Η εμπορική λειτουργία και της τρίτης μονάδας επεξεργασίας απορριμμάτων στην περιοχή Καλλιρρόης της Μεσσηνίας, μετά από αυτές σε Αρκαδία και Λακωνία, αποτελεί μάλλον ένα ακόμα παράδειγμα για το πώς μπορούν να απαλλαγούν από τα «σκουπίδια» ολόκληρες περιοχές και περιφέρειες, «διώχνοντας», εν προκειμένω, 200 χιλιάδες τόνους αποβλήτων από τις τοπικές χωματερές (60 χιλ. τόνους η συγκεκριμένη μονάδα στη Μεσσηνία).
Οι 2 μεγάλες συμβάσεις στην Κεντρική Μακεδονία
Την ίδια ώρα, στον όμιλο ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, που έχει αναλάβει την κατασκευή, διαχείριση και λειτουργία του έργου «Ολοκληρωμένη Διαχείριση Απορριμμάτων Περιφέρειας Πελοποννήσου», μέσω ΣΔΙΤ σχεδόν 160 εκατ. ευρώ, περιμένει «σήμα» και για την υπογραφή των συμβάσεων για την κατασκευή μονάδων επεξεργασίας αποβλήτων στην Κεντρική Μακεδονία, συνολικού ύψους 450 εκατ. ευρώ. Πρόκειται αφενός για τη σύμβαση σύμπραξης δημοσίου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ, μαζί με ΤΙΤΑΝ) για το έργο υλοποίησης της «Μονάδας Επεξεργασίας Αποβλήτων Δυτικού Τομέα ΠΚΜ», εκτιμώμενης αξίας περίπου 202 εκατ. ευρώ, αφετέρου για το έργο «Κατασκευή Μονάδας Επεξεργασίας υπολειμματικών σύμμεικτων Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΑΣΑ) και προδιαλεγμένων οργανικών αποβλήτων Ανατολικού Τομέα Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας» προϋπολογισμού 241.881.159,72 ευρώ (συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων προαίρεσης και του ΦΠΑ). Γίνεται λόγος για συνολικά άνω των 450 χιλ. τόνων αποβλήτων που θα «φύγουν» προς επεξεργασίες στις μονάδες.
Η ΜΕΑ δυτικού τομέα είναι η μεγαλύτερη στη Βόρεια Ελλάδα. Η μονάδα της Θεσσαλονίκης θα είναι δυναμικότητας 300.000 τόνων και θα κατασκευαστεί κοντά στη χωματερή Μαυροράχης. Θα εξυπηρετεί 9 δήμους της δυτικής πλευράς του νομού Θεσσαλονίκης (Αμπελοκήπων – Μενεμένης, Βόλβης, Δέλτα, Κορδελιού – Ευόσμου, Λαγκαδά, Νεάπολης – Συκεών, Παύλου Μελά, Χαλκηδόνος, Ωραιοκάστρου), το 60% του κεντρικού Δήμου Θεσσαλονίκης, το σύνολο των δήμων των νομών Πέλλας, Ημαθίας και Πιερίας, καθώς και τον Δήμο Παιονίας Κιλκίς. Η διάρκεια της σύμβασης έχει οριστεί σε 27 έτη (τα δύο πρώτα αφορούν στην κατασκευαστική περίοδο).
Η έτερη μονάδα θα κατασκευαστεί στη θέση «Άγιος Αντώνιος» εντός των διοικητικών ορίων της Δημοτικής Ενότητας Βασιλικών του Δήμου Θέρμης της Π.Ε. Θεσσαλονίκης. Βρίσκεται μεταξύ των οικισμών Κάτω Σχολαρίου και Αγίου Αντωνίου. Το έργο περιλαμβάνει την κατασκευή Μονάδας Επεξεργασίας Απορριμμάτων Ανατολικού Τομέα Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, η οποία θα επεξεργάζεται 150.200tn/a εκ των οποίων: 128.200 tn/a σύμμεικτων αποβλήτων. Θα επεξεργάζεται το 36% των παραγόμενων σύμμεικτων απορριμμάτων της Π.Ε. Θεσσαλονίκης, τα σύμμεικτα απορρίμματα της Π.Ε. Χαλκιδικής, τα υπολείμματα των ΚΔΑΥ Π.Ε. Χαλκιδικής και Ανατολικής Θεσσαλονίκης (15% έκαστο), τα υπολείμματα των μονάδων επεξεργασίας βιοαποβλήτων των Π.Ε. Χαλκιδικής και Ανατολικής Θεσσαλονίκης (10% έκαστο), και 22.000 tn/a προδιαλεγμένων αποβλήτων (1η ΜΕΒΑ Αν. Τομέα Π.Ε. Θεσσαλονίκης). Η εν λόγω ΜΕΒΑ θα εξυπηρετεί τον Δήμο Θέρμης και το 65% του Δήμου Θεσσαλονίκης.
Η «μαύρη τρύπα» της Αττικής
Ωστόσο, εκεί που υπάρχει μεγάλο πρόβλημα είναι με την Αττική και την υλοποίηση των νέων μονάδων, που έχει «μείνει στον πάγο», όπως πολλές φορές έχει αναδείξει το insider.gr. Αν και καταγράφεται σημαντική πρόοδος στην υπόλοιπη χώρα, στον αντίποδα, κολλημένοι και χωρίς σαφή ορατότητα παραμένουν οι διαγωνισμοί για τη δημιουργία των αναγκαίων υποδομών διαχείρισης αποβλήτων και ανακύκλωσης στην Αττική. Το βασικό πρόβλημα φαίνεται να παραμένει σε ποιους δήμους του Λεκανοπεδίου θα κατασκευαστούν οι Μονάδες Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ) ή Ανακύκλωσης. Προ ετών είχαν εκκινήσει διαγωνισμοί, δημόσιοι αλλά και κατά βάση ΣΔΙΤ, για υλοποίηση νέων μονάδων σε Αττική και Πειραιά (σχιστό, Φυλή κ.α.), που είχαν προσελκύσει το ενδιαφέρον όλων των ισχυρών σχημάτων από κατασκευές και υποδομές, έως βιομηχανία, ενέργεια, αλλά, προφανώς, και εξειδικευμένους ομίλους του χώρου (ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ΑΒΑΞ, Ηλέκτωρ, AKTOR, Metlen, Motor Oil, Thalis, ΔΕΗ, ΤΙΤΑΝ, Μεσόγειος, Watt κ.α.)., ωστόσο, στην πορεία «κόλλησαν» πριν μπούνε στην δεύτερη φάση των διαγωνισμών.
Έχουν περάσει σχεδόν 4 χρόνια από τότε που εκκινούσαν διαδικασίες, όσον αφορά στο πιο πρόσφατο παρελθόν, όταν και προκηρύχθηκαν διαγωνισμοί για δύο ΜΕΑ: τη Μονάδα Επεξεργασίας Αποβλήτων του Κεντρικού Πάρκου Κυκλικής Οικονομίας της Αττικής, δυναμικότητας 450.000 τόνων απορριμμάτων ετησίως, προϋπολογισμού 461,2 εκατ. ευρώ, και τη Μονάδα Επεξεργασίας Αποβλήτων του Κεντρικού Πάρκου Κυκλικής Οικονομίας Περιφέρειας Πειραιά, δυναμικότητας 250.000 τόνων, προϋπολογισμού 300,7 εκατ. ευρώ. Προφανώς, πέραν των χρηματοδοτήσεων, πρέπει να χωροθετηθούν οι μονάδες καθώς για το πάρκο κυκλική οικονομίας Αττικής δεν είχε γίνει γνωστό το σημείο κατασκευής, ενώ για τον Πειραιά είχε προκριθεί το Σχιστό. Αλλά και να αλλάξουν οι κοινοπραξίες καθώς έκτοτε έχουν γίνει… αλλαγές σε επιχειρηματικό επίπεδο με εξαγορές.
Θεωρητικά, περιφέρεια Αττικής και ΕΔΣΝΑ είχαν τον βασικό λόγο για την προώθηση των ενεργειών. Ωστόσο, υπάρχουν μέχρι και σενάρια να μεταφερθεί στην κεντρική διοίκηση η διαχείριση των αποβλήτων της Αττικής, ώστε να επιταχυνθούν οι διαδικασίες και να «κλείσει το κενό» στην περιοχή που ζει σχεδόν ο μισός πληθυσμός της Ελλάδας.
Να σημειωθεί ότι από μεγάλες βιομηχανίες ή ενεργειακούς ομίλους έχει τεθεί και το θέμα της ενεργειακής αξιοποίησης, όπου ήδη έχουμε συμφωνίες ή συνεργασίες.
Ο σχεδιασμός στην περιφέρεια
«Το συνολικό, ολοκληρωμένο πλέον έργο, δημιουργεί μία νέα πραγματικότητα στη διαχείριση των αποβλήτων στην Πελοπόννησο, σε σχέση με το 2019, όταν η Περιφέρεια Πελοποννήσου είχε σε λειτουργία μόλις έναν νόμιμο ΧΥΤΑ και πολλές παράνομες χωματερές, για τις οποίες η χώρα μας πλήρωνε πρόστιμα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μάλιστα τότε, οι 21 από τις 65 περιπτώσεις προστίμων που καταβάλλαμε για τις παράνομες χωματερές αφορούσαν στην περιφέρεια Πελοποννήσου. Σήμερα στη χώρα λειτουργούν 13 μονάδες -οι τρεις στην Πελοπόννησο-, ενώ κατασκευάζονται ακόμα 24», επεσήμανε κατά τη διάρκεια του χαιρετισμού του για την μονάδα στην Πελοπόννησο ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Στ. Παπασταύρου. Από την πλευρά του, ο Γενικός Γραμματέας Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων, κ. Μανώλης Γραφάκος, δήλωσε «ότι η έναρξη λειτουργίας της Μονάδας Επεξεργασίας Αποβλήτων στη Μεσσηνία αποτυπώνει με σαφήνεια ότι η Ελλάδα γυρίζει σελίδα στη διαχείριση των αποβλήτων. Από τις 21 παράνομες χωματερές, φτάσαμε σε μια ολοκληρωμένη περιφερειακή διαχείριση που αποτελεί πρότυπο και οδηγό για όλη τη χώρα. Όταν αναλάβαμε το 2019, λειτουργούσαν μόλις 3 μονάδες και 5 βρίσκονταν υπό κατασκευή, σήμερα λειτουργούν 13 μονάδες, ενώ 24 είναι σε φάση κατασκευής».
Μεταξύ άλλων, λειτουργούν σε περιοχές όπως Κοζάνη, Χανιά, Ήπειρος, Σέρρες, Ηλεία, Αλεξανδρούπολη, Θήβα, Αμάρι, Αρκαδία, Μεσσηνία, Λακωνία, Κεφαλονιά και Αρχάνες, ενώ πρόσφατα οριστικοποιήθηκε η αναδοχή του έργου για την υλοποίηση μονάδας επεξεργασίας απορριμμάτων στην Κέρκυρα στο σχήμα ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ-ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ. Επίσης, άμεσα αναμένεται να δημοπρατηθεί η μονάδα ΣΔΙΤ σε Κω – Κάλυμνο, αναμένονται αποφάσεις για επιπλέον μονάδες σε Βόρειο Αιγαίο, Νότιο και Στερεά Ελλάδα, ενώ προχωρούν τα σχέδια για τις μονάδες σε Αγρίνιο, Λάρισα, Καβάλα κ.α.. Διεργασίες υπάρχουν και για μονάδες σε Ρόδο, Σαντορίνη, Νάξο κ.α..
Προ ολίγων μηνών, από το αρμόδιο υπουργείο (ΥΠΕΝ) ότι 23 ήταν οι ΜΕΑ που κατασκευάζονται στην Ελλάδα, σε περιοχές όπως: Άμφισσας: Ζακύνθου, Ιεράπετρας, Χερσονήσου, Δυτικής Θεσσαλίας – Τρικάλων, Άρτας, Σητείας, Αιγίου, Λήμνου, Χίου, Δράμας, Μήλου, Κυθήρων, Ηρακλείου Κρήτης, Καρπάθου, Βόλου, Λευκάδας, Λέρου, Τήνου, Άνδρου, Αχαΐας κ.α. Επίσης, στις αρχές του 2025 είχε υπογραφεί η σύμβαση ου αφορά στη μονάδα ανάκτησης και ανακύκλωσης και προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων στον δήμο Ναυπάκτου.
