Ο σχεδιασμός του πολυδιάστατου έργου για τον μετασχηματισμό του οικονομικού μοντέλου της Δυτικής Μακεδονίας έχει ξεκινήσει, αλλά με δεδομένη την πολυπλοκότητα του εγχειρήματος απαιτεί χρόνο. Οι παράμετροι που θα πρέπει να εξεταστούν είναι πολλές. Η στροφή προς τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) αποτελεί ένα βασικό κομμάτι του παζλ. Αλλά θα πρέπει να συμπληρωθούν και τα υπόλοιπα ώστε η συνολική εικόνα να μην αφήνει κανέναν εκτός ...παιχνιδιού.
Με την απολιγνιτοποίηση θα χαθούν 5.000 άμεσες και 15.000 έμμεσες θέσεις εργασίας που είναι εξαρτημένες από το λιγνίτη ο οποίος σήμερα δημιουργεί εισόδημα ύψους 1 δισ. ευρώ στην περιοχή. Σύμφωνα με τα όσα ανέφερε ο Πρόεδρος της Συντονιστικής Επιτροπής Σχεδίου Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης κ. Κωστής Μουσουρούλης σε διαδικτυακή συζήτηση της ΗΑΕΕ, την περασμένη Πέμπτη, τα κονδύλια που θα διατεθούν στην Κοζάνη, τη Φλώρινα και τη Μεγαλόπολη έχουν αυξηθεί σε 2,6 δισεκατομμύρια ευρώ, στα οποία προστίθενται πόροι οι οποίοι θα μοχλευτούν από το πρόγραμμα Invest EU, καθώς και δάνεια από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
«Πρόκειται για ένα έργο που επιζητά τη συνεργασία πολλών φορέων, οι οποίοι μέσω των μηχανισμών, τη μελέτη παλαιότερων πλάνων και δράσεων, καθώς και τη βοήθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι εφικτό να έρθει εις πέρας», σημείωσε ο ίδιος. Πάντως, το επιχειρησιακό σχέδιο, η εκπόνηση του οποίου έχει ήδη ανατεθεί στην κοινοπραξία Boston Consulting Group (BCG) και Grant Thornton, δεν προβλέπεται ότι θα είναι έτοιμο πριν το φθινόπωρο.
Τα βήματα της απολιγνιτοποίησης για τη Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση των περιοχών της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης παρακολουθεί με ιδιαίτερη προσοχή ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης. Σε σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε την περασμένη εβδομάδα ανέφερε χαρακτηριστικά ότι η απεξάρτηση από τον ρυπογόνο λιγνίτη είναι προς το συμφέρον των τοπικών κοινωνιών ενώ επεσήμανε ότι το σχέδιο που εκπονείται αποτελεί «θεμέλιο για μία νέα ζωή σε αυτές τις δύο περιοχές, με ένα καινούργιο παραγωγικό μοντέλο, με πολλές δουλειές και μεγαλύτερες προοπτικές».
Το αναπτυξιακό σχέδιο για τις δύο ενεργειακές περιοχές της χώρας θα προβλέπει επενδύσεις και δημιουργία θέσεων εργασίας στους τομείς:
- της πράσινης ενέργειας
- της έξυπνης γεωργίας
- του βιώσιμου τουρισμού
- της βιομηχανίας και βιοτεχνίας
- της ψηφιακής οικονομίας και της εκπαίδευσης
Για την προσέλκυση επενδύσεων συζητείται η θέσπιση ειδικών κινήτρων, ενώ θα υπάρξουν και ειδικές φοροελαφρύνσεις. Επίσης, οι δύο ενεργειακές Περιφέρειες της χώρας αναμένεται να αποκτήσουν και ένα ειδικό πρόγραμμα εξοικονόμησης ενέργειας για τα κτίρια στο πλαίσιο των δράσεων για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων από το «λουκέτο» στις λιγνιτικές μονάδες.
Σύμφωνα με τον κ. Μουσουρούλη, ο τρίτος κύκλος του προγράμματος «Εξοικονομώ κατ’ Οίκον» που θα προκηρυχθεί το φθινόπωρο θα περιλαμβάνει αυξημένα κίνητρα για τις πληττόμενες περιοχές.
Άλλωστε, όπως σημείωσε στη διαδικτυακή συζήτηση της ΗΑΕΕ, ο αναπληρωτής καθηγητής στο ΕΜΠ κ. Χάρης Δούκας, η ενεργειακή αποδοτικότητα και η ιδιοπαραγωγή ενέργειας αποτελούν προτεραιότητα. Επεσήμανε επίσης ότι οι πολίτες στις συγκεκριμένες περιοχές θα μπορούν να παράγουν, να αποθηκεύουν και να καταναλώνουν την καθαρή ενέργεια, και, αν τους περισσεύει, να την πωλούν και να διαμοιράζονται τα κέρδη.
Η πρόταση αυτή, σύμφωνα με τον καθηγητή, μπορεί να συνδυαστεί με τη δημιουργία τοπικών επιχειρήσεων που θα αναλάβουν αυτό το μεγάλο κύμα ριζικής ενεργειακής ανακατασκευής. Ο κ. Δούκας σημείωσε ότι με αυτόν τον τρόπο το ενεργειακό brand name της περιοχής της Μακεδονίας μπορεί να εκσυγχρονιστεί. Από συγκεντρωτικό και βασισμένο σε ορυκτά καύσιμα, σε διεσπαρμένο, βασισμένο στην καθαρή ενέργεια, και συμμετοχικό, με τον πολίτη στον επίκεντρο.
Σε κάθε περίπτωση, οι προσπάθειες όλων των εμπλεκόμενων φορέων πρέπει να επιταχυνθούν καθώς από τις αρχές του 2021 αρχίζει η επιλεξιμότητα των δαπανών. Μάλιστα, ο κ. Μουσουρούλης θέτει ως προτεραιότητα την ανάγκη να στηριχθούν δραστηριότητες που είχαν ατονήσει - εξαιτίας της «μονοκαλλιέργειας» του λιγνίτη στις δύο περιοχές - όπως είναι η μεταποίηση, ο τουρισμός και ο πρωτογενής τομέας. Δεν είναι τυχαίο ότι στα σχέδια περιλαμβάνεται και η σύνδεση των προκηρύξεων του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) με την απολιγνιτοποίηση αλλά και η εξειδίκευση δράσεων του ΠΑΑ με υψηλότερη κατανομή πόρων στις λιγνιτικές περιοχές.
Προς αυτήν την κατεύθυνση θα βοηθήσει και το έργο της ΔΕΗ με την αποκατάσταση των εδαφών στα ορυχεία και των σταθμών παραγωγής. Πάντως, σε μέρος των εκτάσεων στα λιγνιτικά πεδία η επιχείρηση έχει ανακοινώσει ότι θα εγκαταστήσει μεγάλα φωτοβολταϊκά πάρκα. Ήδη έχει γίνει γνωστή η σύμπραξη ΔΕΗ – RWE για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών πάρκων ισχύος 2 GW (γιγαβάτ) σε λιγνιτικά πεδία.
Άλλωστε για τη ΔΕΗ η στροφή από τον λιγνίτη στις ΑΠΕ δεν έχει να κάνει μόνο με τον περιβαλλοντικό τομέα και τις υποχρεώσεις της χώρας έναντι των δεσμεύσεων για την ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής. Έχει και οικονομικές προεκτάσεις. Το ανέφερε και ο αναπληρωτής Διευθύνων Σύμβουλος της ΔΕΗ, κ. Γιάννης Κοπανάκης. Όπως τόνισε, το κόστος της λιγνιτικής ηλεκτροπαραγωγής έχει εκτοξευτεί λόγω εκπομπών CO2 στα 90 €/ΜWh με την εταιρεία να υφίσταται ζημιά της τάξης των 300 εκατομμυρίων ευρώ τον χρόνο από την λειτουργία των λιγνιτικών μονάδων.
Από την πλευρά του, ο αντιπρόεδρος της ΔΕΠΑ κ. Κώστας Ανδριοσόπουλος υποστήριξε ότι η τηλεθέρμανση να καλυφθεί με την υποστήριξη του φυσικού αερίου. Παράλληλα, η Δημοτική Κίνηση «Κοζάνη Τόπος να Ζεις» προτείνει ως πιο ενδεδειγμένη λύση και την θέτει προς συζήτηση στον δημόσιο διάλογο, τη δημιουργία μονάδας Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού – Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης (ΣΗΘΥΑ) εκ μέρους της ΔΕΥΑ Κοζάνης δυναμικότητας τουλάχιστον 200 θερμικών MWth και 35 με 50 Ηλεκτρικών MWth που θα χρησιμοποιεί ως καύσιμο το φυσικό αέριο.
Επίσης, ο κ. Ανδριοσόπουλος αναφέρθηκε στα κίνητρα για την εγκατάσταση παραγωγικών επενδύσεων, που προβλέπονται στο νομοσχέδιο για την ηλεκτροκίνηση, σημειώνοντας ότι θα μπορέσουν να εγκατασταθούν βιομηχανικές μονάδες που θα έχουν και εξαγωγικό προσανατολισμό.
