Η ελληνική οικονομία δεν έχει επιστρέψει, ακόμη, στα προ της τριπλής κρίσης (χρέους, πανδημίας και ενέργειας) επίπεδα - ακόμη και με ονομαστικούς όρους-, διατηρείται η πίεση στους αυτοαπασχολουμένους του εμπορίου και παραμένουν ισχυρές οι περιφερειακές ανισότητες σε όρους καταναλωτικής δαπάνης.
Αυτό είναι το περιβάλλον αβεβαιότητας μέσα στο οποίο καλούνται να επιβιώσουν και να αναπτυχθούν οι εμπορικές επιχειρήσεις, σύμφωνα με τα συμπέρασμα της «Ετήσιας Έκθεσης Ελληνικού Εμπορίου για το 2024» της Ελληνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας που παρουσιάστηκαν σήμερα, ενώ υπογραμμίστηκε ότι, επιπλέον, οι διεθνείς εξελίξεις, η πολιτική των ΗΠΑ για τους δασμούς και οι κρατικές εγχώριες και ευρωπαϊκές πολιτικές (σύνδεση κατώτατου μισθού με τεκμαρτό φορολογητέο εισόδημα, συνεχείς αυξήσεις του κατώτατου, έκθεση σε αθέμιτο ανταγωνισμό) όπως και το υψηλό κόστος δανεισμού δεν διευκολύνουν την επιχειρηματικότητα.
Υπογραμμίζεται από την ΕΣΕΕ ότι το διεθνές εμπόριο, καταλύτης της διεθνούς οικονομικής ανάπτυξης, αναμένεται να δεχθεί εξαιρετικά ισχυρές πιέσεις από το διαφαινόμενο «δασμολογικού σοκ».
Τα κυριότερα σημεία προβληματισμού για το μέλλον του εμπορίου όπως προκύπτουν από την ανάλυση των στοιχείων είναι:
- Στασιμότητα στον τζίρο: Σχεδόν οι μισές εμπορικές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν στασιμότητα σε περίοδο συνεχών αυξήσεων του λειτουργικού κόστους.
- Καθυστέρηση στον ψηφιακό και πράσινο μετασχηματισμό: Οι μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις δίνουν προτεραιότητα στην επιβίωση, αναβάλλοντας τον εκσυγχρονισμό τους.
- Αλλαγή καταναλωτικών προτύπων: Η ονομαστική αύξηση της κατανάλωσης κατευθύνεται κατά κύριο λόγο σε είδη πρώτης ανάγκης (τρόφιμα, φάρμακα).
- Αβεβαιότητα και επενδύσεις: Η εντεινόμενη αβεβαιότητα σε διεθνές επίπεδο εκτιμάται ότι θα οδηγήσει σε καθυστέρηση επενδυτικών σχεδίων και συγκράτηση καταναλωτικών δαπανών, επιβραδύνοντας έτσι την αναπτυξιακή προοπτική.
Οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν τις παρακάτω σημαντικές προκλήσεις: Διαχείριση των ανατιμήσεων, μείωση της καταναλωτικής δαπάνης, υψηλό λειτουργικό κόστος, φορολόγηση και έλλειψη ρευστότητας, δυσκολία εύρεσης κατάλληλου προσωπικού ενώ ειδικά για το ενεργειακό κόστος φαίνεται ότι συνεχίζει να αποτελεί σοβαρό πλήγμα για τη βιωσιμότητα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, καθώς διογκώνει το λειτουργικό τους κόστος.
Όπως επισημάνθηκε στη συνέντευξη Τύπου, από τον πρόεδρο της ΕΣΕΕ, Σταύρο Καφούνη, η ελληνική αγορά εμπορίου βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι, καθώς σύμφωνα με την έκθεση, το 44% των επιχειρήσεων λιανικής αναφέρει στασιμότητα στον κύκλο εργασιών, με συνεχείς αυξήσεις του λειτουργικού κόστους, ενώ περισσότερες από τις μισές (52%) δεν αναμένουν μεταβολή στο προσεχές μέλλον.
Επιπλέον σημείωσε ότι, η αύξηση του τζίρου στο εμπόριο (+1,9%) υπολείπεται του πληθωρισμού (+2,7%), δημιουργώντας πραγματική συρρίκνωση για τον κλάδο που αποτελεί τον μεγαλύτερο εργοδότη της χώρας, απασχολώντας το 16,3% του εργατικού δυναμικού.
Το μικρό παραδοσιακό κατάστημα αποχωρεί από την αγορά
Τα νέα δεδομένα, λοιπόν, όπως αναφέρθηκε, αποκαλύπτουν μια αγορά που μετασχηματίζεται ραγδαία, με τις παραδοσιακές μικρές επιχειρήσεις να συνεχίζουν την έξοδό τους (-8,9% μείωση των αυτοαπασχολούμενων), ενώ οι καταναλωτές στρέφονται κυρίως σε αγαθά πρώτης ανάγκης, προσπαθώντας να διαχειριστούν τον προϋπολογισμό τους σε ένα περιβάλλον συνεχών ανατιμήσεων.
Από τα στοιχεία επιβεβαιώνεται ότι συνεχίζεται η τάση των τελευταίων ετών, να εγκαταλείπουν σταδιακά την αγορά οι παραδοσιακές «νανο» επιχειρήσεις και οι αυτοαπασχολούμενοι, ενώ ο κλάδος παραμένει ο μεγαλύτερος εργοδότης της χώρας (16,3% της απασχόλησης) με τους περισσότερους εργοδότες στην οικονομία (26,5%). Αυτό το στοιχείο, σύμφωνα με την εκτίμηση στη ΕΣΕΕ, καθώς και το ότι μειώνονται τα ιδιόκτητα ακίνητα συνδέεται, εκτός των άλλων παραγόντων, και με την διακοπή της μεταβίβασης των επιχειρήσεων στην επόμενη γενιά.
Ακόμη, σε ό,τι αφορά στις πηγές χρηματοδότησης παρουσιάζεται «εξορθολογισμός» αλλά τα άτυπα κανάλια ρευστότητας παραμένουν ισχυρά ενώ η καταναλωτική δαπάνη κινήθηκε, μεν, αυξητικά μέχρι το 2023, οπότε και σταματούν τα διαθέσιμα στατιστικά δεδομένα, αλλά αφενός κατευθύνθηκε σε αγορές κυρίως των απαραίτητων αγαθών και αφετέρου υπολείπεται σημαντικά του πρό κρίσης χρέους επιπέδου, ακόμη και σε ονομαστικούς όρους.
Ταυτόχρονα, οι περιφερειακές ανισότητες, σε όρους κατανάλωσης, επιμένουν, παρά τα σχετικά προγράμματα, γεγονός που - για τους εμπόρους - εγείρει ερωτήματα για την αποτελεσματικότητα και της ευρωπαϊκής περιφερειακής πολιτικής.
Πάντως, σύμφωνα με τα στοιχεία, οι εμπορικές επιχειρήσεις (ΑΕ, ΕΠΕ και ΙΚΕ) συνέχισαν την ανοδική τους πορεία και το 2023. Αν και, οι εξωγενείς κρίσεις και οι γεωπολιτικές εντάσεις αποδυνάμωσαν τη δυναμική τους, επιβραδύνοντας την αύξηση του κύκλου εργασιών (στο +1,5%) και των μεικτών κερδών (στο 10,6%). Οι μικρομεσαίες εμπορικές επιχειρήσεις στο λιανικό εμφανίζουν στασιμότητα, καθώς δυσκολεύονται να αυξήσουν τον κύκλο εργασιών τους λόγω οικονομικών πιέσεων και αβεβαιότητας στην αγορά.
Υπογραμμίζεται ότι η άνοδος των τιμών προμηθευτών οδήγησε σε πρωτοφανή επίπεδα τα τελευταία εννέα χρόνια (36%) το ποσοστό των επιχειρήσεων που διέκοψαν τη συνεργασία τους με κάποιον προμηθευτή.
Εμφανίζεται σημαντική υποχώρηση στην προτίμηση για εγχωρίως παραγόμενα εμπορεύματα - αν και διαχρονικά ήταν ιδιαίτερα υψηλή - εν μέσω μάλιστα του κινδύνου του «δασμολογικού σοκ» ενώ όπως σημειώνουν οι έμποροι αλλάζει η θέση του εμπορίου στις διεθνείς αλυσίδες αξίας καθώς μειώνονται τα προϊόντα «made in Greece» κι αυτό είναι, ένας ακόμη παράγοντας που καταδεικνύει την αναγκαιότητα αναδιάρθρωσης του παραγωγικού μετασχηματισμού.
Δηλαδή, όπως υπογραμμίζεται από την ΕΣΕΕ, η διάσταση μεταξύ της «αβεβαιότητας» και του αναγκαίου μετασχηματισμού παραμένει βασικό γνώρισμα του οικοσυστήματος των εμπορικών επιχειρήσεων.
