τα συμπεράσματα που προκύπτουν από την πρόσφατη μελέτη «State of AI in early 2024: GenAI adoption spikes and starts to generate value» της QuantumBlack, AI by McKinsey, εταιρεία που δραστηριοποιείται ενεργά στη χώρα μας τα τελευταία 25 περίπου χρόνια.
Διπλασιάστηκαν οι επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν gen AI
Σύμφωνα με την έρευνα αν το 2023 θεωρήθηκε η χρονιά που η τεχνολογία της Τεχνητής Νοημοσύνης έγινε γνωστή στο ευρύ κοινό, το 2024 αποτελεί ορόσημο για την πρακτική ενσωμάτωσή της στην καθημερινή λειτουργία των επιχειρήσεων. Ορόσημο που επισφραγίζουν και τα ποσοστά των επιχειρήσεων που έχουν υιοθετήσει την παραγωγική Τεχνητή Νοημοσύνη (gen AI) τα οποία μέσα σε 10 μήνες έχουν διπλασιαστεί.
Οι τολμηροί δε, όσες επιχειρήσεις δηλαδή εμπιστεύτηκαν πρώτες την gen AI, καταγράφουν ήδη βελτιωμένα οικονομικά στοιχεία. Παρόλα αυτά βέβαια, η ευρεία χρήση της δεν έχει επιτευχθεί με μόλις 1 από τα 10 έργα που ξεκινούν στο πεδίο της AI να προχωρούν και περίπου 9 στα 10 έργα να μην καταφέρνουν να ξεπεράσουν το πιλοτικό στάδιο και να φτάσουν στην πλήρη υλοποίηση.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, το 72% των επιχειρήσεων υιοθετούν τεχνολογίες Τεχνητής Νοημοσύνης, με στόχο να καλυφθούν ανάγκες σε τομείς όπως το marketing, οι πωλήσεις, η ανάπτυξη προϊόντων και το ΙΤ, ανατρέποντας μια στασιμότητα έξι ετών κατά την οποία η χρήση τέτοιων τεχνολογιών είχε μείνει αμετάβλητη (σ.σ. περίπου στο 50%).
Ενδεικτική της στροφής σε εργαλεία gen AI είναι και η εξοικείωση των ίδιων των στελεχών, το 56% των οποίων πλέον, αναφέρει ότι χρησιμοποιούν συχνά εργαλεία gen ΑΙ εντός ή/και εκτός εργασιακού περιβάλλοντος.
Στην περίπτωση της Ευρώπης βέβαια και φυσικά και της Ελλάδας, τα στελέχη αποδεικνύονται πιο διστακτικά, με το 32% αυτών να δηλώνουν τακτικοί χρήστες εργαλείων Τεχνητής Νοημοσύνης εντός εργασιακού περιβάλλοντος, όταν το αντίστοιχο ποσοστό σε Κίνα και Αναδυόμενες Αγορές φτάνει στο 46%.
Η κατάσταση στην Ελλάδα
Σε σχέση με αυτές τις επιχειρήσεις υψηλών επιδόσεων, οι ελληνικές επιχειρήσεις λειτουργούν σε ένα λιγότερο φιλικό περιβάλλον για την συγκεκριμένη τεχνολογία, με έλλειψη σχετικών τεχνικών υποδομών.
Για παράδειγμα η Ελλάδα έρχεται 58η από 62 χώρες στην σχετική έρευνα της Tortoise Global AI index όσον αφορά τις σχετικές υποδομές ενώ σκοράρει 51η από 62 χώρες όσον αφορά το πλαίσιο διακυβέρνησης και το οργανωτικό και λειτουργικό μοντέλο.
Ακόμα και στη σύγκριση με χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου κάποιες από τις οποίες έχουν πανομοιότυπο προφίλ, όπως η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Ιταλία, η Μάλτα και το Ισραήλ, η χώρα μας δείχνει να υστερεί όσον αφορά στην υιοθέτηση της ΤΝ. Για παράδειγμα στο επιχειρησιακό περιβάλλον, στις υποδομές και στην κυβερνητική στρατηγική, που θεωρούνται «drivers» για την υιοθέτηση της Τεχνητής Νοημοσύνης, η Ελλάδα βρίσκεται στην τελευταία θέση της κατάταξης των προαναφερθέντων χωρών. Η μόνη περίπτωση που δείχνει να τα πηγαίνει καλύτερα, καταλαμβάνοντας την τέταρτη θέση μεταξύ των έξι χωρών, είναι το ταλέντο και η έρευνα, που θεωρούνται «κινητήριοι μοχλοί» για την καινοτομία της τεχνητής νοημοσύνης.
Το πρόβλημα του AI Βrain Drain
Και εδώ βέβαια το πρόβλημα είναι σύνθετο καθώς αφενός το ταλέντο υπάρχει αφετέρου όμως κατευθύνεται στο εξωτερικό, όπου οι ευκαιρίες είναι περισσότερες. Όπως επισημαίνει η Mc Kinsey, oι ελληνικές επιχειρήσεις δυσκολεύονται να βρουν ανθρώπινο δυναμικό με την κατάλληλη κατάρτιση, παρότι σε χώρους επαγγελματικής δικτύωσης όπως το LinkedIn, η διείσδυση των δεξιοτήτων Ελλήνων επαγγελματιών σε Τεχνητή Νοημοσύνη και Επιστήμη Δεδομένων παρουσιάζεται υψηλότατη. Σε δεύτερη ανάγνωση αυτό δεν αποτελεί παράδοξο, καθώς η Ελλάδα είναι επίσης ένας από τους μεγαλύτερους (ποσοστιαία) εξαγωγείς ταλέντου στο συγκεκριμένο τομέα, πράγμα που υποδηλώνει πως το ΑΙ brain drain αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα πλήγματα στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Το σίγουρο όμως είναι ότι η χώρα βρίσκεται ακόμα στο σημείο εκκίνησης και θα πρέπει να εντείνει τις προσπάθειές της και την στρατηγική της αλλά και να επενδύσει σε δεξιότητες και καινοτομία για να αιχμαλωτίσει τα οικονομικά οφέλη που απορρέουν από την υιοθέτηση της AI.
Προς επίρρωση του παραπάνω να αναφέρουμε ότι στην Ελλάδα, η διείσδυση της Τεχνητής Νοημοσύνης αλλά και του ίδιου του ψηφιακού μετασχηματισμού ο οποίος αποτελεί σε μεγάλο βαθμό προϋπόθεσή της, εξακολουθεί να υστερεί κατά περίπου 50% σε σχέση με τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο, σε όλες τις επιχειρήσεις ανεξαρτήτως μεγέθους. Ακόμα κι έτσι βέβαια, η στροφή είναι ορατή αφού το ποσοστό των εταιρειών που εξετάζουν την υιοθέτηση συστημάτων Τεχνητής Νοημοσύνης διπλασιάστηκε από το 2021 μέχρι το 2023.
Οι τομείς που η Gen AI θα κάνει την διαφορά
Όσο για τους τομείς που στους οποίους η χρήση Τεχνητής Νοημοσύνης εντός εργασιακού περιβάλλοντος έχει τη μεγαλύτερη διείσδυση σήμερα, είναι οι τηλεπικοινωνίες, ο χώρος της τεχνολογίας, και ο κλάδος των επαγγελματικών υπηρεσιών.
Αναλυτικότερα, η συχνή χρήση της παραγωγικής Τεχνητής Νοημοσύνης (gen ΑΙ) στο εργασιακό περιβάλλον έχει αυξηθεί σημαντικά σε σχέση με το 2023:
- Μέσα και Επικοινωνίες: 45% (από 21%)
- Τεχνολογία: 54% (από 39%)
- Επιχειρήσεις, νομικές και συμβουλευτικές υπηρεσίες: 57% (από 23%)
- Ενέργεια: 35% (από 11%)
- Προηγμένες βιομηχανίες: 27% (από 20%)
- Καταναλωτικά αγαθά και λιανική: 33% (από 18%)
- Χρηματοοικονομικές υπηρεσίες: 26% (από 24%)
- Υγεία: 31% (από 16%)
Αυξάνουν τις επενδύσεις στην AI οι επιχειρήσεις
Σε όλους του κλάδους βέβαια οι τολμηροί που έχουν προχωρήσει στην υιοθέτηση της ΑΙ αναγνωρίζουν ήδη την αξία και τα οφέλη της και δρομολογούν σημαντικό μέρος των δυνητικών επενδύσεών τους προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση. Σύμφωνα με την έρευνα, περίπου το 33% των ερωτηθέντων επιχειρήσεων προορίζει τουλάχιστον το 5% του προϋπολογισμού που αφορά στον ψηφιακό τους μετασχηματισμό, στην ενσωμάτωση και τη διεύρυνση των λύσεων και των εργαλείων παραγωγικής Τεχνητής Νοημοσύνης (gen ΑΙ).
Το αντίστοιχο ποσοστό των ερωτηθέντων που σκοπεύουν να επενδύσουν αντίστοιχα σε εργαλεία «παραδοσιακής» Τεχνητής Νοημοσύνης ανέρχεται στο 39%, πράγμα που επιβεβαιώνει την εκτίμηση της McKinsey πως οι παλαιότερες μορφές Τεχνητής Νοημοσύνης εξακολουθούν να αποτελούν κύριο πυλώνα δημιουργίας αξίας στις περισσότερες επιχειρήσεις. Σε κάθε περίπτωση, με τις επιχειρήσεις να διακρίνουν σημαντικά περιθώρια βελτίωσης των οικονομικών τους δεικτών μέσα από την αξιοποίηση παραγωγικής Τεχνητής Νοημοσύνης (gen ΑΙ), η επόμενη τριετία αναμένεται να χαρακτηριστεί από ισχυρή αύξηση των επενδύσεων στον τομέα αυτόν.
Διευρύνει το αποτύπωμά της στην AI η McKinsey
Να θυμίσουμε ότι η McKinsey & Company είναι μια από τις κορυφαίες παγκοσμίως εταιρείες management consulting, που ιδρύθηκε το 1926. Παρέχει συμβουλευτικές υπηρεσίες σε εταιρείες, μη κυβερνητικούς οργανισμούς και κυβερνήσεις, και έχει παρουσία σε περισσότερες από 65 χώρες και 130 γραφεία παγκοσμίως. Μεταξύ άλλων οι υπηρεσίες της καλύπτουν θέματα στρατηγικής, οικονομικής ανάπτυξης, οργάνωσης, τεχνολογίας, και διαχείρισης κινδύνου. Από το 1997 που δραστηριοποιείται στην Ελλάδα, η McKinsey έχει συνεργαστεί με το 70% των 50 κορυφαίων ελληνικών και πολυεθνικών εταιρειών που λειτουργούν στη χώρα, καθώς και με δημόσιους οργανισμούς. Το γραφείο της στην Αθήνα απασχολεί μια μεγάλη ομάδα εξειδικευμένων συμβούλων που δραστηριοποιούνται στους πιο καθοριστικούς κλάδους της εγχώριας οικονομίας, όπως είναι οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, η ενέργεια, η βαριά βιομηχανία, οι τηλεπικοινωνίες, η ναυτιλία και το λιανεμπόριο. Το 2019 δε, οπότε και εξαγόρασε την QuantumBlack έχει διευρύνει και το αποτύπωμά της στην τεχνητή νοημοσύνη. Σήμερα, η QuantumBlack | AI by McKinsey δραστηριοποιείται σε 50 χώρες, με περισσότερους από 7.000 εξειδικευμένους συμβούλους με δεξιότητες σε όλο το φάσμα της τεχνητής νοημοσύνης (AI) -από την επιστήμη και τη μηχανική δεδομένων (Data Science, Data Engineering) έως τον σχεδιασμό της εμπειρίας και την τεχνολογική υλοποίηση- που αναπτύσσουν λύσεις τεχνητής νοημοσύνης με ευρεία εφαρμογή.
Στο επίκεντρο της προσέγγισης της QuantumBlack | AI by McKinsey είναι η υβριδική νοημοσύνη, ένα μοντέλο που συνδυάζει την τεχνογνωσία των ανθρώπων με την τεχνητή νοημοσύνη. Υποστηρίζει αποτελεσματικά τις επιχειρήσεις στην αναδιάρθρωση και τον εκσυγχρονισμό τους, εστιάζοντας στην ανάλυση δεδομένων και τις τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ), με στόχο τη βελτίωση των λειτουργιών, τη λήψη πιο αποτελεσματικών αποφάσεων καθώς και την ταχύτερη ανάπτυξη.
Παράλληλα, η εταιρεία έχει αναπτύξει πρωτοποριακά εργαλεία ανοιχτού κώδικα (open source)όπως το Kedro και το CausalNex που βελτιστοποιούν τη διαχείριση δεδομένων και χαίρουν ευρύτατης χρήσης. Μόνο τα τελευταία τρία χρόνια, η εταιρεία έχει υλοποιήσει περισσότερα από 8.350 έργα ανάλυσης δεδομένων και τεχνητής νοημοσύνης, συμπεριλαμβανομένων και150 έργων παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης (gen AI), επιτυγχάνοντας μετρήσιμα αποτελέσματα σε τομείς όπως ο μηχανοκίνητος αθλητισμός και η Formula 1, η βαριά βιομηχανία, ο χρηματοπιστωτικός τομέας, η ενέργεια και η φαρμακευτική έρευνα. Στην Ελλάδα έχει παρουσία τα τελευταία 8 χρόνια, έχοντας εκτελέσει 20+ έργα σε πάνω από 10 ελληνικές εταιρείες.
