Εκκρεμότητες φαίνεται ακόμη να υπάρχουν στο μέτωπο συμβάσεων παραχώρησης, όπως η Εγνατία Οδός και ο ΒΟΑΚ, την ίδια ώρα που άλλα οδικά έργα που έχουν προταθεί με το μοντέλο αυτό (και ως Πρότυπες Προτάσεις) στην Αττική να μην είναι, κατά τα φαινόμενα, συνολικά ψηλά στην ατζέντα του αρμόδιου υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, που θεωρεί ότι εφαρμόζεται κυρίως σε μη ευρωπαϊκές χώρες και έχει προβλήματα με το κοινοτικό δίκαιο. Βέβαια, «δεν έχουν κλείσει οι πόρτες» εντελώς, ενώ από πλευράς των κατασκευαστών υπάρχουν και σχέδια ακόμα και για μηδενική χρηματοδοτική συμβολή του δημοσίου, που αποτελεί ένα βασικό πρόβλημα (η εξασφάλιση κεφαλαίων).
Αυτά προκύπτουν, μεταξύ άλλων, από όσα αναφέρθηκαν στο πλαίσιο συνέδριο (για τις ΣΔΙΤ) προχτές το απόγευμα με συμμετοχή και του κ. Ταχιάου. Όπως επίσης επανέλαβε ο υφυπουργός Υποδομών, κατά τις 5 με 6 Δεκεμβρίου θα γίνει η δημοπράτηση των έργων της Θεσσαλίας (1,35 δισ. ευρώ για αποκατάσταση ζημιών σε οδικά και σιδηροδρομικά δίκτυα, από τις κακοκαιρίες Daniel, Elias το 2023), ενώ θα δρομολογηθεί το περίφημο Παρατηρητήριο Τιμών (για τα κόστη υλικών), αν και όμως προβλέπονται θεσμικές αλλαγές.
Οι σήραγγες της Εγνατίας Οδού
Προχτές, ο υφυπουργός Υποδομών, Ν. Ταχιάος, μιλώντας στο 5 ΣΔΙΤ Forum, σημείωσε, σχετικά με την παραχώρηση της Εγνατίας Οδού, ότι εκκρεμεί η αναβάθμιση των 39 σηράγγων (σε Ε για να έρθει ο ανάδοχος να τις φτάσει σε Α) του οδικού άξονα. Αυτό αποτελεί αναβλητική αίρεση για να υπογραφεί η σύμβαση παραχώρησης με τον όμιλο ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ (με Egis). Κατά τον κ. Ταχιάο, στο υπουργείο «θέλουν να τρέξουν» τις διαδικασίες ώστε το 2025 να έχουν κλείσει τα μέτωπα, να καταβληθούν τα περίπου 1,35 δις ευρώ (που προβλέπονται και στον προϋπολογισμό). Σε σχέση με τις παραχωρήσεις, πρόσφατα ο κ. Περιστέρης επανέλαβε ότι η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ έχει εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της για την Εγνατία Οδό και αναμένει το δημόσιο την επίλυση των άλλων εκκρεμοτήτων από την πλευρά του. Σύμφωνα με τις προβλέψεις είναι πιθανή η παράδοση του έργου μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2025.
Η Εγνατία Οδός είναι ένας δύσκολος οδικός άξονας και έχει κατασκευαστεί πριν από πολλά χρόνια. Για πρώτη φορά τη διαχείρισή του θα την αναλάβει ιδιωτικός φορέας και έχει πολλές διαδικασίες. Υπενθυμίζεται ότι πρόκειται για τη σύμβαση παραχώρησης αναφορικά με το δικαίωμα χρηματοδότησης, λειτουργίας, συντήρησης και εκμετάλλευσης του αυτοκινητόδρομου Εγνατία Οδός, καθώς και των τριών (3) καθέτων προς αυτόν οδικών αξόνων, για χρονικό διάστημα 35 ετών. Ήδη έχει συσταθεί το σχετικό SPV, δηλαδή η εταιρεία ειδικού σκοπού που θα αναλάβει το project. Πάντως, το καλοκαίρι ο κ. Περιστέρης είχε «δείξει» για εξελίξεις προς το τέλος 6μήνου 2025.
«Τρέχουν» για τον ΒΟΑΚ
Πέραν της εν λόγω σύμβασης στον βορρά, περνώντας στον νότο και στην Κρήτη, ως γνωστόν, εκκρεμεί η υπογραφή της σύμβασης παραχώρησης ανάμεσα στο δημόσιο και τη ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ για το τμήμα του ΒΟΑΚ Χανιά – Ηράκλειο (Χερσόνησος), μαζί με την προαίρεση Κίσσαμος – Χανιά. Σύμφωνα με τον κ. Ταχιάο, τις πρώτες μέρες του Δεκεμβρίου τελειώνουν τα συμβατικά τεύχη με τις τράπεζες, καθώς χρειάζεται χρόνος για τα συμβατικά κείμενα. Υπενθυμίζεται ότι για την παραχώρηση αξίας άνω των 2 δις ευρώ, όπως έχει εκτιμηθεί και από το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, προβλέπεται χρηματοδότηση 200 εκατ. από το Ταμείο Ανάκαμψης και άλλα 200 από το ΕΣΠΑ. Και όπως πρόσφατα αναφέραμε στην στήλη BackStory, πρέπει σύντομα να «πιάσει» το έργο ρυθμό προόδου 15% για να μην χάσει χρονοδιαγράμματα του RRF.
Ο κ. Σταϊκούρας κατά καιρούς έχει αναφέρει ότι ενδέχεται να υπογραφεί η σύμβασης στα τέλη 2024 ή αρχές 2025. Πάντως, όπως και προχτές επανέλαβε το κ. Ταχιάος, δεν είναι εύκολη η παραχώρηση, ενώ θυμίζουμε έχει τεχνικές δυσκολίες και εκκρεμότητες με προσφυγές τοπικών δήμων στο ΣτΕ, που ίσως κοστίσουν σε χρήμα. Για το έργο αυτό, που θεωρείται τεχνικά δύσκολο, το κράτος θα επιδοτεί τη διέλευση, καλύπτοντας μέρος του διοδίου. Η περίοδος της παραχώρησης είναι 35 έτη, εκ των οποίων έως πέντε έτη είναι η περίοδος μελετών – κατασκευών. Το συνολικό μήκος του τμήματος Χανιά-Ηράκλειο ανέρχεται σε 187 χλμ. (μαζί με το προαίρεση τμήμα Κίσσαμος-Χανιά).
Οι (οδικές) Πρότυπες Προτάσεις και η δυστοκία του υπ. Υποδομών
Κατά βάση με το μοντέλο της σύμβασης παραχώρησης, έχουν προτείνει οι κατασκευαστές τη δημιουργία νέων οδικών έργων στην Αττική, στο πλαίσιο του θεσμού των Πρότυπων Προτάσεων, ώστε να πάρει «ανάσες» το Λεκανοπέδιο που αντιμετωπίζει μεγάλο κυκλοφοριακό πρόβλημα. Από το υπουργείο αφενός δεν έχουν δείξει «θερμοί» για το μοντέλο αυτό, προαναγγέλλοντας θεσμικές αλλαγές που ακόμη όμως εκκρεμούν, αφετέρου συχνά τονίζουν ότι δεν υπάρχου διαθέσιμα κεφάλαια να χρηματοδοτήσουν τέτοια μεγάλα οδικά έργα στην Αττική. Ωστόσο, αναγνωρίζουνε ότι η περιφέρεια χρειάζεται ριζικές παρεμβάσεις. «Υπάρχουν 3 Πρότυπες και ξέρουμε μόνο τους τίτλους, όχι τις τεχνικές λύσεις, τις χαράξεις. Οι πιο ενδιαφέρουσες είναι για την επέκταση της Αττικής Οδού και η άλλη είναι για τον άξονα Ελευσίνα-Οινόη», σημείωσε ο υφυπουργός Υποδομών.
«Θέλουμε να προχωρήσουν οι Πρότυπες Προτάσεις. Αλλά στην Ευρώπη δοκιμάστηκε μόνο στην Ιταλία σε μια περίπτωση και το αποτέλεσμα είναι αμφιλεγόμενο. Ο νόμος θα αλλάξει. Δεν είναι δυνατόν για παράδειγμα ο υφυπουργός και ο γενικός γραμματέας να κρίνουν αν το έργο μπορεί να προχωρήσει. Θα περάσει σε υπηρεσιακό επίπεδο. Επίσης θα περιοριστεί σε έργα-ΣΔΙΤ και παραχωρήσεων και όχι σε κλασικά δημόσια έργα και για αυτό διατηρούμε το ποσό των 200 εκατ. ευρώ. Επίσης δεν θα υπάρχει τακτή πρόσκληση υποβολής Πρότυπων Προτάσεων ανά τρίμηνο ή εξάμηνο. Δεν μπορεί να λειτουργήσει», ανέφερε ο κ. Ταχιάος.
Πού εφαρμόζεται το μοντέλο
Ενδιαφέρουσα είναι παρουσίαση που κατατέθηκε από τον κ. Πέτρο Σφηκάκης (Διευθύνων Εταίρος,LEXPARTNERS Δικηγορική Εταιρία) για τις Πρότυπες Προτάσεις. Βάσει αυτής, στην μόνη χώρα της Ευρώπης που εφαρμόζεται το μοντέλο αυτό είναι η Ιταλία, όπου υπήρχαν προβλήματα με προσφυγές. Σε διεθνές επίπεδο, ο θεσμός εφαρμόζεται, με διάφορες μορφές, σε χώρες όπως: Φιλιππίνες, Κόστα Ρίκα, Ταϊβάν, Ν. Κορέα, Χιλή, Γκάνα, Περού, Ινδονησία, Κένυα, Ινδία, Σρι Λάνκα, Σενεγάλη, Ν. Αφρική,Τανζανία, Κολομβία, Τζαμάϊκα. Επίσης, εφαρμόζεται σε Καναδάς (Οντάριο), Αυστραλία (New South Wales, Australian Capital Territory), ενώ στις ΗΠΑ στην Virginia.
Σύμφωνα με την παρουσίαση, και αναφορικά με τη συμβατότητα των Πρότυπων Προτάσεων (ΠΠ) με τις γενικές αρχές του ευρωπαϊκού δικαίου, αναφέρεται ότι «ο θεσμός της ΠΠ παραβιάζει την αρχή της ίσης μεταχείρισης, καθώς ο Προτείνων βρίσκεται σε πλεονεκτικότερη θέση ιδίως (α) επειδή, σε αντίθεση με τους λοιπούς υποψηφίους, αν ο ίδιος δεν αναδειχθεί προσωρινός ανάδοχος του δίδεται σε κάθε περίπτωση το δικαίωμα διεκδίκησης με την υποβολή βελτιωμένης προσφοράς, ενώ, αντιθέτως, αν ο ίδιος αναδειχθεί προσωρινός ανάδοχος δεν απειλείται από τυχόν βελτιωμένες προσφορές των ανταγωνιστών του, και (β) επειδή o ίδιος έχει επιμεληθεί την ωρίμανση του έργου και ως εκ τούτου επωφελείται από τον μακρό χρόνο ενασχόλησης και την εις βάθος γνώση όλων των παραμέτρων του βασικού σχεδιασμού του έργου». Πάντως, «βλέπει» και θετικά σημεία, καθώς «ο θεσμός της ΠΠ εναρμονίζεται με τις γενικές αρχές του ευρωπαϊκού δικαίου που διέπουν (και) την ανάθεση δημοσίων συμβάσεων. Οι ειδικότεροι όροι που σχετίζονται με τον την ΠΠ, όπως η συμμετοχή του Προτείνοντος, το δικαίωμα διεκδίκησης και το δικαίωμα αποζημίωσης, λαμβάνουν δημοσιότητα και είναι εκ των προτέρων γνωστοί σε όλους τους ενδιαφερόμενους που, ως εκ τούτου, διαγωνίζονται υπό τους ίδιους όρους. Επιπροσθέτως, οι σημαντικά μακρότερες προθεσμίες του διαγωνισμού και η ελεύθερη πρόσβαση όλων των υποψηφίων στον πλήρη φάκελο της ΠΠ, διασφαλίζει την ίση πληροφόρηση και γνώση όλων των υποψηφίων σχετικά με το έργο».
Τις θέλουν οι κατασκευαστές - Πρόβλημα η χρηματοδότηση
Ως γνωστόν, για την ώρα είναι κατατεθειμένη η (πρότυπη) πρόταση των ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ΑΒΑΞ, ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις τις επεκτάσεις της Αττικής Οδού (προς νότια προάστια και Ελληνικό, όπου χτίζεται μια νέα πόλη με πλήθος αναπτύξεων, αλλά και προς Λαύριο, Ραφήνα κ.α.), ύψους άνω των 1,5 δις ευρώ, αλλά και αυτή της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ για τον αυτοκινητόδρομο Ελευσίνα – Οινόη, εκτιμώμενου ύψους 500 εκατ. ευρώ, που θα δώσει «ανάσες» στον Κηφισό. Προχτές, και ο κ. Εξάρχου, σημείωσε ότι θεωρεί χρήσιμες τις Πρότυπες Προτάσεις και αναμένει την αλλαγή του πλαισίου για να καταθέσει και η AKTOR τις δικές της. Πάντως, βασικό ζήτημα, μεταξύ άλλων, είναι η χρηματοδοτική συνδρομή του δημοσίου. «Η χρηματοδότηση των έργων θέλει περίσκεψη, για το πως θα μεταφέρει κανείς το χρέος στις επόμενες γενιές», συνηθίζει να λέει ο κ. Ταχιάος.
Πώς θα μειωθεί το κόστος για το δημόσιο
Όπως ανέφερε ο κ. Γ. Συριανός, επικεφαλής της ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις στο προχτεσινό συνέδριο για τα ΣΔΙΤ, το στέλεχος του κλάδου έχει έρθει σε συνεχείς επαφές με την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, έχοντας διαπιστώσει ότι υπάρχουν προβλήματα με τους διαθέσιμους πόρους. Ωστόσο, οι κατασκευαστές καταβάλλον προτάσεις και προσπάθειες ώστε να μηδενιστεί η συνεισφορά του δημοσίου στα οδικά έργα στις πόλεις. «Θεωρώ δεδομένο ότι και το υπουργείο θέλει να βρει λύση», σημείωσε ο ίδιος. «Προτείνουμε μηδενισμό της χρηματοδοτικής συμβολής του Δημοσίου στα έργα των Πρότυπων Προτάσεων που είναι εντός αστικής ζώνης, ώστε να μειωθεί το κόστος για το κράτος. Δεν θα ισχύει παντού αυτό αλλά σε κάποιες περιπτώσεις. Προσπαθήσαμε να βρούμε μια λύση προκειμένου να "σπρωχτούν" τα λεγόμενα σκιώδη διόδια πιο πίσω στον χρόνο, δηλαδή μετά από 10-12 χρόνια από την έναρξη της παραχώρησης. Έχουμε εκπονήσει μελέτες και είμαστε έτοιμοι όταν το υπουργείο Υποδομών μας καλέσει να προχωρήσουμε αναλόγως».
